ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل

پاڻ هلي وڃي رهاڻيون ڪندو هو. هڪ دفعي مان سهي سنبري وٽس مهمان ٿي آيس. ڏاڍو خوش ٿيو. شام جو مون سوٽ بشرٽ پائي تيار ٿي کيس منٿ ڪئي ته مونکي ڪمپني ڏئي (ساٿ ڏئي) ايلفي هلي ته معافي ورتائين چي کيس لياري ضرور پهچڻ گهرجي.
مان اڪيلو ئي اڪيلو، ڪن ڪڍي، وڃي ايلفي پهتس. مزو ڪونه آيو. ڀلا سنگت کان سواءِ ڪهڙو مزو، ڪاليجي دوست ته سڀ جو سڀ هليا ويا هئا. ڪراچي وارن سان ته منهنجي به دوستي ڪانه هئي. اٻاڻڪو ۽ ويڳاڻو ٿي گرين هوٽل ۾ گهڙي ويس. گرين هوٽل ۾ سائي ڇٻر، ناريل جا وڻ ۽ ڌيمي روشني ۾ ٽيبلون ڪرسيون پيون هيون جن جي چوگرد نوجوان ۽ نوجوانڙيون، گهڻو ڪري ڪرستان ۽ مهاجر ويٺا هئا. مان به هڪ خالي ٽيبل وٽ ڪرسيءَ تي ويهي رهيس، ايڏو رومانوي ماحول ۽ مان اڪيلو ۽ ويڳاڻو، اڃا شادي به ٿيل ڪانه هئم. بيئرو آيو ۽ پڇيائين ته ”ڇا آڻيان؟“ ڏٺم ته سڀ وسڪي يا بيئر پي رهيا هئا. نه پيئڻ جو روزو ته اڳ ۾ ئي ڪٽپر ۽ ادا شمس جي صحبت ۾ ٽوڙي چڪو هئس. اهڙي هوٽل ۾ ۽ اهڙي ماحول ۾ چانھه جو آرڊر ته نٿي ڏئي سگهيس. بيئرو ئي انڪار ڪري ۽ ٻاهر نڪرڻ جو ڏس ڏئي ها سو تڪڙ ۾ چيم”بيئر!“ بيئر جي هڪ ٿڌي يخ بوتل ۽ گلاس رکي هليو ويو. مون گلاس ڀري سرڪيون ڏئي آهستي آهستي پيتو. بوتل مان ٻيو گلاس به نڪتو سو به پي ويس. اڻ پياڪ ته هئس سو هڪ ئي بوتل ۾ خنڪي ۽ ٽاٽائي اچي وئي. ويڳاڻپ دور ٿي وئي. جيڪي سو بود ۾ اچي ويس.
بيئري کي بوتل ۽ ٽِپ (خرچي) جا پنج رپيا ڏئي ٻاهر نڪتس ته سامهون ايمبسيڊر هوٽل تي نظر پيم. طبيعت ۾ ولولو اچي ويو هئم سو چڙهي ويس مٿي. اتي ڪو فلور شو هئو سو رش لڳي پيئي هئي. ٽڪيٽ وٺي اندر ويس ته سڄو هال ڀريو پيو هو ۽ ڪو سڃاڻو نظر ڪونه آيم سو منجهي بيهي رهيس ته هوٽل جو مالڪ جو خوش شڪل ۽ کلڻو ڳالهائڻو هو تنهن کلندي منهنجي ٻانهن جهلي اڳتي وڌڻ جو اشارو ڪيو. سندس نالو به جمال هو. اڳتي ويس ته ڏٺم ته هڪ قطار ۾ شيخ عبدالستار ائڊووڪيٽ، ميرپورخاص وارو ويٺو هو. سڏ ڪيومانس ته مونکي ڏسي ڀر واري ڪرسي والاري ان تي رومال رکي اچڻ جو اشارو ڪيائين. ڪرسين جي ان قطار جي مهڙ تي ٻه ٽي ڇوڪريون ڳالهائڻ ۾ ايترو مصروف هيون جو ڌيان ئي ڪونه هئن ته ڪو رستو روڪيون بيٺيون آهن. بيهي بيهي انتظار ڪري نيٺ هڪ ڇوڪريءَ جي ڪرائيءَ ۾ هٿ وجهي پاسي ڪرڻ چاهيم ته هڪدم ٻرندڙ سگريٽ کڻي منهنجي هٿ تي هنيائين ۽ انگريزيءَ ۾ ڪجھه چيائين.
