پگهر، خوشبوءِ ــ ڪارو گُلاب

... کيس به کيس بچائي نه ٿي سگهيو ... ڪو به ته نه!
”اڙي ڪلهه ڇو نه آئين؟“ سائينءَ گجگوڙ ڪئي. ”سائين!...“ سنهڙو جهرڪيءَ جھڙو آواز ۽ پوءِ چپ ... اُڪلي نه سگهيو. ”ڇا ڙي ... سائين جا پٽ؟“ کنوڻ جو ڪڙڪو ٿيو هو. ٻارڙي کان خوف ۾ هر ڳالهه ذهن ۾ اڀري وري وسري ويس، ”سائين! ... مان...“ وري چپ! همت جواب ڏيئي ويس. ڊپ ايئن وڪوڙي ويس ڄڻ ڪنهن کڏ ۾ ڪري پيو هجي ۽ مٿان ڪو بگهڙ کيس ڏسي ڏند شيڪي رهيو هجي. بچڻ جي ڪا به واهه ڪونه هئي ... هر طرف فقط چيڀٽ هئي. اسڪول لاءِ بابي جا پادر، ڪتابن لاءِ سائينءَ جي ڪُٽ! دل ئي دل ۾ ٻنهي تي خار کاڌائين، تمام گهڻي، ”ڇا ڪريان ... ڪيڏانهن وڃان!“ دل ۾ چيائين.
”ڪڇ ڙي لوفر!“ سائين وري گَجيو، نذير چپ!
”ڇا ٿو پڇانءِ؟“ هن وري اڇل ۾ پڇيو پر نذير ماٺ ... ڊپ ۾ سندس آواز ئي بند ٿي ويو هو.
”پڻهين جو نوڪر آهيان جو ويٺو بڪان؟“ سائينءَ وري رانڀاٽ ڪيو.
”سائين ... بابو ... حيدرآباد ... نه ويو ... مٿئين مهيني ڪتابن لاء ِ...“ نذير جو گلو خشڪ ٿي ويو هو ... ڳيتن ۾ جواب ڏنائين. جملي جو ٻيو اڌ ڪوشش جي باوجود پورو ڪري نه سگهيو-
”بنا ڪتابن جي آيو آهين!؟“ لهجي ۾ چيڀٽ هو، ”اڙي، نود تون به پڙهئين؟ ... پڻهين کي چئه ته تغاريون کڻاوَئي! وڃي گڏهه هڪلجانءِ!“ ڪچڙو ذهن ... هڪ هڪ اکر دماغ تي رُول وانگر ٿي لڳس ... دل ئي دل ۾ ماستر کي جواب ڏيندو ويو، ”تون نود! ... تون کڻ تغاريون! ... تون هڪل گڏهه!“ جواب ٿي ڏنائين ته اندر ۾ ڇنڊو ٿي پيس.
”هوم ورڪ ڪيو اٿئي؟“ استاد شير محمد جو نئون سوال ايئن هو ڄڻ وجهه ٿي ڳولهيائين مارڻ جو.
”سائين!...نه ... مان ڪلهه ڪو نه آيو ... “ پر سندس جملو اڌ ۾ رهجي ويو.
” ... اَڙي! اهو به منهجو ڏوهه؟“ پوءِ هو آپي مان نڪري ويو، ”تون ايئن نه سڌرندين!“ ڄڻ آخري راءِ ڏنائين ۽ پوءِ ’مولا بخش‘ نذير کي سڌارڻ جي ڪوشش ۾ پنهنجا چٿر لاهي ويٺو ۽ سائين سهڪڻ لڳو ... نذير جون دانهون ٻيڪڙيل دروازي ۽ ڀتين سان ٽڪرائجي ٻُوساٽبيون ويون. ڪمري ۾ فقط ٽي آواز هئا: سائينءَ جو سهڪو، رول جو ڦهڪو ۽ نذير جي آهه ۽ دانهن! ... پر پوءِ اها به بند ٿي وئي، چپ چاپ سهندو ويو. باقي سڄي سانت، سڀني جا ساهه سڪل! .... پوءِ، سائين ٿڪجي ڪرسيءَ تي ڪري پيو ۽ رُول ميز تي.
