Bootstrap Example
پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا : (ابڙو اڪيڊمي)

2020-07-01
داخلا نمبر 363
عنوان پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا
شاخ سنڌوءَ جو سفر
پڙهيو ويو 4224
داخلا جو حوالو:

هن داخلا لاءِ تاريخ جا حوالا موجود نه آهن

پير پٺي جو نقشو

پير پٺي جو نقشو

پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا جا بنياد
سنڌوءَ جو سفر / بدر ابڙو / ابڙو اڪيڊمي Abro Academy / علمي ادبي پورهيو /

پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا - مان نڪتل ٻيون شاخون-

پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا


شاخ سنڌوءَ جو سفر
ٽوٽل صفحا2
موجودہ صفحو0
اڳلو صفحو-0--1-گذريل صفحو

پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا



منجهند جو ٻين لڳي ڌاري اسان جي ملاقات درگاهه سنڀاليندڙ سان ٿي. هن صاحب پنهنجو نالو محبوب شيخ ٻڌايو، جهونو مڙس هو. اڄڪلهه درگاهه جو گادي نشين غلام قادر شيخ سندس ننڍو آهي. سائين ڪٿا شروع ڪئي،

”سائين پير پٺو بادشاهه بخارا جو بادشاهه هو. پوءِ اتان تخت تاج ڇڏي فقيري اختيار ڪيائين. اتان مديني شريف هليو ويو ۽ نبي سڳوري جون مَٽيون ڀريندو هو ... پوءِ سائين کي اشارو مليو ته سنڌ ملڪ وڃ ۽ اتي وڃي اسلام ڦهلاءِ ... پوءِ سائين جن اتان نڪتا ۽ هِن ٽڪر تي پهتا.“ (ڪٿا جو اهو حصو هوبهو سلطان ابراهيم اڌم واري ڪٿا جهڙو آهي، جنهن جي درگاهه خيرپور ضلعي جي هڪ ٽڪريءَ تي آهي. گادي نشين جي دعويٰ موجب پير پٺو ابراهيم اڌم جو پوٽو هو.) جهوني ڳالهه اڳتي کنئي،

”... جڏهن سائين هتي پهتو ته هنن ٽڪرين ۾ هڪ هندو سنياسي جادوگر ڏيا ناٿ رهندو هو ... هو ڏاڍو ظالم هو. سنياسيءَ وٽ جادوءَ جي هڪ رسي هئي جيڪا کيس ماڻهو پڪڙي ڏيندي هئي ... سنياسي پنهنجي رسي اُڇلائي ان کي چوندو هو، ’ٻڌ سري مار مَٿيرو‘ (منڍيءَ کان جهلي هن کي مٿي تي ڌڪ هڻ!) ائين ماڻهن کي پنهنجو تعبيدار ڪندو هو ...“

”... جڏهن سائين هتي آيو تڏهن سنياسيءَ جي رسيءَ سنياسيءَ جو حڪم مڃڻ کان انڪار ڪري ڇڏيو ۽ ڪشڪول به پنڻ کان جواب ڏيئي ڇڏيس ... ان کانپوءِ جادوگر هتان ڀڳو ... درياهه جي هن پار چوهڙ ۽ سجاول جي پاسي هتان ڇهه ميل پري بتيهو ڳوٺ آهي، اتي وڃي لڪيو.

... جڏهن ڪافر هتان ڀڳو ته جبل کي ڀاڪر ۾ ڀري ڀڳو ... بتيهي وٽ ان جبل جا ڪجهه ٽڪر ڪري پيس ... اتي هاڻي اوليائن جون درگاهون آهن (عبدالله شاهه ۽ ٻين جا مقبرا) ... “

”... سائين جڏهن نماز پڙهي پوري ڪئي ته خبر پيس ته سنياسي اڃا ويجهو ئي لڪيو ويٺو آهي ... پوءِ وڃي هن کي جهليائين ... سنياسيءَ پوءِ منٿ ڪئي ته مون کي ڇڏيو ته ڪڇ ڀڄي وڃان باقي مون کي ماريو نه ... پوءِ سائين هن کي ڇڏي ڏنو ...“

