ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل

نگرون ڏيندو ڊوڙي اچي توهانجي ڳچيءَ ۾ ٻانهون وجهي ته بهشت جيان من کي ٺار اچي ۽ ٿڪ ئي لهي وڃي.“
اهڙيون ڪيئي ڳالهيون آهن جن جو اسان کي احساس ئي ڪونهي. احساس تڏهن ٿو ٿئي جڏهن اهي کسجي ٿيون وڃن. اياز مونکي هڪ ڏهاڙي چيو ته ”جمال منهنجي هن فليٽ ۽ اڊيالا جيل جي ڪوٺڙيءَ ۾ ڪو فرق ئي ڪونهي، سو پنهنجي پاڙي ڊفينس ۾ ڪو ننڍو گهرڙو وٺي ڏينم ته اڱڻ ۾ بيهي آسمان ۽ تارا ته ڏسي سگهان،!“ مون چيس ته اڄڪلهه اهڙن گهرن جي قيمت پنجاهه سٺ لک ٿي وئي آهي ته بيوسيءَ مان ماٺ ٿي ويو. پنهنجي گهر جي اڱڻ ۾ بيهي آسمان، ڪڪر ۽ تارا ڏسڻ به وڏو عيش آهي پر اسان کي ان جو انڀؤ ئي ڪونهي.
1967ع جا پؤڻا ٻه مهينا، جون جولاءَ جا، هڪ ئي بستري تي پٺيءَ پر ليٽئي گذارڻ سان، مونکي زندگيءَ جي اڻ ڳڻت نعمتن جو ايترو شديد احساس ٿيو جو پهريون دفعو گلاس هٿ ۾ جهلي پاڻي پيتم ته واڇون ئي ٽڙي پيم. گهر ۾ اچي رهڻ ته ڄڻ جنت ۾ اچڻ جي برابر هو ۽ آهي. پنهنجي هٿ سان مانيءَ جو گرهه ڀڃي وات ۾ وجهڻ ڪا گهٽ نعمت آهي ڇا. کاڌو ڪهڙو به، ڪريءَ وارو، بي لذت هجي ته به وڏو مزو آهي.
ماڻهو فطرتاََ بي شڪرو آهي، سو رڳو وتي شڪايتون ڪندو، جيڪي ڪجهه کيس ميسر آهي انهيءَ کي ليکي ئي نٿو. گهر مان هڪڙو ڏينهن، پنج ڏينهن، ڏهه ڏينهن نڪري ڀلي لنڊن وڃو، نيويارڪ وڃو، ڪوهه مري ۽ سوات جي بهترين هوٽلن ۾ قيام ڪيو، گهر جو سک ۽ گهر جي تانگهه لڳي پئي هوندي. موٽي پنهنجي غريباڻي سريباڻي گهر ۾ اچو ته عجيب سڪون ۽ ڪيف اچي ويندو. بي اختيار چئي ويهندا ته ”الحمد الله ! خير سان اچي گهر ڀيڙا ٿياسون.“ انگريزيءَ ۾ چوڻي آهي ته، ”ڀلي اوڀر وڃو اولهه وڃو، پر گهر سڀ کان چڱو!“ منهنجي گهر واري ته ڪراچي جو ڪراچي ۾ گهر مان ٻاهر نڪرڻ کان لهرائيندي هئي. ڪلفٽن ۽ سمنڊ جي ڪناري تي به ڪانه هلندي هئي. سيٺ احمد ڊاليا هاڪس بي تي پنهنجي نجي بنگلي جهڙي هٽ تي انتظام ڪندو هو. سٺا طعام، ڪوڪا ڪولا جا ڪريٽ وغيره. موٽرڪار به اسان جي پنهنجي هئي، ته به، ٻارڙن جي زور ڀرڻ باوجود، صفا پڙ ڪڍي بيهندي هئي ته مان ڪو نه هلندس، توهين وڃو ته ڀلي. ٻار منهن ڀيلو ڪري ويهي رهندا هئا ته انهن کي مٺا پڪوڙا تري کارائي خوش ڪري ڇڏيندي هئي. باقي جي مان بيمار ٿيس ته منڍ کان آخر تائين چوويهه ڪلاڪ اسپتال ۾ بينچ تي ويٺي يا ليٽي پئي هوندي هئي. پوءِ نه هوندو هئس، گهر جو فڪر نه ٻارن جو نه دنيا جهان جو.
