ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل

�و ويو ۽ عدت دوران کيس اليڪشن لڙڻ تي آماده ڪيو ويو. پير صاحب پاڳاري پاڻ مڃيو ته اليڪشن ۾ ڀٽو مخالفت لاءِ کيس پئسا ڏنا ويا. جنرل اسلم بيگ به مڃيو ته ان ڪم لاءِ کيس ڏهه ڪروڙ رپيا ڏنا ويا جي هن متعلقه ماڻهن ۾ ورهايا. دبئي مان لياقت جتوئي جي فون نوين بجي آئي ته مير مرتضيٰ قتل ٿي ويو. (حالانڪ هو ان وقت اڃا جيئرو هو) بينظير به وئي پئي آ. مان موٽي ٿو اچان ۽ انشاءَ الله چيف منسٽر ٿيندس، ڏسو ڪيڏي اڳواٽ رٿابندي ٿي پئي هئي.
مير مرتضيٰ کي مارائڻ لاءِ نهايت چالاڪيءَ سان ڊراما رچايا ويا. پهرين چيو ويو ته ڪراچي جيمخانا وٽ بم ڦاٽو آهي. وري سنڌ سيڪريٽريٽ پٺ واري ڪمپائونڊ وال وٽ بم ڦاٽو. اهي ٻيئي واقعا شهه سرخين سان اخبارن ۾ ڇپيا ويا. اخبارن ۾ به ڪمال منافقيءَ سان بنان ڇنڊڇاڻ جي اهڙن واقعن جي تشهير ڪئي. مزو اهو جو انهن ٻنهي واقعن ۾ نقصان ڪجهه به نه ٿيو. مان پاڻ ڏٺو ته ٻنهي جايون تي هڪ بلاڪ واريون سنهيون ڀتيون هيون پر ڀتين کي به ڪو نقصان ڪو نه پهتو هو. رڳو ڪاراڻ جا نشان هئا.ڄڻ ته دونهي دکائي ڀتيون ڪاري ڪري پوءِ ڦٽاڪا ڇوڙيا ويا هئا. ائين ڊراما ڪرڻ کان پوءِ مير مرتضيٰ جا خاص ڪارڪن گرفتار ڪري جيلن ۾ وڌا ويا ته جيئن هو چڙي ۽ اٻهرا قدم کڻي. نوجوان رت، ڀٽو خاندان جو فرد ۽ ايم پي اي، سو ڇو ڪين ٿاڻن تي ويندو پنهنجن ڪارڪنن سان ملڻ؟ عام ماڻهو ئي وڃن ٿا. ايم ڪيو ايم جون مايون ئي ٿاڻن جو گهيراءُ ڪري پنهنجن ماڻهن کي زوريءَ ڇڏائي ٿيون وڃن. اتي پوليس جي بيعزتي ڪانه ٿي ٿيئي باقي مير مرتضيٰ خلاف پروپئگنڊا ڪئي وئي ته پوليس آفيسرن جي بيعزتي ٿو ڪري.
اهڙو هائُو پيدا ڪيو ويو ڄڻ ته وڏو ڪو امن امان جو مسئلو پيدا ٿيڻو آهي. جنهن لاءِ مير مرتضيٰ کي گرفتار ڪرڻ کانسواءِ ڪو چارو ڪو نه بچيو هو. ائين مير مرتضيٰ کي گرفتار ڪرڻ لاءِ جواز پيدا ڪيا ويا. مير مرتضيٰ به گرفتاريءَ جي پرواهه ته ڪئي ڪا نه سو لاپرواهه ٿي ويو. بلڪ پاڻ چيائين ته جڏهن به چون مان گرفتاريءَ لاءِ تيار آهيان. پر اصل وڏن صاحبن جي من ۾ ته ٻي ڳالهه هئي. نه ته گرفتار ڪرڻ لاءِ ته ٻه ٽي سپاهي ۽ هڪڙو آفيسر ڪافي هئا. هت ته بڪتر بند گاڏيون ۽ فوجي طريقن جي رٿابندي ڪئي وئي ۽ تربيت يافته نشاني باز ڪنڊائتي اوٽ وٺي، اهڙي طرح تيار بيهاريا ويا ڄڻ ته ڪنهن فوجي چوُنڪي تي دست بسته حملو ڪري، مئي مارائي کانسواءِ واپس موٽڻو نه هئو. اهڙي اڳواٽ رٿابندي ڇو، ڇالاءِ ۽ ڪنهن جي حڪم تي ڪئي وئي. جواب ظاهر پيا آهن، پر چئبو ڪين.