هو ٽيئي گهاگھه تجربيڪارڪرستان ڇوڪريون هيون. مان پنهنجي ڪئي تي ڏاڍو شرمندو ٿيس پر هو هٽي پري ٿيون ۽ مان وڃي شيخ صاحب جي ڀرسان ويٺس. ايتري همت ۽ وري ڇوڪريءَ جي ٻانهن ۾ هٿ وجهڻ تي مان پاڻ حيران هئس پر اها سڄي بيئر جي ڪرامت هئي نه ته مون ۾ اهڙو ٽپڙ ڪونه هئو. حياتيءَ ۾ پهريون دفعو مون اتي ڪئبري ڊانس ڏٺو. ڪا يورپي مائي هئي ۽ ائين پي وٽ وڪڙ کاڌائين ڄڻ ساڻس جنسي فعل ٿي رهيو هو. اهو ڊانس پورو ٿيو ته مان اٿڻ جي ڪئي پر شيخ صاحب ڇڪي ويهاريو چي”اڃا سٽرپ ٽيز ٿيڻ وارو آهي!“ مون نه سمجهيو پر پوءِ خبر پيم ته اهو ڪپڙن لاهڻ جو ڊانس آهي. بتيون بند ٿي ويون ۽ پوءِ آهستي آهستي ميوزڪ سان گڏ روشني اسٽيج جي ٿلهي تي وڌي وئي. هڪڙي مائي ٿڙڪندي آئي ۽ ٿڙڪندي ٿڙڪندي فراڪ لاهي اڇلايائين. چولي ۽ ڪڇو اڃا هئس. پوءِ ڊانس ڪندي هوريان هوريان ناز نخرن سان چولي کولي اها به اڇلايائين پوءِ روشني رڳو سندس ارهه تي اڇلي وئي، ماڻهن جا ڪُوڪرا پئي پيا. ڇوڪرن جا توڙي ڇوڪرين جا. نيٺ ڪڇي ۾ هٿ وڌائين ۽ اهو به آهستي آهستي ميوزڪ جي ڌڙم ڌڙم تي هوريان هوريان لاٿائين ۽ اوچتو لاهي اڇلايائين ۽ پٺي ڏئي چيلھه مٽڪائيندي هلي وئي. ان وقت روشني سندس ٻنڊڙن تي وڌي وئي. تاڙين جي ڦهڪن ۾ شو پورو ٿيو. نياڻيون سياڻيون سڀ خوش ۽ چهڪن پيون. مان وائڙن وانگر هيٺ لٿس. هي ڌاريو ڪلچر، آزاديءَ کان پوءِ ايترو جلد ۽ ڌماڪي سان آيو جو مونکي حيرت وٺي وئي. اهڙو اظهار شيخ ستار صاحب سان ڪيم ته مونکي ڪم علم ۽ ڪم عقل سمجهيائين پر منهنجي عزت رکندي چيائين ته ”جمال صاحب اهو عورت جو حق آهي ته هوءَ پنهنجي جسم جي آزادانه نمائش ڪري.“ بعد ۾ پليجي صاحب به ائين چيو. واھه جو هي بنيادي حق آهي جو اگهاڙپ ۽ جسم فروشي، مردن لاءِ، ٽري (طشت) ۾ سجائي پيش ڪجي.
رات جو يارهين بجي ڌني رام بلڊنگ جو دروازو کڙڪايم ته اياز قادري اکيون مهٽيندو آيو ۽ کلندي مونکي منهنجي کٽ ۽ بسترو ڏيکاريائين ۽ چيائين ته ماني بورچيخاني ۾ پئي اٿئي. اهڙو هئو پيارو ۽ تصنع کان ڏور ماڻهو. مان به بورچيخاني ۾ صندليءَ تي ويهي، ديڳڙي مان چانور ۽ ٻوڙ ڪڍي، پيٽ ڀري سمهي پيس. هيءَ ته ٿي 1950ع جي ڳالھه. گرين هوٽل ان کان اڳ ۾ مرينا هوٽل سڏبي هئي، آخر ۾ پام گروؤ. هاڻي ته واپاري ڪلچر هيٺ، اهڙي سهڻي ۽ ڪشاده تفريح گاھ به ڀڃ ڊاھ جو شڪار ٿي سيمنٽ بجريءَ جو کنڊر بڻجي دوڪان ۽ تجارتي آفيسن ۾ تبديل ٿي وئي آهي.