ماڻهو آهي ئي گهريتڙو جانور. سڄي عمر ڳهي، پيريءَ تائين اهو خيال هوندس ته سادو سودو گهر ٺاهي ٿانئيڪو ٿي ويهان. انهيءَ ڪري ئي ته هزارين تعميراتي ڪمپنيون ٺهي پيون آهن ۽ ڪروڙن جي ڏيتي ليتي پئي هلي.
بيماريءَ مان اٿي گهر آيس ته ڊاڪٽر صالح ميمڻ ڏيپلائي جيڪو تمام سٺو ڊاڪٽر آهي ۽ ان سان گڏ منهنجو اسڪولي واقفڪار ۽ ميرپورخاص ۾ بابا جو پسنديده شاگرد، تنهن چيو ته ”جمال صاحب، ملڪ ۾ رڳو هڪ ڊاڪٽر، ڪريم عباسي آهي ڇا؟ اسين به ويٺا آهيون، ڏسون ته هارٽ اٽيڪ آهي به يا نه؟ يا مورڳو ڊرامو رچايو ويو آهي.“ مونکي سندس تيز ۽ تند جملن ۾ پيشه ورانه حسد جي جهلڪ نظر آئي. ته به چيم ته ”ڊاڪٽر صاحب وڏي مهرباني جڏهن چئو حاضر ٿيان!“ چيائين ”اڄ ئي شام جو پنجين وڳي!“ مان وڃي وٽس حاضر ٿيس. چڱيءَ طرح چڪاسي گنڀيرتا سان چيائين ته ”واقعي زبردست هارٽ اٽيڪ ٿيل آهي. فڪر نه ڪر، ڏهه سال جيئرو رهندين!“ في به ڪا نه ورتائين، سندس مهرباني.
وري ڪراچي ڊاڪٽر کمڀاٽا، ماهر قلب کي ڏيکاريم، ان به ائين ئي چيو اهو به چيائين ته ”تمام سٺي ڊاڪٽر تنهنجو صحيح علاج ڪري توکي بچائي ورتو آهي. هاڻي ڏهه سال جيئرو رهندين!“ ڊاڪٽر کمڀاٽا چيو ته ”توکي ڪي مذهبي ٻنڌڻ نه هجن، ته هڪ ڳالهه چوان!“ مون چيو ته ”ڊاڪٽر صاحب! اسانجو مذهب نهايت لبرل، ڪشاده ذهن آهي ۽ علاج خاطر ڪا به بندش ڪانه آهي.“ چيائين ”ته پوءِ منهنجي صلاح اها اٿئي ته جيڪڏهن پاڻ تي ضابطو، سيلف ڪنٽرول، اٿئي ته پوءِ روزانو سمهڻ کان اڳ هڪ صرف هڪ پيگ وهسڪيءَ جو پيئندو ڪر سو به رڳو اسڪاچ وسڪي ٻي ڪا به نه!“ مان ماٺ ۾ اچي ويس ته ڊاڪٽر پڇيو، ”ڇو، ڇا ٿيو؟“ مون چيو ”ڊاڪٽر اهو مهانگو علاج آهي ۽ مونکي ايتري وسعت ڪا نه آهي!“ کلي چيائين ته ”اهو تنهنجو پرابلم آهي، منهنجو نه!“ موڪلائيندي چيائين ته ”گهڻن ڊاڪٽرن وٽ وڃڻ جو ڪو ضرور ڪونهي، معاملو صاف آهي، هر ڪو ائين ئي چوندو، پرواهه نه ڪر ڏهه سال جيئرو رهندين بشرطيڪ ٻي هارٽ اٽيڪ نه ٿئي. ان لاءِ کاڌي جي پرهيز، آرام، اٿڻ ويهڻ گهمڻ ۾ تڙ تڪڙ نه. وڏي ڳالهه ته جذباتي نه ٿجي، غصو نه ڪجي ۽ صبر ۽ ماٺار سان رهجي!“ مون چيو، ڊاڪٽر صاحب، ”توهان ائين ڪري سگهندا؟“ چيائين ته ”سچ ته مان ائين ڪو نه ڪري سگهندس.“