”... ان کان پوءِ سامي ڪڇ طرف ڌيڻو ڌر ڏانهن هليو ويو. اتي وڃي ڇا ڪيائين جو پَٽَ تي هڪ سوپاري رکي، ان تي مٿو رکي، مٿي پير ڪري ۽ باهه ڪڍيائين ته جيئن هيڏانهن سيڪ اچي ته سائين آبادي ڪري نه سگهي ... پوءِ قدرت سان سائين کي خبر پئجي وئي ۽ اهڙو ڦيڻو هنيائينس جو باهه وڃي ڪڇ ڪوري کي لڳي ۽ سامي سڙي رک ٿي ويو.“

جهوني، ڪٿا جو هڪ حصو ٻڌائي ٻيو حصو شروع ڪيو، ”هڪ ڀيري سائين پير پٺو بادشاهه پنهنجي خليفي سان نهر تي ويو. اتي مهاڻن پلا پئي پچايا. مهاڻن درويش کي ڏٺو ته ٻه پلا پچائي درويش کي ڏنائون ... پوءِ درويش پنهنجي خليفي کي چيو ته هاڻي تون اکيون بند ڪر ۽ جڏهن مان چوان تڏهن اکيون کولجانءِ ... خليفي اکيون بند ڪري ۽ پنهنجو هٿ درويش جي هٿ ۾ ڏنو. درويش جڏهن اکيون کولڻ لاءِ چيو ته ڏٺائين ته جهونا ڳڙهه جبل جي هيٺان بيٺا آهن ... پوءِ درويش پير پٺي خليفي کي حڪم ڏنو ته جبل تي چڙهي وڃي ۽ مٿي ٻرندڙ مچ مان اڱار کڻي اچي ته جيئن هيٺ باهه ٻارجي ...“

”... مٿي جبل تي جميل شاهه ڏاتار جا خليفا ويٺا هئا. شاهه ڏاتار وڏو سخي هو ... پير پٺي جي خليفي سلام ورائي اڱار گهريو ۽ چيائين “هيٺ درويش آيو آهي مچ ٻارڻ لاءِ اڱار ٿو گهري، آئون هتان اڱار کڻڻ آيو آهيان ...“

”... شاهه ڏاتار جي خليفن چين، ’ڪيئي درويشن هتان اڱار گهريا پر جنهن به هتان اڱار کنيو، اڌ رستي ۾ ئي سڙي ويو ... تون به اجايو سڙي ويندي تنهن ڪري موٽي وڃ!‘ پر خليفو نه مڙيو ۽ اڱار کڻي صحيح سلامت هيٺ پهچي مچ ٻاريائين ... “

”... ان کان پوءِ شاهه ڏاتار پير پٺي ڏانهن دعوت موڪلي ... ان تي پير پٺي جواب موڪليس ته جيڪڏهن پاڻ کي ڏاتار سڏائين ٿو ته پوءِ پهرين منهنجي خواهش پوري ڪر ته اچان!

... جڏهن ٻنهي درويشن جي ملاقات ٿي ته پير پٺي شاهه ڏاتار کي چيو ته منهنجي تمنا اها آهي ته تون مون سان گڏ سنڌ هل ۽ هُتي (پير پٺي واري ماڳ تي) هلي رهه! ... پوءِ پير پٺي سنڌ جي سوکڙي پلا شاهه ڏاتار جي سامهون رکي چيو ته، تون به کاءُ ته آئون به کاوان!“

” ... ان کان پوءِ هنن جبل جي هڪ غار مان ٽٻي هنئي ته هتان غار مان اچي نڪتا ... ٻيو مڙئي خير!“

پير پٺي جو ميلو شب برات جي ڏينهن ۾ 25 ـ 26 ۽ 27 تاريخ تي لڳي ٿو. ميلي ۾ پنجويهه ٽيهه هزار ماڻهو اچن ٿا. اڳي هندو گهڻا ايندا هئا. ورهاڱي کانپوءِ هندو لڏي ويا ته انهن جو تعداد به گهٽجي ويو. درگاهه آڏو هر جمعي ڏينهن مچ ٻاريو ويندو آهي، ان سان گڏ ’ڌماما نقارا‘ به وڄندا آهن. ٽڪريءَ کان هيٺ پڌر تي سماع ۽ ذڪر ٿئي ٿو.