بعد ۾ جيڪي ڪجهه چيو ويو ۽ ڪيو ويو، اهو ئي ان ڳالهه جو تمام وڏو ثبوت آهي ته هٿ وٺي مير مرتضي کي ماريو ويو ته جيئن بينظير صاحبه جي مخالف قوتن کي يڪجاءِ ڪري، کيس ڪڍي، سندس جاءِ تي لاهوري نواز شريف کي آندو وڃي.
ڪجهه مهينن کان پوءِ ڪن وڏن ماڻهن جي هڪ محفل ۾ مان به هئس. اتي هڪ نگران وزير ۽ پوليس جو ايس پي صاحب به موجود هئا. مون. جيئن منهنجي طبيعت آهي، ڳالهه جي ڳاٽي کان جهلي، سوال ڪيو ته چيو وڃي ٿو ته آصف علي زرداري نهايت ذهين ۽ سمجهو ماڻهو آهي. واقعي ائين آهي يا هو بلڪ کريل ٻار ۽ ٻُڌو آهي. سڀني ائين ئي چيو. جيئن منهنجي منشا هئي، ته ”هو تمام ذهين ۽ سمجهدار آهي!“ سڀني کان اها قبولداري وٺي پوءِ مون گولي هلائي ته ”پوءِ جڏهن هر ڪو گهٽيءَ ۾ گهمندڙ ماڻهو، هاري، مزدور، پڙهيل توڙي اڻ پڙهيل اهو سمجهي پيو ته مير مرتضيٰ جو قتل ٿيڻ معنيٰ بينظير صاحبه جي حڪومت وڃڻ ته پوءِ آصف جهڙو ذهين ماڻهو اها ڳالهه ڇو ڪين سمجهي سگهيو جو هٿ وٺي پنهنجي حڪومت جا ترا ڪڍيائين ۽ پاڻ توڙي پنهنجي سموري ڪٽنب کي آزار ۾ وڌائين؟“
مون ڏٺو ته منهنجي ڇوڙيل گولي نشاني تي پوري لڳي جو سڀ چپ رهي مون ڏي نهارڻ لڳا. ائين کين بي هٿيار ڪري، مون ٻيو وار ڪيو. چيو ته ”صاف ظاهر آهي ته آصف خلاف اهو الزام ته هُن ڪانسپرسي ڪري (منصوبه بندي ڪري) مير مرتضيٰ کي قتل ڪرايو آهي، بلڪل جڙتو ۽ سرڪاري رٿابندي جو حصو آهي.“ اتي هڪ وڏي صاحب ڳالهايو. چيائين ”جمال صاحب توهان ڪهڙي دنيا ۾ ٿا رهو. واقعي کان ٻه ٽي ڏينهن اڳ خلقن آصف ۽ درانيءَ (ايس پي) کي لاڳيتو ٻه ڪلاڪ کليل جيپ ۾ گهمندو ڏٺو آهي.“ دل ۾ چيم ته هي به ظاهر ظهور سرڪاري رٿابندي جو حصو پر طبيعت موجب الٽو سوال ڪيم ته ”هت پوليس آفيسر اڳوڻو هوم سيڪريٽري، جج صاحب ۽ وڪيل ويٺا آهن، ڪو به چوي ته ڇا منصوبو ڪندڙ ائين خلق وچ ۾ کلم کلا گهمندا آهن، هو ته اشارن ۾ توڙي ٽيليفون تي به ڪو نه ڳالهائيندا آهن.“ سڀ چپ. البت وزير صاحب چيو ته ”ڇڏيو سياسي ڳالهين کي، ڌوڙ وجهون“ مون به کڻي ماٺ ڪئي.