نذير نه سڌريو، در کولي ڀڄي ويو. نه ٿيلهو کنيائين نه جُتي. ڪلاس جو مانيٽر پويان ڀڳو پر دز به جهٽي نه سگهيو. گهڙي کن ۾ سڀ ڪجهه بدلجي ويو ؛ ’مولا بخش‘ ميز تي هڪ پاسي سمهي پيو. ڪلاس ۾ پڙهائي شروع ٿي وئي : سائينءَ جي شفقت، شاباسون ۽ وڏي آواز سبق ياد ڪرڻ جو شور.
اوچتو نذير پنهنجي پيءُ جي اوٽ ۾ لِڪندو ڇپندو دروازي ۾ اڀريو. نذير جون اکيون روئي روئي ڳاڙهيون ٿي ويون هيون. پيءُ جون اکيون به ڳاڙهيون هيون، ڪاوڙ ۾. لخت جگر جي درد ۾ چھري تي وڏي پيڙا اڀري آئي هئس. اڇي سلوار قميص، مٿي ۾ جناح ڪيپ، شهپر ڇنڊيل، کيسي ۾ قلم فائونٽن پين. سانوري چھري تي ڪاوڙ جي لالي هئس.
”ماڻهو آهين ڪِ ڪاسائي؟“ مان رپورٽ ڪندس مٿي! معصوم کي ڪُٽي ڪُٽي چٿي وڌو اٿئي!“ پوءِ بي ربط جملن جي برسات اُٺي. جيتامڙا چپ. هڪٻئي جي اوٽ ۾ ڇپ هڻي ويٺا رهيا. نذير جي اکين ۾ لڙڪ بادل ٿي بيهي رهيا. استاد چپ بنهه خاموش! نه ڄاڻي ڇا پئي سوچيائين. پوءِ ايلاز، سمجهاڻيون، بحث، معافيون ڳراٺڙيون، پيءُ جي کاڏيءَ تي ۽ نذير جي مٿي تي هٿ رکيائين. نذير جا لڙڪ پيار جي گرميءَ سان تيز اڃا تيز نيسارا ڪري وهڻ لڳا.
”نه روءُ پٽ! ... نه روءُ! ... سائينءَ کي معاف نه ڪندين؟“ سائينءَ جي الوٽ پيار لڙڪن جي برکا وڌائي ڇڏي. سمورن جيتامڙن جي اکين ۾ به پاڻي اچي ويو. اداسي ۽ گنڀيرتا وئي وئي، ”وڃ پٽ وڃي ويهه! ڏس مان تنهنجو ٻڍڙو سائين ڪو نه آهيان؟“ ڳل تي ٿڦڪيون ڏنائين. نذير جا ننڍڙا ٿڪل ٿڪل قدم بينچ ڏانهن وڌيا.
”شاباس بابا ! شاباس چوان ڏاهي کي! “
”ماستر صاحب! مان هلان ٿو! نذير جو خيال ڪجو ...پنهنجن ٻچن وانگر!“ لهجي ۾ هزارين شڪايتون، ڏک، عرض، ڌمڪيون، پوءِ هليو ويو.