تحفه الڪرام ۾ پير پٺي کي شيخ پٺو ديولي لکيو ويو آهي. سندس اصل نالو آهي حسين بن راڄپار بن لاکو بن سخيره آهي، سندس قوم اپلان آهي. تاريخ موجب هيءُ درويش اتي هڪ غار ۾ رهندو هو ۽ شيخ بهاؤالدين ذڪريا کيس گمناميءَ جي گوشي مان ڪڍي پنهنجو مريد ڪري ظاهر ڪيو. پير پٺي جي وفات جي تاريخ 646 هجري ۾ ٿي. تحفه الڪرام شيخ جميل ڏاتار جو شجرو امام موسيٰ ڪاظم سان ٻڌائي ٿو. شاهه ڏاتار جي درگاهه تي جهولندڙ جهنڊو سڄي سنڌو ماٿريءَ ۾ شايد سڀ کان وڏو آهي. جڏهن تيز هوا لڳي ٿي ته سڄي درگاهه مٿان ڦڙڪي ٿو. اهو عَلم 1987ع ۾ ڏهه لک رپين جي خرچ سان تيار ٿيو آهي.

پير پٺي جي درگاهه بابت گهٽ ۾ گهٽ اها نشاني پڪي آهي ته هن هنڌ اڳي هندو سنياسين جو مرڪز هو، جيڪو پوءِ مسلمان درويشن جي اثر هيٺ اچي ويو. پر هتي ٻه چار اهڙيون رسمون اڃا به باقي آهن، جيڪي آڳاٽين روايتن جو تسلسل لڳن ٿيون. هڪ وڏو گهِنڊ، جيڪو ڏاڪڻين تي ٺيڪ ان جاءِ تي لڳل آهي، جتان عقيدت مند لنگهن ٿا. عقيدتمندن لاءِ ضروري آهي ته درويش وٽ سلاميءَ لاءِ اچڻ کان اڳ گهنڊ وڄائي پوءِ اندر داخل ٿين. ٻي روايت ڏيئا ٻاري، ڏيئاٽين جو تيل جسم کي مکڻ جي آهي.

پير پٺي جو گهنڊ به هڪ پرولي آهي. جهونڙي موجب اهو گِهنڊ علاءُ الدين خلجيءَ جي نشاني آهي. هن روايت بيان ڪئي ته، ”هڪ ڀيري هتي علاءُ الدين خلجيءَ جو جهاز سمنڊ ۾ ڦاسي پيو ... پوءِ هن درويش کي منٿ ڪئي ته جهاز هڪلجي پوي ته سلاميءَ لاءِ هت گهِنڊ ڇڏيندس.“ هڪ ٻي روايت موجب سنڌ جا سومرا حاڪم پير پٺي جا مريد هئا. درگاهه تي رکيل نقارا انهن جي ڪٽنب جا ڏنل ٿي سگهن ٿا. نقارا سنڀاليندڙ هڪ همراهه ٻڌايو ته هڪ نقاري تي ’قصر ليليٰ‘ لکيل هو. جنهن مان هن جو اندازو هو ته اهي نقارا اصل ۾ ليلان جي محل جي آڏو رکيل هوندا. سنڌ جي تاريخ ۾ هڪ ليلان، چنيسر سان نسبت رکي ٿي، جيڪا شاهه لطيف جي شاعريءَ جو موضوع به آهي.