مير مرتضيٰ صاحب جڏهن پاڪستان آيو پئي تڏهن ئي بينظير صاحبه کيس منع ڪئي هئي ۽ چيو هو ته جن جي هشيءَ تي تون اچين پيو سي ئي توکي مارائيندا. هڪ کي سندس ئي زال هٿان زهر ڏياري مارايو ويوـ ٻئي جي زال رات وچ ۾ ليڊر بڻجي، اليڪشن ۾ بيهي وزيراعظم ٿيڻ جا خواب لهڻ لڳي. اسان جي سياست جا داءُ پيچ، ڪوريئڙي جي ڄار ۽ نانگ جي ڏر جهڙا آهن، رڳو آهن کپر، وڇون ۽ راسپوٽين (روس جي راڻي اليگزينڊر يا جو شودو دوست).
مير مرتضيٰ جي قتل ٿيڻ سان، سنڌ سان جيڪي ويل وهايا ويا تن جي مون ويٺي لسٽ (وچور) ٺاهي ته ڪي ملڻ وارا اچي ويا. منهنجي سوچ جي تند ٽٽي وئي. هيڪر سوچ جي تند ٽٽي ٿي ته وري آنٽ تي نٿي چڙهي، بقول شيخ اياز، لفظن جي لڙهي ائين آهي جيئن سمنڊ ۾ بيٺي ڪا رنگين مڇي هٿ ۾ اچي ترڪي وڃي. پوءِ ان جو ٻيهر ملڻ محال آهي.
1. سنڌ جو هڪ اڀرندڙ نوجوان جوشيلو ليڊر قتل ڪيو ويو.
2. سنڌي وزيراعظم کي صدارتي حڪم ذريعي برطرف ڪيو ويو.
3. نگران وزيرن ۾ سنڌ جو ڪو به سياستدان شامل نه ڪيو ويو.
4. صدارتي حڪم ذريعي فوجي سربراهن کي ڪئبينيٽ ميٽنگن ۾ شامل ٿيڻ جو حق ڏنو ويو. ائين فوج کي سياست ۾ ملوث ڪرڻ، ڄڻڪ سول مارشل لا لڳايو ويو.
5. اليڪشن جي ڳڻپ ۾ اهڙي چالبازي ڪئي وئي جو پنجاب مان پ پ جو هڪ به ماڻهو قومي اسيمبليءَ ۾ نه چونڊيو. بظاهر اها ڳالهه ناممڪن ٿي لڳي.
6. مرڪزي وزيرن ۾ هڪ به سنڌي نه کنيو ويو. مهينن کان پوءِ مس ڪري، ٻاٿون کارائي، سائين غوث علي شاهه کي وزير ڪيو ويو.
7. حڪومت ٺهڻ سان اعلان ڪيو ويو ته ڪڻڪ جي ڪا کوٽ ڪانه آهي. پ پ حڪومت خواهه مخواهه زرمبادله زيان ڪري ٻاويهه لک ٽن ڪڻڪ ٻاهران گهرائي آ. مٿان وري سنڌ حڪومت جي مرضي خلاف مرڪزي وزير زراعت اچي سنڌ مان ڪڻڪ خريد ڪري پنجاب موڪلڻ لڳي. چيائين ته ڪڻڪ جي بدلي ڪڻڪ موٽائي ڏينداسون. اها ڪڻڪ ته ڪا نه موٽايائون بلڪ جيڪا ٻاويهه لک ٽن ڪڻڪ ٻاهران آندي سا به سڌو پنجاب موڪليائون. سنڌ ۾ حال اهو ٿيو جو اٽو وڃي يارنهن روپيه سير (ڪلو) لڳو.
8. مهانگائي اهڙي چوٽ چڙهي وئي جو جيئڻ جنجال ٿي پيو. بدر مونکي چيو ته، ”بابا اسانکان جيڪو ڪم وڻين اهو وٺن. اسان سارو ڏينهن ڳهي به اهو ڪم مفت ۾ پورو ڪري ڏينداسون، رڳو اسانجو بورچيخانو هلائين،“ ڪيڏي نه پيڙا