2020-06-16
داخلا نمبر 49
عنوان ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل
شاخ ڪٿا
پڙهيو ويو 2079
داخلا جو حوالو:

داخلا ۾ استعمال ٿيل تاريخون

1965.10.16-A.D

مون مٿي لکيو آهي ته 16 آڪٽوبر 1965ع تي ٽنڊي الهيار مان بدلي ٿي مون حيدرآباد ۾ سول ۽ ائڊيشنل سٽي مئجسٽريٽ طور چارج ورتي. حيدرآباد م قيام دوران، شيخ اياز صاحب سان ملاقات جا وڌيڪ موقعا مليا. اهڙا موقعا روح رهاڻ جي نسبت سان حميد سنڌي صاحب به گهڻا پيدا ڪيا. شيخ صاحب سان نجي ملاقاتون منهنجي گهر ۽ منهنجي ڀاءُ ڪمال جي گهر ۾ به اڪثر ٿينديون هيون. اهڙي هڪ ملاقات ۾ شيخ صاحب مونکي خلاصگائيءَ ۾ چيو، ”جمال مونکي سنڌ چڱي طرح ڏيکار، جيستائين سنڌ ڏٺي نه اٿم تيستائين سنڌ تي ڪيئن لکي سگهندس!“

هن داخلا جون تصويرون نه مليون

ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل جا بنياد
ڪٿا / جمال ابڙو / ابڙو اڪيڊمي Abro Academy / علمي ادبي پورهيو /

ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل - مان نڪتل ٻيون شاخون-

ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل

شاخ ڪٿا
ٽوٽل صفحا67
موجودہ صفحو6
اڳلو صفحو-0--1--2--3--4--5--6--7--8--9--10--11--12--13--14--15--16--17--18--19--20--21--22--23--24--25--26--27--28--29--30--31--32--33--34--35--36--37--38--39--40--41--42--43--44--45--46--47--48--49--50--51--52--53--54--55--56--57--58--59--60--61--62--63--64--65--66-گذريل صفحو