درگاهه وٽ پير پٺي سان منسوب ٻه ٽي نشانيون به آهن. درگاهه وٽ هڪ پٿر رکيل آهي، جنهن بابت چيو وڃي ٿو ته درويش مديني کان آندو هو ۽ ڇاڪاڻ ته هميشه روزو رکندو هو تنهن ڪري اهو پٿر پيٽ سان ٻڌندو هو. روايت موجب پير پٺو پپر جو هڪ پن کائي روزو رکندو هو ۽ شام جو پپر جي پن تي روزو




ٽوٽل صفحا2
موجودہ صفحو0
اڳيون صفحو-0--1-گذريل صفحو

پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا ھنن داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا
سنڌوءَ جو سفر - موضوع جون ٻيون داخلائون-
پبلشر پاران
ليکڪ پاران : سنڌوءَ جو سفر
سنڌوءَ جي زندگي ۽ موت جو سُوال
اسڪائي ليڪس جي نقش قدم تي
سنڌوءَ جي جاگرافيائي تاريخ
سنڌو ندي شروع ڪٿان ٿئي ٿي؟
سنڌو طاس
سنڌو طاس ٺاهه
رگ ويِد ۾ سنڌو
سنڌو مهم ۾ شرڪت
آديسي اڄ مر سڀان مرندو سڀڪو
ٽيڪسيلا
سڪندر اعظم
ڪئمپ ڏانهن
ڪابل نديءَ جي ڪنڌيءَ تي
گليشئر جي هاڃا
اٽڪ وٽ سنڌو
اٽڪ قلعو
اٽڪ پُل
نيرن نيڻن واري ۽ چانديءَ روپ مست
پوٺوهار
غازي گهڙيالا پروجيڪٽ
پاور ڪامپليڪس
پوٺو هار جا ڪجهه درويش
خوشحال ڳڙهه
سنڌوءَ جا خوفناڪ لنگهه
جبلن ۾ ڦاٿل سنڌو
نوري پِير ۽ جوڳي
گهوڙا تڙپ
سوڪڙيان
طوطي خان کان انٽرويو
خوشحال ڳڙهه کان اڳتي
عزيز شڪاريءَ جي قبر
ست سهيليون
ٻيو وڏو وڪڙ
مکڊ شريف
سنڌوءَ ۾ سون
سوان ندي
ڪالاباغ ڏانهن
ڪالاباغ بند
ڪالاباغ بند- ڪجهه تفصيل
ڪالاباغ بند ٺاهڻ جا مقصد
فني جوڙجڪ
بند ڪيئن ٺهندو؟
جبلن جي صورتحال
پٺاڻن کي اعتراض جا سبب
ڪالاباغ شهر
جناح بئراج
ڪالاباغ کان چشمه تائين
ڪيل
دراوڙ
ڪيل بستيءَ کان اڳتي
بوٽ لاڪ
بلوٽ شريف
بلوٽ جي اصل ڪهاڻي
چشمه بئراج ۽ چشمه جهلم لنڪ ڪئنال
بئراج تي
ڪلور ڪوٽ
درياخان ڏانهن
دريا خان ۾
ديرو اسماعيل خان
آلودگي
طوطي خان سان ڪچهري
رحمان ٺيڙهي
رولاڪ افغان قبيلو
ڊي-آءِ خان شهر جو چڪر
ڪروڙ شريف ڏانهن
هڪ ڳوٺ-نوتڪ
ڪروڙ شريف
ليهّ پتڻ تي
نئون ڏينهن
تونسه بئراج
تونسه شريف پير پٺاڻ
بئراج ڏانهن واپسي
زندهه پير
ديري غازي خان ڏانهن
ديرو غازي خان شهر
تاريخ جاگرافي
موسم
قديم علاج
شهر جو ماضي
قديم مندر ۽ مسجدون
سياسي ڇڪتاڻ
نئون سج