منهنجي گهر واري جا منهنجي بيماري ۾ ڀڄي ڀورا ڀورا ٿي پئي هئي سا منهنجي گهر اچڻ ۽ مٿي پاڻي وجهڻ تي ايڏو خوش ۽ باغ و بهار ٿي جو مينديءَ جو فنڪشن ڪيائين جنهن ۾ کيس نئين سر ميندي لاتي وڃي ۽ سڄي رات ڳيچ ڳاتا ويا ۽ کيس مبارڪون ڏنيون ويون. هئي به اڃان ٻٽيهه سالن جي جوان جماڻ ۽ ڇهن ٻارن جي ماءُ. پر مونکي ڏاڍو ڪنٽرول ۾ رکيائين. کائڻ پيئڻ، اٿڻ ويهڻ، سمهڻ، گهمڻ ڦرڻ، سڀ قاعدن قانونن موجب ٿيندو هو ۽ دوائون وقت تي کائبيون هيون. بهترين نرس ٿي پئي. وهنجاريندي به کٽ تي هئي سمهئي سمهئي. باٿ روم ۾ ويندو هئس ته اندران ڪڙو بند ڪرڻ جي منع هئي. باٿ روم جي ٻاهران ڪرسي وجهي ويهندي هئي ۽ دلجاءِ ڏيندي هئي ته اندر ڪوئي ڪو نه ايندو. وڏي ڳالهه ته ڀريا ٽي مهينا مونکي هٿ لائڻ به ڪو نه ڏنائين جو ڊاڪٽر منع ڪئي هئس. بهرحال ان کان پوءِ اسان کي ٽي ٻار ٻيا به ٿيا.
اهڙي فوجي ڊسيپلين، ضابطن هيٺ ماڻهو هوند جسماني توڙي ذهني طور مفلوج ٿي وڃي، پر مون ۾ نئين قوت پئدا ٿي وئي ته ڏهن سالن جي مهلت ۾ رٿابندي ڪري وٺجي، سو بدر ٻارهن تيرهن سالن جو ٻارڙو تنهنکي رڪشا هلائڻ سيکاريم. حيدرآباد جهڙو ننڍو شهر، چوپچؤ ٿي ته ”جج صاحب جو پٽ رڪشا ٿو هلائي!“ حلال جي روزيءَ ۾ ڪهڙو شرم، شاهده کي مٿي ۾ وڌم ته کيس ايم اي اڪانامڪس، اقتصاديات، ڪري بئنڪ ۾ نوڪري ڪرڻي پوندي. اهڙو ماحول ڏسي ٻيا ٻارڙا به اليڪٽريفاءِ يعني جذبي سان ڀرپور ٿي ويا. اطهر جو اڃا پتڪڙو هو تنهن ماءُ کي چيو ته ”ڪوهَر رڌي ڏي ته رستي تي ويهي وڪڻان!“ ماڻس کي اها ڳالهه نه وڻي پر منهنجي همٿائڻ تي ائين ڪيائين. اسڪول کان موٽي ڇولن جو ٿالهه گهر ٻاهران ويهي وڪڻندو هو ۽ اٺ آنا، ٻارهن آنا ڪمائي ايندو هو. ڏسو حلال روزيءَ جي تلاش سان ڪيڏا مثبت جذبا جنم وٺن ٿا ۽ ڪوڙ ۽ وڏائيءَ جا ڪافر ڪوٽ هڪ ڌڪ سان ڌڙام ڪري ٽٽي پون ٿا.
الحمد الله! هن وقت منهنجا چارئي پٽ معزز پيشي سان آهن پر رشوت ۽ تگڙم بازيءَ کان ڏور آهن. اهو هڪ ڪندي، منهنجي مهلڪ بيماريءَ ۾ قدرت جو رکيل هڪ وڏو انعام ۽ اسرار ئي چئبو. چوندا آهن، ”انهيءَ ۾ به ڪا ڀلائي.“ سو