هل هنگامي ۾ بنارس خان جو ڌيان مون طرف ڪونه ويو ۽ گاڏي ڇٽي وئي. الائي ويچارو مئو الائي بچيو پر مان اڄ تائين کيس فوجيءَ جي روپ ۾ تلاش ڪندو رهندو آهيان. ڏاڍو پيارو ماڻهو هئو.
ادا مرحوم شمس ڏاڍو يار ويس ۽ دوستي نباهڻ وارو ماڻهو هو، جهڙو ماکيءَ جي لار. جنهن کي لڳي سو چپڪيو رهيو سڄي ڄمار. آفيسر، پوليس عملدار، غريب غربا، ٽانگي وارا، مزور، مڪينڪ مستري مطلب ته جنهن جو به ساڻس واسطو پيو سو ساڻس ٻڌجي ويو. هڪڙو ڊپٽي ڪمشنر صاحب بدلي ٿيو ته ڪنهن جي به الوداعي دعوت قبول نه پيو ڪري نيٺ جڏهن گهڻو زور ڀريو ويس ته شرط اهو وڌائين ته دعوت مسٽر شمس الدين ابڙي جي جاءِ تي منعقد ڪيو ته قبول آهي. دعوت ڏيندڙن به اهو شرط منظور ڪيو.
ٻيو به هڪ معمولي ڪاٺياواڙي ماڻهو هو يوسف پٽيل، جو پراڻي جهونا ڳڙهي ناتي وٽس اچي نڪتو. پٽيل صاحب جا وارا نيارا ٿي ويا. هئو سندس خانگي نوڪر پر حقيقت ۾ سندس جنرل مئنيجر هئو. زمين جي سنڀال، مهمانن جي خاطر تواضع ماني ٽِڪي، گهر جو خرچ پکو، سڀ ڪجھه پٽيل جي حوالي هئو. پٽيل به صاف سٺا ڪپڙا ۽ ڪوٽ به ضرور پائيندو هو ۽ ڳالهائڻ جو ڏاڍو مهذب هو. پِٽئي کي ڪا جوئا جي عادت هئي ۽ پيسا تڳائي ويندو هو. ادا کي سڀ خبر هئي. جڏهن دوستن شڪايتون ڪيس ته پٽيل جي بچاءُ ۾ سندس ساراھ جا ڍڪ ڀرڻ لڳو ۽ سندس وار ونگو ٿيڻ نه ڏنائين. اتفاق سان عبدالله چنا صاحب ڊپٽي ڪمشنر ٿي آيو. چنا صاحب پاڻ کي وڏي چيز سمجهندو هو ۽ خود ثنائي جي مرض ۾ مبتلا هئو. اهڙو ماڻهو ٻين کي برو سمجهندو آهي ۽ سندس بيعزتي ڪرڻ يا کين رلائڻ ۾ خوشي ۽ تسڪين حاصل ڪندو آهي. ادا شمس کي به هي ماڻهو نه وڻيو.
شمس ڪنهن جي به گلا ڪونه ڪندو هو پر غير پسنديده شخص تي ڪو نالو رکي ڇڏيندو هو جو زبان زد عام ٿي ويندو هو. چنا صاحب علي الاعلان چوندو هو ته ”ماڻهن کي ڇا کپي؟ حضرت عمر رضي الله تعاليٰ عنھ وارو انصاف ٻيو ڇا؟ سو ته مان ڪيان ويٺو!“ ايڏي ٻٽاڪ ماڻهو ڪٿي ٿا هضم ڪن. سو مٿس ٽوڪ ۽ چٿرون شروع ٿي ويون. چڱن عزتدار ماڻهن کي به ٺپ جواب ڏئي بيعزتو ڪري ڪڍي. سي به سندس مخالف ٿي ويا. ادا مرحوم مذاق ۾ سندس نالو رکيو ”گوڪل ماءُ!“ اهو نالو ايڏو مشهور ٿي ويو جو وڪيلن، وڏيرن، دوڪاندارن تائين پهچي ويو. وچ بازار ۾ ماڻهو بيهي پيا چون ته ”ڀائو! انهي گوڪل ماءُ مان ڪجھه نه ورندو، اجايو آسرو نه ڪيو، ڪجھه پنهنجي ٻاريو.“
تاج محمد ابڙي جي جاءِ هئي ٽائون ٿاڻي سان لڳ. ٿاڻي ۾ ڪنهن ماڻهوءَ کي ڪُٽيائون پئي ۽ هن جي رڙ و رڙ لڳي پئي هئي. تاج محمد هو جذباتي ۽ جوشيلو ماڻهو سو اٿي بيهي رهيو. مون کي چيائين ته ”هل ته ٿاڻي تي هلون!“ مون روڪيومانس ته ”چريو نه ٿيءُ، پوليس وارا آهن استاد، وڪيلن کي ڏسي الٽو جوابدار تي وڏو ڏوھه مڙهي ڊائريءَ ۾ تنهنجي ۽ منهنجي لاءِ لکندا ته ڪنهن ڌاڙيل، چور يا رن چور کي ڇڏائڻ آيا هئا.“ تاج محمد تمام سمجهدار هو سو في الحال چپ ڪري ويهي رهيو. وري جو هن غريب کي ڪُٽيائون ۽ سندس دانهون ٻڌائين ته اٿي بيهي رهيو. چي ”ڪجھه ته ڪرڻو ئي پوندو!“ مون به ٽيڪو ڏنومانس ته ”ضرور ڪجھه ڪرڻ کپي، پر سوچ!“ چيائين ته ”هل ته ڊپٽي ڪمشنر ڏي هلون!“ مون چيو ”هل!“ ٽاڪ منجهند جي گرميءَ ۾ ٽانگو ڪري عبداالله چنا صاحب وٽ پهتاسون. مهرباني ڪري مليو. صورتحال ٻُڌي ڪجھه طنزيه انداز ۾ چيائين ته ”توهان انهيءَ ماڻهوءَ جا وڪيل آهيو؟“
