ڄام پور

ڄام پور

پتڻ کان ڄام پور جو شهر 22 ڪلوميٽر اتر اولهه ۾ آهي. ڄام پور ويندي اڪثر پنڌ هڪ ٻيٽاريءَ تان ٿيو جنهن جي ٻئي ڀر وري هڪ ننڍڙو وهڪرو هو. واٽ ۾ واريءَ جو چڱڙيون ڊٻون آهن. اٽڪل 10-12 ڪلو ميٽر واريءَ کانپوءِ لٽ ۽ واريءَ جو ميلاپ نظر آيو. ٻي پل ڪافي مختصر هئي. اها وڌ ۾ وڌ ڇهن ستن ٻيڙين جي پل هوندي.
پتڻ ۽ ڄام پور جي وچ ۾ ڪوٽ مغلان آهي جنهن جي پنهنجي تاريخي اهميت آهي. ڄام پور پهچندي پهچندي سوا پنج ٿي ويا. اسان کي هتي ڏسڻ لاءِ ٻه جايون ٻڌايون ويون ’دلوراءِ دي ٺيڙهه‘ ۽ ’هڙند‘. هڙند ڪافي پري آهي. پر دلوراءِ جو دڙو شهر کان چار پنج ڪلو ميٽر اتر اولهه ۾ آهي، جيڪو ڏسڻ ممڪن هو. هڪ همراهه چيو، “جناب اُٿي وڏي مڪان هِن، محل دکان بڻين هِن، هور ڀي وڏي آثار هِن.” اسان لاءِ دلوراءِ جو نالو ئي ڪافي هو. سنڌو ماٿريءَ جو هيءَ بدنام بادشاهه هتي به موجود هو. ڄام پور شهر جي رٿابندي يا نقشي جي خاص ڳالهه اها آهي ته هتي هنڌ هنڌ چوڪ آهن. شهر ۾ هڪ روڊ گول آهي. ان ڪري اهو قديم رستو پنهنجي گولائيءَ سبب ’ڪنگن سڙڪ‘ سڏجي ٿو. پهريائين ڄام پور ان ڪنگن سڙڪ تائين محدود هو. ڪنگن سڙڪ کان ٻاهر نڪربو ته نوان رستا آهن جيڪي شهر کي ٻين رستن سان ڳنڍين ٿا. انهن ئي شهرن جي نسبت سان روڊن جا نالا مشهور ٿيا آهن مثال طور: داجل روڊ، ڊيرا روڊ، اڊه روڊ. ڪنگن روڊ ۾ دڪان ناهن. فقط ديوارون آهن. شهر جي اها رٿابندي ڪنهن ڪوٽ وانگر آهي.
دلوراءِ جي دڙي لڳ ٻه ٽي ٻيا قصا به ٻڌجن ٿا. ڄام پور کان اولهه ۾ (موضعه نظام والا وٽ) درياهه جو اڳوڻو وهڪرو هو. ان وهڪري تي ”سهڻي والا پتڻ“ آهي. هتي ڪٿا اها ئي آهي ته سهڻي ان پتڻ تان ڪچي دلي جي سهاري درياهه ٽپي ميهار سان ملڻ ٿي وئي جو سِير ۾ ٻڏي وئي. هاڻي درياهه پنهنجو وهڪرو گهڻو بدلائي اوڀر طرف نڪري چڪو آهي. درياهه جي وهڪري جا ڪجهه اڳوڻا آثار ڄام پور کان ست اٺ ميل اولهه ۾ آهن جن کي ”جنگل بيل“ درياهه جي نالي سان شهرت آهي. ان بيل درياهه جي اوڀر ۾ ريگستان آهي. هڪ سؤ سال کن اڳ ”سيتپور“ شهر درياهه جي اولهه ۾ هو جيڪو هاڻي اوڀر ۾ آهي. ائين ٿو لڳي ته درياهه هن علائقي تي منڍ کان وٺي ڏاڍو ڪاوڙيل رهيو آهي. اونهاري ۾ خاص ڪري برساتن دوران پاڻي سڄي علائقي ۾ پکڙجي ڌرتي جل ٿل ڪندو رهيو آهي ۽ ڪنارن تان اٿلي اهڙي ٻوڙان ٻوڙ ڪندو آيو آهي جو زندگيءَ لاءِ وڏي سوڙهه پيدا ٿيندي رهي. سؤ سال اڳ جي رڪارڊ موجب الهندي ڪنڌيءَ طرف چاڙهه وقت درياهه اَٺن ڇاڙهن ۾ وهندو هو. عام طور تي درياهه جو وهڪرو في ڪلاڪ ٽي ميل هو پر چاڙهه وقت اها رفتار ڏهن کان ٻارهن ميل ٿي پئي وئي.