پوليس مايوس ڪيو آهي

9 سيپٽمبر 1995
پوليس مايوس ڪيو آهي

پاڪستان جي پوليس جهڙي ”مظلوم“ شئي ته دنيا جي تختي تي شايد آهي ئي ڪو نه. ويچاري! ان کي جڏهن تڏهن مجبور ٿي پنهنجي بچاءَ ۾ گولي هلائڻي پوي ٿي. پوليس هميشه ”خفيه اطلاع“ تي ڪنهن هنڌ پهچندي آهي، سندن پهچڻ شرط ڏوهاري ماڻهو مٿس فائرنگ ڪندا آهن ۽ پوليس مجبور ٿي جوابي فائرنگ ڪندي آهي پوءِ کڻي اهو ”خفيه اطلاع“ ڪنهن روڊ رستي تان ڏوهاريءَ جي لنگهڻ جو هجي يا ڪنهن شادي هال ۾ ڄاڃيءَ جي روپ ۾ ويٺل ڪنهن ڌاڙيل بابت هجي!
حيدرآباد ۾ جمعي ۽ ڇنڇر واري رات به ته ايئن ئي ٿيو. پوليس هڪ ڏوهاري بابو ميراڻيءَ کي جهلڻ لاءِ هڪ شادي هال پهتي. پوليس وٽ اڳ ئي ”خفيه اطلاع“ هو ته ڏوهاري اتي موجود آهي. ڊي ايس پي عظيم گهوٽو پوليس وارن جون 20 موبائلون ڀري پهتو ۽ شادي هال کي جنگ جو ميدان بڻائي گهوٽ ۽ ٽن ڄاڃين کي قتل ڪري ڇڏيائين، بابو ميراڻي کيس ڪو نه مليو ۽ اها ڳالهه شڪ ۾ رهجي وئي ته اتي بابو ميراڻي موجود به هو يا نه.
اشرف پنهور ڪير آهي ۽ ڊي ايس پيءَ کيس ڇو مارڻ چاهيو؟ هن خوني ڊرامي جي پويان ڪجهه نه ڪجهه ضرور آهي. في الحال اشرف پنهور بابت فقط ايتري خبر آئي آهي ته هو ڪنهن به سياسي پارٽيءَ جو ماڻهو نه هو، هڪ بينڪ ڌاڙي جي ڪيس ۾ گهربل هو ۽ مينهن جي هڪ واڙي جو مالڪ هو. پوليس چوي ٿي ته اشرف پنهور وڏو ڏوهاري هو ۽ مٿس هيترا يا هيترا فرياد داخل آهن. هاڻي ڪير ثابت ڪندو ته اشرف پنهور ڏوهاري هو؟ فقط ايف آءِ آر ڪٽجڻ سان ڪو ماڻهو ڏوهاري ثابت نٿو ٿئي. ڀلي ته کڻي اشرف پنهور ڪي سنگين ڏوهه ڪيا به هجن پر هاڻي ڪهڙي عدالت ۾ ثابت ٿيندو ته اشرف پنهور ڏوهاري هو. شادي هال تي ٿيل هلان مان ظاهر آهي ته وردي پوش عظيم گهوٽو اشرف پنهور کي نه، بابو ميراڻيءَ کي جهلڻ آيو هو. ڀلي ته کني اشرف پنهور ڏوهه ڪيا هجن، هن وقت ماڻهن جون همدرديون ساڻس آهن ڇو ته هن کي ان مهل ماريو ويو جڏهن هو ڪا واردات ڪرڻ جي نيت سان موڙ ٻڌي نه ويٺو هو. تعجب آهي ته هن موقعي تي به پياري پاڪستان جي پوليس کي لاچار فائرنگ ڪرڻي پئي!