مونسان واقفيت هئس جو حاجي محمود خادم جي سڏايل ادبي گڏجاڻين ۾ چنا صاحب جو لکيل مضمون مونکان پڙهايو ويندو هو. مضمون جي ليکڪ جو نالو نه ٻڌايو ويندو هو. مضمون ورهائي مختلف ماڻهن کان پڙهايا ويندا هئا. رڳو حاجي محمود خادم کي خبر هوندي هئي ته ڪهڙو مضمون ڪنهن جو آهي. هو چنا صاحب جو مضمون مونکي ڏيندو هو. مير مجلس به چنا صاحب، بنگلو به چنا صاحب جو ۽ حاجي محمود خادم تپيدار. هڪ دفعي مضمون جو عنوان هو ”متو آهين مڇ، ٿلهو ٿيو ٿونا هڻين“ مان پڙهندو ويس ته وچ وچ ۾ حاجي صاحب سبحان الله !چوندو رهيو. ظاهر آهي پهريون نمبر چنا صاحب جي مضمون کي مليو. منهنجي ڀر ۾ اياز قادري ويٺو هو تنهن کي چيم ته ”مضمون واقعي سٺو هئو. قادري صاحب چيو ته ”ان ۾ تنهنجي پڙهڻيءَ جو جادو به شامل آهي.“ شايد منهنجي پڙهڻي چڱي آهي. هڪ دفعي اسڪول ۾ ڪشنچند بيوس جو نظم ”مُڪٽ ميواڙ جي ۾ هئو ، عجب پرتاب سنگھه راڻو“ ايڏي جوش ۽ جذبي سان پڙهيم جو ماستر صاحب کان واھه واھه نڪري وئي.
ڳالھه هئي چنا صاحب جي! سو مون حجت ڪري خوشامدانه لهجي ۾ چيومانس ته ”توهان ضلعي جا حاڪم آهيو، توهان وٽ دانهين آيا آهيون!“ چيائين ”چڱو توهان وڃو مان پوليس وارن کي چوان ٿو!“ پوءِ پوليس وارن کي چيائين الائي نه سو خدا کي خبر. بهرحال، کيس ادا شمس پاران ادا ٿيل لقب ’گوڪل ماءُ‘ سندس ڪنن تائين به پهتو، سو مڙس اهڙو ڪاوڙيو جو هاءِ ڪورٽ کي لکي موڪليائين ته ”شمس الدين ابڙي جي وڪالت جي سَندَ رد ڪئي وڃي!“ هاءِ ڪورٽ سندس گذارش رد ڪري ڇڏي. چنا صاحب پوءِ ته بلڪل وير وٺُو ٿي پيو.
ڊسمبر 1951ع ۾ منهنجي شادي هئي سو درخواست ٺاهي وٽس پاڻ ويس ته مڻ کنڊ جي پرمٽ جاري ڪري. بلڪل انڪار ڪيائين ۽ درخواست تي لکيائين ته ”اڍائي سير کنڊ ڏيوس!“ مون عزت سان چيومانس ته ”صاحب شاديءَ جي موقعي تي اڍائي سير کنڊ جي ڪهڙي حيثيت!“ ته رکائي سان چيائين ”تنهنجي مرضي وٺين، نه وٺين!“ مان سڌو آيس اي. ڊي ايم عبدالعليم عقيلي وٽ. واھه عقيلي صاحب واھه! دير ئي ڪانه ڪيائين. هڪدم اڌ مڻ جي پرمٽ ڪڍي ٺپو هڻي مونکي ڏنائين. چيائين ته ”هفتو ڏھه ڏينھن رکي وري اچي ٻي پرمٽ اڌ مڻ جي وٺي وڃجانءِ!“ مون ٻڌايومانس ته ڊي ايم صاحب ته اڍائي سير لکيا آهن ته چيائين ”ابڙا صاحب ڪمال ٿا ڪيو اهڙي ماڻهوءَ وٽ وڃڻ جو ڪهڙو ضرور!“ اها درخواست ۽ مٿس ٿيل آرڊر مونکان وٺي ڦاڙي ڇڏيائين.
هڪڙا آفيسر ٿيندا آهن سخي ۽ فيض وارا ۽ ٻيا منحوس ۽ بي فيض. چنا صاحب ادا مرحوم کي ته ڪجھه ڪري نه سگهيو پر سندس نوڪر يوسف پٽيل کي ’گونڊا ائڪٽ‘ ۾ چالان ڪري سزا ڏياري ڇڏيائين. پٽيل ويچارو هٿڪڙين سان ڪورٽ مان روئندي نڪتو ته مونکي هٿرادو امير جي انصاف تي ڏاڍي دل کي جهٻي آئي. هونئن ته چئجي کڻي ته پٽيل معمولي نوڪر هئو پر ادا شمس جو اهو وڙ نه هو جو ان کي ائين رڻ ۾ رولائي ڇڏي. سو ڪم ڪار، ڌنڌو ڌاڙي ڇڏي، ڳپل پئسا کڻي ڪراچي هليو ويو هاءِ ڪورٽ ۾ اپيل ڪرڻ. ڪراچي ۾ هڪ اعليٰ درجي جو آئيني ماهر وڪيل هئو مسٽر فضيل، وڃي ان سان مليو جنهن اپيل داخل ڪئي. سنڌ هاءِ ڪورٽ اها اپيل رد ڪئي ته مسٽر فضيل ادا شمس سان مشورو ڪري سپريم ڪورٽ ۾ ٽپيل (اپيل تي اپيل) داخل ڪئي.
مسٽر فضيل کي يقين هئو ته هو اهو ڪيس کٽندو ۽ صاف اکرن ۾ چيائين ته ”شمس صاحب هن ڪيس جي فيصلي سان پاڪستان جي تاريخ مٽجي ويندي!“ ٿيو به ائين، مشهور ’يوسف پٽيل‘ ڪيسن جي فتويٰ آئي ته هميشه لاءِ هڪ تواريخي مسئلو حل ٿي ويو. سپريم ڪورٽ گونڊا ائڪٽ کي ئي رد قرار ڏ�

ٽوٽل صفحا67
موجودہ صفحو6
اڳيون صفحو-0--1--2--3--4--5--6--7--8--9--10--11--12--13--14--15--16--17--18--19--20--21--22--23--24--25--26--27--28--29--30--31--32--33--34--35--36--37--38--39--40--41--42--43--44--45--46--47--48--49--50--51--52--53--54--55--56--57--58--59--60--61--62--63--64--65--66-گذريل صفحو

No Article found

ڪٿا - موضوع جون ٻيون داخلائون-
منهنجي وصيت
سانگي قبيلو
علي خان ابڙو
اونھي ڳالھ اسرار جي
ٿوھر ۾ ڳاڙھا گل
مر پيا مينھن وسن
ايندو نھ وري ھي وڻجارو
مھاڳ

.....ڪٿا موضوع جون وڌيڪ داخلائون