ٽياس

ڪفن به لاهي وٺندا آهن!“
خير! وقت گذري ويندو ... مون کي به روڊولف هيس وانگر سوچڻ گهرجي ته ’نيٺ، هو مون کي ڇڏي ڏيندا ... ڪيترو وقت رکندا؟‘ پر ... مان آزاديءَ لاءِ ايڏو ڇو ٿو سوچيان ... نه ته ڇا پاڻ کي حالتن جي وهڪري ۾ لڙهڻ لاءِ ڇڏي ڏيان؟ ... ڇا ٻيو ڪجهه ڪري سگهين ٿو؟“ اکيون بند ڪري ذهن کي خالي ڇڏڻ جي ڪوشش ڪيائين پر ڪامياب نه ٿيو.
”ڪيڏا عذاب ڏيندڙ ۽ اڻکٽ لمحا آهن، هيءُ ... خبر ناهي اڃا ڪيترا ڏينهن يا سال يا سالن جا سال لنگهي وڃن!؟“ قيدي پاسو ورائي پٺيرو ليٽي پيو. اڃا تائين اونداھيءَ جو راڄ هو. سڀ ڪجهه نظر کان گم هو، فقط ديوارن جي گهيري جو احساس هو ...
” مون کي قيد رکي پنهنجي شڪست جو اعتراف ڪو نه ڪيو اٿن؟“ سندن ذهن ۾ هڪ نئون سوال اڀريو جيڪو پھرين به ڪيترا ڀيرا اڀري خيالن جي ڪٻاڙخاني ۾ گم ٿي ويو هو.”يقيناً! مان قيدي رهي به سوڀارو آهيان جو اڃا تائين همٿ نه هاري اٿم“ قيد ۾ سوڀ جو احساس ٿيس ته وري گيت لکڻ جي خواهش اڀريس ٿي. پر خيالن جو رخ ٻئي پاسي مڙي ويو ۽ اونداھيءَ ۾ هڪ ٻيو گيت جنم نه وٺي سگهيو. بي آرامي ۽ ننڊ جي شديد خواهش هوندي به ... ننڊ اونداھين ۾ ڪٿي گم هئي. ”ڪا به شيءِ پنهنجي مرضيءَ تي نه رهي اٿم ... نه سمهي ٿو سگهان نه سوچڻ بند ٿو ڪري سگهان!“
قيد خاني ۾ اوچتو ڪٿان بانسريءَ جو آواز ٻُري ويو.
مٺو ۽ مڌر بانسريءَ جو آواز، ”پڪ! افضل هوندو ... فنڪار ماڻهو آهي ... اوندهه ۾ ان کان بهتر ٻي ڪھڙي وندر هوندي؟ ڪيڏي نه پياري شيءِ آهي!“ قيديءَ بانسريءَ جو درد جي لذت سان ڀرپور آواز دل جي گهرائين ۾ لهندو محسوس ڪيو ... ايئن جيئن پراڻي شراب جون چسڪيون خمار چاڙهينديون وڃن.“
”درد، موسيقي ۽ مڌ جو پاڻ ۾ ڪيڏو نه گهرو ناتو آهي؟“ قيديءَ سوچيو! ”هن جيون قيديءَ جي سيني ۾ ڪيڏو نه درد ٿو لڳي! خبر ناهي وڇوڙي جو اٿس يا جوانيءَ جا سال وڃائڻ جو احساس ... حادثا انسان کي ڪٿان کان ڪٿي ٿا پھچائين ... ۽ انصاف اکيون پوري زندگين سان کيڏندو ٿو وتي ... ڪنهن ٿي ٻڌايو ته افضل کي عمر قيد ڏيندڙ جج پاڻ ضمير جي ملامت کان دل جو مريض ٿي پيو آهي؟-خير!“ سوچ پاسا مٽائيندي رهي ۽ ضمير جو قيدي پنهنجي اونداھي کوليءَ ۾ روشنيءَ جا ڪرڻا ڳولهيندو رهيو.
”زندگيءَ جي هڪ هڪ رنگ ۽ لمحي ۾ ڪيڏو درد آهي! ساڀيان سچ پئي چيو ته هر هڪ کي زندهه رهڻ لاءِ ٽيڪس ڏيڻو پوندو آهي، ڪو رقم ڏيندو آهي، ڪو عزت ۽ ڪو اصول، ڪو آزادي ۽ ڪو باقي بچيل زندگي انتظار ۾ گذاريندو آهي ... ڪڏهن ڪڏهن هوءَ به فلسفين جھڙا خط لکندي آهي ... ڪيئن نه لکندي؟ ڏک سڀني کي فلسفي ڪري ڇڏيندا آهن ....“
تيز هوائن وري ڊوڙون پائڻ شروع ڪيون هيون. ڪک پن ڏاڍو مچائيندا ٿي ويا. ٿڌ جي لهر ۾ ٻيهر واڌ اچي وئي هئي. ٻاهر سيءَ وچان ڪنهن ٻليءَ جي دانهن آئي، ”ٻچڪار ڏيئي سڏيانس ... پر هيءُ سيخون؟ نه ! ... نه ! هنن وٿين مان نه اچي سگهندي ... اڪيلائيءَ ۾ ٻليون به ڪيڏو وڏو سهارو آهن! هنن سان کيڏي به سگهجي ٿو ... پيار به ڪري سگهجي ٿو.
”... پر جيڪڏهن مون کي هڪ ڇيڻي ۽ هٿوڙو ئي رکڻ ڏين ته جيڪر مان پاڻ کي ويٺو وندرايان ۽ مجسما گهڙيان.. ... پر هو سمجهن ٿا ته مان ڀت کي کاٽ هڻي ڀڄي ويندم .“ پاڻ تي کل اچي ويس. ڀلا! چيڪي مٽي ئي ڏين ... پر پوءِ چوندا ته ”مورتي ٺاهڻ غير اسلامي ڪم آهي ... بهانا ته رکيل ئي اٿن ... هنن مجسمن جو خبر ناهي ڇا ٿيو جيڪي گرفتاري مهل آرٽس ڪائونسل ۾ رهجي ويا هئا؟“ خيالن وري رستو بدلايو، ” ڪو کڻي ويو هوندو!. ... شايد لاوارث ٻارن وانگر اڃا به پيا هجن ... ڪو کڻي وڃي ته بهتر ... ڀڄي ڀري نه پيا هجن هيل تائين!“ سوچي ڏک محسوس ڪيائين. ”خير! مان ٻيا مجسما گهڙيندس بيشمار. ... اهڙا جيڪي نه ڀرن ... ٽامي ۾ ڪاسٽ ڪندس يا شيهي ۾ ... مان نئون انسان ٺاهيندس ٽامي جھڙو مضبوط ۽ سگهارو ... ۽ ايترو وڏو جو ڪو ان کي چوري به نه سگهي!“ هو سڄي رات خيالن ۾ نوان مجسما گهڙيندو رهيو.