ٻيڙي ناهي ته به پرواهه ناهي
ٻار لنگهيائون ٻاجهه سين
ڄام پور وٽ ٻيڙين جي پُل
ڄام پور
ڄام پور جي تاريخ
ڄام جادم جکرو
دلوراءِ جي ٺيڙهه
هرڻاڪس يا هَڙند؟
سنڌو ماٿريءَ ۾ ديوتائن سان جنگ
ورتر اَسر ۽ اِندر جي جنگ
ڪارو پاڻي
ڄام پور جي سياسي ۽ سماجي حالت
مولانا عبيدالله سنڌي رحه
گهاڙِي والا
مٺڻ ڪوٽ ڏانهن
ڌٻڻ ۾
پتڻ تي حال احوال
درگاهه بابا فريد
شهر مٺڻ ڪوٽ
عمرڪوٽ کان اوڀر ۾ هُن پار
ڪشمور
گرنٿ صاحب جو درشن
سک مت
گرونانڪ
گرونانڪ - هڪ فنڪار
گڊو بئراج
سنڌ جي گم ٿيل ندي
ستلج جو وهڪرو
سنڌوءَ جا قديم وهڪرا
گهاڙ
مهراڻ
وهڪرا ۽ انهن جا زمانا
سنڌوءَ جي لاهِي
درياهه ۽ زمين جي سطح
گڊو بئراج تي حادثو
ماڇڪو - سنڌ ۾ پنجاب جو ٻيٽ
ڪنڌڪوٽ ۾
ٽوڙي بنگلي ۾
دنيا جو ڊگهي ۾ ڊگهو ماڻهو
ماٿيلو
مومل ۽ ڀينرون
شڪارپور
عجيب اطلاع
سکر
عجيب ٽڪريون
لب مهراڻ تي آجيان
اسوريا جي راڻي
ڏهاڳڻ سهاڳڻ
اروڙ
ڪالڪان غار
اروڙ ۾ هڪ ٻي غار
نَينهن ٽڪر
سکر ۽ بکر جي تاريخ
خواجه خضر جو آستانو
ساڌ ٻيلو
سَتين جو آستان
روهڙي
وار مبارڪ
پتن جي ماڙي
معصوم شاهه جو منارو
آدم شاهه جو مقبرو
سکر پتڻ
مسجد منزل گاهه
لئنسڊائون پُل
ايوب پُل
سکر بئراج
ٽالپر
نوشهرو فيروز
ڪوٽ ڏيجي
مٿي جو سور لاهيندڙ پير - شادي شهيد
راڪاس جو روڻو
خيرپور ضلعي ۾ درگاهن پويان ڏندڪٿائون
ابراهيم اڌم جي ڏند ڪٿا
آستانو ابراهيم اڌم بلخي
هرڻيءَ جو کير
هنو
شيطان
خيرپور ضلعي ۾ موجود اولهه - اوڀر قبرون
ٻيا پير ۽ قبرون
سيد حسين شاهه بخاري
سيد ڇتن شاهه
لونگ فقير
پير مشائخ مهيسر يا مهيسر مشائخ
سلطان اڌم ڪٿا جو ٻيو حصو
خيرپور ۾ کجي
کجيءَ جو پرڏيهي واپار
فيصلي جي گهڙي
سکر کان لاڙڪاڻي ڏانهن
لاڙڪاڻي ۾
قُبو ڀانڊو ۽ ٿهيمن جا قُبا
شاهه بهارو
ميان الياس ۽ ميان شاهه علي (شاهل) ڪلهوڙي جا مقبرا
اڍاٽ، ڪانڌڙا، جهڪڙ ۽ خيرپور جُوسو
ڌاڙيلن جو خوني حملو
مُهين جو دڙو
مُهين جي دڙي وٽ سنڌو
مهين جي تباهي
ڌرتي ماتا
اينڪي ۽ نِن مهه جي ڪهاڻي
بهشت دلمون ڪيئن ٺهيو؟
مُهين جي دڙي بابت ڏند ڪٿائون
مُهين جي دڙي جا ڪنڀار
ويهڙ ڏانهن
مهاڻا درياهه تان لڏي ويا
ميان گاجي ديرو
وِيهڙ
اولهه وارا پراسرار جبل
