ٽوڙ ۾

ٽوڙ ۾
هاڻي اسان کي بک لڳي هئي، داڻي پاڻيءَ جي بندوبست لاءِ سامهون ’ٽوڙ‘ ڳوٺ جو رخ رکيوسين. هي ميان نصير کان پندرنهن منٽن جو پنڌ هو. گرمي سبب واٽ تي ڪا پهر نظر نه آئي. سڌو شهر جي چڱي مڙس جي اوطاق تي آياسين.
هتي ڳوٺ جي چڱي مڙس شمس الدين خان جي گهر واري گذاري وئي ھئي، سندس پٽ محمد شريف ۽ لال بخش تڏي تي ويٺل ھئا. ڀرپاسي جا ماڻهو اوطاق تي جمع هئا، هر ڪنهن رضا الاهي پئي ڪئي، اسان به دعا جا هٿ کنيا. انور تڏي تي ويٺل لال بخش لغاريءَ کان معلومات وٺڻ شروع ڪئي. هتي ڀرپاسي ۾ ڪافي قبيلا لغاري، چانڊيا، لاشاري، سيال، رند، سومرا، مستوئي ۽ قمبراڻي آباد هئا. ٽوڙ ڳوٺ جي آبادي 1500 کن هئي ، جنهن مان 1000 ووٽ داخل هو.
هتي هڪ سُڪل تلاءُ جا نشان هئا، ”تلاءُ هو پر هاڻي سڪو پيو آهي، ستن اٺن سالن کان سُڪل آهي، اڳي (1995 ۾) جڏهن گاج جي ٻوڏ آئي هئي ۽ تير ڀِت ٽُٽي هئي، ان ۾ لڙهي ويو، ان کان پوءِ گورنمينٽ ان کي نه ٺهرايو ۽ نه پئسا ڏنا ته ٺـهي!“ لال بخش ٻڌايو.
ڳوٺ ۾ سيڪنڊري اسڪول به منظور ٿيل هو پر هلندڙ ڪونه هو، ڳوٺ کي پرائمري اسڪول ۽ ڊسٽرڪٽ ڪائونسل جي اسپتال به هئي، ڪجهه وقت اڳ سڄي ڪاڇي ۾ لشمينيا جي بيماري پکڙي هئي، ان جا ڪي مريض هن تڏي تي به موجود هئا. بيماري ته ٽي چار مهينا هلي پر ماڻهن کي ڏاڍي تڪليف ۾ وجهي ڇڏيائين، لشمينيا ڪُت جي چڪ سبب ٿيندي آهي، جنهن ۾ چمڙيءَ تي پهرين ڏڍِ وانگر نشان اڀرن ٿا ۽ پوءِ اها ڏڍِ زخم وانگر پچي پئي پوي ٿي. هتي تڏي تي ويٺل همراهه جو نڪ لشمينيا سبب پچي پيو ھو. هن علاج لاءِ حيدرآباد تائين پنڌ ڪيا پر زخم ڪونه ڇٽو هئس.