واقعن جي تسلسل مان ظاهر آهي ته ڊي ايس پي پوري تياريءَ سان شادي هال پهتو، هن پنهنجي اعليٰ عملدارن کي اعتماد ۾ ورتو، سرڪاري فورس کنئي، سادن ڪپڙن ۾ پوليس آندي جيڪا سڄي شادي هال ۾ پکڙجي وئي. ان وقت تقريب ۾ اڍائي هزار ڄاڃي، عورتون، ٻار، پوڙها سڀ موجود هئا. فرض ڪجي ته اشرف پنهور پوليس تي گولي هلائي. پوليس کي ان مهل ڇا ڪرڻ گهريو هو؟ جڏهن ته اها به حقيقت سامهون آهي ته هڪ به پوليس وارو قتل يا زخمي نه ٿيو آهي. ”پوليس ويچاريءَ“ جوابي فائرنگ ڪئي پر ڇو ؟ ڇا پوليس کي خبر نه هئي ته جوابي فائرنگ ۾ ڄاڃي به مري يا زخمي ٿي سگهن ٿا؟ ڇا پوليس کي اهڙيون هدايتون آهن ته اهڙن بند ڪمرن ۽ هالن ۾ ڏوهارين کي چٽين جتي ٻه اڍائي هزار بيگناهه ماڻهن جو ميڙاڪو هجي! هڪ نوجوان شاگرد اختر پنهور جو قتل ان ئي لا پرواهيءَ جو نتيجو آهي. ساڳيءَ طرح هڪ گرڀ وتي عورت جو موت ان ٻار جو به قتل آهي جيڪو ٻن مهينن کان پوءِ دنيا ۾ اچڻو هو.
جيڪڏهن گهربل ڏوهاري ساديءَ جي تقريب ۾ موجود هو ۽ شادي هال وٽان ئي ان جي گرفتاري عمل ۾ آڻڻ ضروري هئي ته پوءِ هال جو گهيراءُ ڪري، مهمانن جي نڪرڻ جو انتظار ڪجي ها ۽ ڏوهاريءَ کي در تي جهلجي ها. ايئن نه ڪيو ويو ۽ سٽ هني وڃي گهوٽ کي ٻانهن کان جهلي گهليو ويو. پوءِ فائرنگ ٿي. 25 منٽن تائين فائرنگ ٿيندي رهي. عورتون جتيون ۽ پوتيون ڇڏي ڀڳيون. زيور ۽ پرس ڇڏي ڀڳيون. پوليس ڀ ڪجهه لٽيو، مهمان جون ڇڏيل شيون، گهوٽ ڪنوار لاءِ آندل سوکڙيون، ٻيو ته ٺهيو مئل گهوٽ جي ٻانهن مان راڊو واچ ۽ سونيون منڊيون به لاهي وٺي ٿي. گهوٽ جي جسم مان ٻه گوليون پار ٿيون. هڪ گولي پٺيان بيٺل پوليس واري پٺيءَ ۾ هنئي، ٻيءَ جو پتو نٿو پوي.
واقعي دوران رپورٽ ٿيل ٻه ٽي ڳالهيون ۽ جملا نوٽ ڪرڻ جهڙا آهن: ڊي ايس پي عظيم گهوٽي جو ماتحت ايس ايڇ او آغا مجيد چوي ٿو ته اسٽيج تي ويٺل اشرف پنهور پنهنجي ور مان پستول ڪڍي ڊي ايس پيءَ جي لوندڙيءَ تي رکي للڪاريندي چيو، ”گهوٽا اڄ نه بچندين!“ جنهن تي ٻئي هڪٻئي کي هٿين پئجي ويا. جڏهن ته اکين ڏٺا شاهد چون ٿا ته ڊي ايس پي ۽ (اي ايس پيءَ جي) هڪ گارڊ اشرف پنهور کي اسٽيج تان لاهڻ جي ڪوشش ڪئي. هڪ ڄاڃي اشرف پنهور جو عظيم گهوٽي سان ڳالهايل آخري جملو ٻڌايو جيڪو هن ريت هو، ”دلا! اڃا ڪالهه توهان 40 هزار رپيا ورتا آهن، وري هينئر آيا آهيو!“
پوليس، شاديءَ جي هڪ تقريب بالڪل ايئن ڦٽائي جيئن فلمي ڌاڙيل شاديءَ جي موقعي تي ٻائيتال مچائڻ ايندا آهن، ڌن ڦريندا آهن، ٻه چار ڄڻا قتل ڪندا آهن ۽ ويندي ويندي باهه به ڏيئي ويندا آهن. پر، هيءَ باهه پوليس پنهنجي ساک کي ڏني آهي (جيڪا اڳ ئي خراب ٿيل آهي). حيرت آهي ته هڪ ڊي ايس پي شاديءَ جي تقريب م گهربل ڏوهاري جهلڻ اچي ٿو ۽ گهوٽ کي ماري هليو وڃي ٿو جڏهن ته هن جي پنهنجي حد ۾ ڌاڙيل سندس ئي سرپرستيءَ ۾ ويٺا آهن.