ڏهه منٽ به نه لنگهيا هوندا جو سائينءَ جي شڪل ڦِري وئي، ”اڙي ڪتي جا پٽ هيڏانهن اچ!“ سائينءَ جو رنگ بلڪل مٽيل هو، سانڊي وانگر. اکيون طوطي وانگر ڦري ويس .... نه بابلا نه پٽ، ڪتي جا پٽ! خبر ناهي ڪيئن نذير جي ننڍڙي ذهن ۾ ڀٽونءَ جي تصوير ڊوڙي وئي- ڪارو ڀٽون بنهه سائينءَ جھڙو ۽ هٿ ۾ رُول! ڄڻ ٻه منهون ڏنگ هو. منهن جو پني لهي ويس هيڊو ٿي ويو، ”تون وري پڻهين کي وٺي آئين ... درخواستون ٿو ڪرائين!“
نذير گهڙيءَ پل لاءِ بدحواس ٿي ويو. ماڻهو ايترو جلد ايئن بدلجي ويندو آهي، هن سوچيو به نه هو. لڳس زلزلو اچڻ وارو آهي ... زمين ۾ ڏار پئجي ويو آهي ۽ هو ان ۾ بولاٽيون کائي ڪرڻ وارو آهي. ذهن ۾ چڪر آيس، پوءِ پاڻ سنڀاليائين، ۽ سڀ ڪجهه ٺيڪ ٿي ويو. وک وک وڏي اعتماد سان کنيائين. مار لاءِ بلڪل تيار ٿي ويو، ”کڻي ڪيڏي به ملي! نه ايلاز ڪندس، نه روئيندس!“
”اَڙي بند ڪيو در!“ ٻارن کي حڪم ٿيو ته در ٻيڪڙجي ويو. هن ڀيري منڍ کان پڇاڙيءَ تائين فقط ٻه آواز هئا سائين جو سهڪو ۽ ٻه منهين ڏنگ جو سٽڪو. نذير جو بت ڄڻ ڪپھه جي ڳنڍ هئي. ميز ۽ در جي وچ ۾ چپ چاپ سَٽجندو ۽،ٿِڙندو رهيو. ڪا به دانهن نه ڪيائين. نذير جي ماٺ تاءُ ڏياريندڙ هئي، ان تاءُ ۾ ڏنڊي جو وسڪارو اڃا زورائتو ٿي ويو ”نه ڇڏيندس توکي! ... مون کي نوڪريءَ مان ٿو ڪڍرائي! ... توکي اسڪول مان ڪڍائي ڇڏيندس!“ وچ وچ ۾ ڀڳل ٽٽل جملا، سهڪو ... گڦ.
مار کائي هو وري ڀڄي ويو. شام ٿي ته نذير، ڀاڻس بشير ۽ ٻيا ٽي چار هڪ جيڏا وڏي رستي تي گڏ ٿيا. هو ڪتاب گهر ڇڏي خالي ٿيلها کڻي آيا هئا. رستي جي ڪناري مرمت لاءِ لٿل پٿرن جي ڍير تان هڪ هڪ ڪري پٿر چونڊي ٿيلها ڀريندا ويا ... هر جيتامڙي جي ذهن ۾ عجيب ڪاوڙ هئي. ننڍڙا هٿ تڪڙ تڪڙ ۾ پٿر ميڙيندا ويا: ننڍڙا، وڏا، گول، چهنبدار، لسا پٿر. جهٽ ۾ ٿيلها ڀرجي ويا-
”بس!“ نذير جوش ۾ ٻڏل آواز سان هٿ ڇنڊي چيو، ”هلون!“
بشير جهڪي، ٿيلهو کڻڻ جي ڪوشش ڪئي، ”ڳرو آ ... نٿو کڄي!“
” ٿورا گهٽاءِ !“ نذير جهڪي ٿيلهو کڻڻ جي ڪوشش ڪئي، ”بچو! هٿ ڏي ته کڻان!“ مدد لاءِ سڏ ڪيائين،
”تون به گهٽاءِ! الاهي گهڻا آهن!“ پوءِ پٺن ٿي ٿيلهو لڙڪائي، تڪڙيون تڪڙيون، ننڍڙيون ننڍڙيون وکون کڻندا آيا، سائينءَ جي گهر تائين.
پھريون پٿر نذير هنيو، سڌو دروازي ۾. دروازي جي وٿين کي ڍڪڻ لاءِ ڪوڪن سان ٺوڪيل ٽين جي چادر تي ”ٺڪاءُ!“ ڪچين ڀتين تي لڳندڙ پٿرن سان ٺڪاءُ نه ٿيڻ برابر هو تنهن ڪري فقط دروازي تي وسڪارو ڪيائون ۽ پوءِ ڀتين جي مٿان اڱڻ ۾ اڇلايائون. اندران رڙ آئي، ”اڙي ڪير آهي؟“ ”اڙي! زيان ٿا ڪيو-“ ”حرامي ... لوفر ... اڙي ڪير آهيو؟..“ سائينءَ جو رڙيون ٻڌي مڇريل جيتامڙن هڪٻئي ڏانهن خوشيءَ ۾ ڏٺو، سندن دل ٺرڻ لڳي هئي. ٽھڪ ڏنائون، ڏاڍيان اڃا ڏاڍيان!