لڪل خزاني جي واٽ
دانا ٽاورز
کيرٿر جو ن چوٽيون
مخدوم بلاول
درگاهه مخدوم بلاول
ميان يار محمد ڪلهوڙي جو مقبرو
آبپاشي لاءِ هٿرادو واهه
گاجي شاهه - قديم واهيون
ڪافر ڪوٽ
سڪندر جو پڙاڏو
سيوهڻ
مي رقصم قلندر شهباز
ڇُٽو اُمراڻي
بودلو بهار ۽ هُنود ڪاسائي
يڪ ٿنڀي
لال باغ
نه ملاح نه مڪڙي
کيرٿر ۽ ان جي ڀرپاسي ۾ گبر بند
نُڪو بٺي آثار
ڪائي ماٿري
جِنن جا گهر
نئگ ڏانهن
شاهه روهي
لنگم تي رت ڀيٽا
لکمير جي ماڙي
هتي نالو لکڻ سان بخار لهي ٿو
سنڌو کيرٿر ماٿري تهذيب
سيوهڻ کان اڳتي
لڪي
بهشت جي دري
تيرٿ ڌارا
بِزن جهڏو
آمري
سن
رني ڪوٽ
رني ڪوٽ بابت ڪجهه تجويزون
سنڌ: پنڊ پهڻن جي دنيا
سنڌ جا ٻيلا
هُڙيون
ڪچي جا ٻيلا
پڪي جا ٻيلا
وڏن ماڻهن سان سنڌوءَ جي جُٺ
حيدرآباد
حيدرآباد ۾ ٽالپرن جي دلچسپي
شهر جون چاڙهيون
قديم آثار
گنجو ڏونگر گام
سياسي ماضي
مرسون مرسون سنڌ نه ڏيسون
مياڻيءَ واري جنگ کانپوءِ
ڪوٽڙي
جِهرڪَ
ميل ـ101
ماجيران جي ماڙي
ڪينجهر
ڪينجهر لڳ ٻيا قديم آثار
هيم ڪوٽ
سونڊا
سونڊا پتڻ
کبڙ پاتڻيءَ جون خبرون
ميربحر ڪير آهن؟
جهنڊو پاتڻي
ٺٽو
دبگير مسجد
مسجد خضري
شاهجهاني مسجد
ٺٽي جا پراڻا پاڙا
سريچند درٻار - فقير جو ڳوٺ
مڪلي
قديم مسجد
پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا
پير پٺو ماڳ
ٻيڙيءَ جي مرمت ٿي وئي
خدا آباد
ڪلان ڪوٽ
سنڌ ۾ تيل ۽ گئس
قديم غارون
سنياسيءَ جي غار
جَت ۽ وَڳ
اُڏيرو مندر
جنگي سرڏانهن
درياهه ۽ کاريون
جنگي سر پتڻ جي اهميت
مانگر مڇ يا ويسر
ڊيلٽا ۾ ڦيرڦار
ڪيٽي بندر
ڳاڙهن چانورن جي پوک
ٻيا فصل
شڪارين جون تياريون
گهاتو ڪيئن گهارين؟
پورٽ قاسم ڏانهن
تِمر جا ٻيلا
ڊيلٽا ۾ فطرت جي دهشتگردي
بئراجن جي تعمير کان اڳ
جاکي بندر
رتوڪوٽ
ملاڪي ڪوٽ
درياهه پير ماڳ
ٿنڀن واري مسجد
وڏا هڏا
گُجو
سنڌ ۾ قديم ترين لکت
ٿرون ٽڪري
هاليجي
پکين جا رستا
ڀنڀور
موکي متارا
اوچتو ڦاٽ
سمنڊ ۽ ويرون
مهم جي پڄاڻي
چوکنڊي
سانڊي تان جنگ
بلوچ ٽومبس
ملير ماٿري
ڪراچيءَ جا ڪجهه ٻيا آثار
ريڙهي مياڻ
کديجي
منگهو پير
مورڙيو مانگر مڇ
پڄاڻي
حوالا
بُلهو کوسو ۽ بُـلهي جي بُـٺي


.....سنڌوءَ جو سفر موضوع جون وڌيڪ داخلائون