قاسم آباد، ڀٽائي نگر ۽ نيو وحدت ڪالونيءَ جو هڪ هڪ ماڻهو ڄاڻي ٿو ته ڪهڙن بنگلن ۾ ڌاڙيلن شراب جون محفلون مچائين ٿا. هر دڪان وارو ۽ گاڏڙي وارو ڄاڻي ٿو پر ڪو ڪڇي نٿو سگهي. ڀلا ڪير آهي جيڪو ڌاڙيلن ۽ پوليس سان ڦٽائيندو؟ اڃا هڪ هفتو اڳ جي ڳالهه آهي جو قاسم آباد جي ماڻهن ساڳئي پوليس عملدار ۽ قاسم آباد ۾ بدامنيءَ جي خلاف مظاهرو ڪيو هو ۽ حيدرآباد جي اعليٰ پوليس عملدارن ۽ ڪمشنر شهرين کي ٿڌو ڪري واپس اماڻيو هو.
ڪالهوڪي واقعي کي ان پس منظر ۾ ڏسڻ جي ضرورت آهي ته پوليس عملدار ڌاڙيلن کان ڀتا وٺي سندن سرپرستي ڪن ٿا ۽ پنهنجيون ذميواريون پوريون ڪرڻ بدران عوام کي آزارين ٿا. جڏهن ڪو ڏوهاري سندن فرمائش پوري نٿو ڪري، تڏهن شادي هال جهڙا ڊراما رچائين ٿا ۽ شهرين جي زندگي خطري ۾ وجهي ڇڏين ٿا.
پاڪستان جا شهري نوٽ ڪري رهيا آهن ته انتظاميا عوام جا مسئلا پاڻمرادو حل نٿي ڪري. قاسم آباد ۾ هڪ هفتو اڳ ٿيل احتجاج به بيڪار ويو. ٿيڻ ته ايئن گهرجي ته انتطاميا پاڻ ئي امن امان جي صورتحال کي ان کان اڳ نبيري وٺي، جڏهن ماڻهو احتجاج ڪرڻ لاءِ رستن تي نڪري اچن. شادي هال واقعي جو نوٽيس به ان کانپوءِ ورتو ويو جڏهن فوتين جي وارثن لاش کني سڄي شهر ۾ احتجاجي مظاهرو ڪيو ۽ نيٺ پريس ڪلب آڏو ڌرڻو هنيائون. پوليس جو ڀوائتو ڪردار هڪ کليل حقيقت اهي پر اها اندر ۾ ان حد تائين انڌي ۽ ڪاري ٿي چڪي آهي جو هڪ شادي هال ۾ ٻه اڍائي هزار ماڻهن جي ميڙ ۾ فائرنگ کان به نه مڙي! شهرين ڪڏهن سوچيو به نه هو. ايئن ٿو لڳي ته انتظامي عملدار هٿ وٺي اهڙو ماحول تياري ڪري رهيا آهن، جنهن سان ملڪ ۾ ”احتجاج“ کانسواءِ ٻيو ڪجهه به نظر نه اچي. پستين جي تري ۾ پيل پاڪستاني پوليس پنهنجين ذميواريني پاسي رکي پنهنجن اختيارن جو احرو خوفناڪ ۽ ناجائز استعمال روا رکيو �