1958ع ۾ منهنجو ٽيون نمبر پٽ اطهر، اهڙو ڪمزور هو جو ويهي به نه سگهندو هو. مون ڏٺو ته سندس هڏيون به ڪمزور هيون. شڪ پيم ته رڪيٽس، هڏين جي بيماري نه هجيس. ماڻس ته فڪرمند هئي پر ويچاري ڪڇندي ڪانه هئي هڪ ته پئسي جي ٻاڙائي هئي، ٻيو منهنجي نوڪريءَ جون ذميداريون هيون، سو مونکي فڪر مند ڪرڻ نه چاهيندي هئي. پر مون فيصلو ڪري ورتو ته ڪراچيءَ ٻارن جي ماهر ڊاڪٽر ڏي ٿا هلون. پنج ڏينهن موڪل جي درخواست ڏنم ته اياز قادريءَ کي لکيم ته فئملي سميت وٽس مهمان ٿيندس، سو ٻن مان هڪ ڪمرو اسان جي حوالي ڪرڻو پوندس. موڪل منظور ٿيڻ سان گڏ منهنجو بدليءَ جو آرڊر شڪارپور مان خيرپور ميرس به مليو. منهنجي گهر واري ويچاري پريشان ٿي وئي ته سامان سڙو ٻڌڻ، ٽرڪ ۾ روانو ڪرڻ ۽ ٻيا انتظام ڪرڻ سبب ڪراچيءَ جو پروگرام رد ڪرڻو پوندو. پر منهنجو فيصلو اٽل هئو. مقرر ڏينهن، مقرر ريل گاڏيءَ ۾ سڀني ٻارڙن کي ساڻ ڪري صبوح جو ڏهين بجي ڌاري، ڌني رام بلڊنگ، رام باغ روڊ، گهوڙا گاڏيءَ ۾ پهتس ته اياز قادريءَ کي هيٺ فوٽ پاٿ تي انتظار ۾ بيٺل ڏٺم. کلي خوش ٿي ڀاڪر پائي مليم ۽ گهر جي چاٻي هٿ ۾ ڏنائينم. چي سڄو گهر تنهنجي حوالي آهي. هنڌ کٽولا، اٽو چانور، پيل آهن، پنهنجو گهر ڪري سمجهجانءِ. مون ٻئي دوست سان ڪجھه ڏينهن رهڻ جو بندوبست ڪري ڇڏيو آهي. ائين پاڻ گهر خالي ڪري هليو ويو. واھ قادري صاحب واھه. اهڙا وضعدار ۽ پيارا ماڻهو، سوبه ڪراچيءَ جهڙي شهر ۾، ڪٿي لڀندا.
مون ڏس پتو وٺي، وڪٽوريا روڊ تي ماهر ڊاڪٽر حامد علي خان کان وقت ورتو. ان اطهر کي چڪاسي چيو ته بيماري ڪا به ڪانه اٿس پر چڱو جو وقت سر پهچي ويا، نه ته هڏيون چٻيون ٿي وڃنس ها. چيائين ته هر روز سئي لڳندي ڪئلشم سينڊوز جي ۽ سٽامن (بي ڪامپليڪس) وٽامن جي، لاڳيتو هڪ مهينو. پوءِ به ٻٽي ڏينهن ڪراچيءَ ۾ رهي پياسين ۽ ٻارن کي گهمايم، جيئن دستور هئو، ڪياماڙي، منهوڙو، ڪلفٽن، راڻي باغ وغيره. اِلاڪو هائوس صدر ۽ لڪشمي بلڊنگ بندر روڊ به ڏيکاريامان جو سڄي ڪراچيءَ ۾ انهن ٻن