چُچڙ ڍوري ڏانهن

�ون ٻڌڪي دور سان جڙيل سمجهان ٿو.





چچڙ ڍورو


موٽر سائيڪل نَو (9) جهڏڙي کان اڳتي وڃڻ لاءِ تيار نه هئي. اڳتي اولهه طرف چڱو پنڌ هو. اوٽ موٽ 5 ڪلوميٽر ٿيندا، هي سڄو نئه جو پيٽ هو. ان ئي پٿريلي پيچري جي هن پار چچڙ ڍورو هو، جنهن تائين پهچڻ ۾ مونکي چار سال لڳي ويا هئا. اتي ڇا ڇا آهي؟ اهو ته پنڌ کانپوءِ پتو پوندو!


چچڙ ڍورو ٽرڪ ڍوري جي ٽڪرين مان، لڳ ڀڳ کيرٿر جي پاڙ مان، اولهه کان اوڀر رخ ۾ پاڻي کڻي زيني ڍوري ۾اوتي ٿو، جتان اهو نئه نريءَ ۾ پوي ٿو. چچڙ جون ڪنڌيون ڪانگلوميرٽ بولڊرن ۽ گچ واريون آهن. فقط هڪ هنڌ ڏکڻ واري ڀِڪ سان ڪاريون ڇپون آهن، انهن ڇِپن کان فرلانگ کن پنڌ تي هڪ اونهو چچڙ ڪنڀ آهي جنهن ۾ سدائين پاڻي رهي ٿو. اهو ڪنڀ ايترو اونهو آهي جو ان ۾ ڪي ماڻهو ٻڏي مئا آهن. هتان لنگهندڙ هر مسافر يا ياتري هتي ضرور ترسندو ۽ اڳتي لاءِ پاڻي ڀريندو آهي. اهڙي منزل تي چٽسالي ٿيڻ فطري ڳالهه آهي. ماڻهن هتي ٺونگي (pecking) واري ٽيڪنڪ سان ڪي چٽ ٺاهيا آهن پر ڪو پڪو هنرمند هٿ گهٽ آهي.


چچڙ ڍوري ۾جنهن تصوير تي اسان جي پهرين نظر پئي سو هڪ بگهڙ هو وات پٽيل، ڪَن اُڀا ۽ پڇ ڪتي وانگر مٿي! ڄڻ ڪتو ڏاڙهي رهيو هجي. ان کان اڳتي ڪجهه چِٽ واضح نه آهن. هڪ هنڌ گول دائرو ٺاهڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي، پر لڳي ٿو ته آرٽسٽ اهو ڪم اڌ ۾ ڇڏي ڏنو هو. هڪ تصوير ۾ سرهه ٺاهيل آهي.


هڪ ٻي تصوير ۾ هڪ شينهن آهي، پر هي ڪنهن ٻئي آرٽسٽ جو هٿ آهي. ساڳي طرح ٻيو جانور به چٽِيو ويو آهي ، شينهن جو وات پٽيل آهي ۽ غالباً ڪو شڪار وات ۾ اٿس. اهڙو ئي منظر اسان نئه ڪڪڙاڻيءَ ۾ به ڏسي آيا آهيون. آئون هن جانور کي به بگهڙ سمجهان ها پر ان جي پڇ جو وڪڙ ظاهر ڪري ٿو ته آرٽسٽ چيٽو شينهن ٺاهڻ جي ڪوشش ڪئي آهي، ۽ اهو بگهڙ نه آهي. اڳتي ڪجهه چٽ سمجهه ۾ نٿا اچن. هن ئي ڪينواس تي ڪي آڳاٽا چٽ آهن، جن جي مٿان هي ٻيا چٽ گهڙيا ويا آهن.


هڪ هنڌ جاميٽريائي چٽ آهن. هڪ چوڪنڊي کي منڌيئڙي ذريعي چئن حصن ۾ ورڇڻ کان پوءِ چؤڪور خانن ۾ به ورڇيو ويو آهي. اهو ٻڌڪي وهاري جو نقشو آهي. ان جو وچون حصو اسٽوپا جي نشاندهي ڪري ٿو، باقي ٻاهريان خانا ڀڪشوئن جو ڪوٺيون آهن. هن قسسم جا خانن وارن نقش نوَٽِڻ راندجي ليڪن کان مختلف آهن. اهڙو ئي نقش اسان چٽيءَ وٽ به ڏٺو هو. ۽ هتي چچڙ وٽ به اهڙو ئي هڪ ٻيو واضح نقشو به چٽيل آهي. تازي دور ۾ شڪاري ماڻهن هن چِٽ تي بندوق سان نشاني بازيءَ جي مشق ڪئي آهي.هن تصوير ۾ ان جو اصل نقشو بحال ڪيو ويو آهي.





هن کان اڳتي هڪ تصوير ٽِڪنڊي جي شڪل ۾ انسان جي آهي هي چِٽ سٿين (Scythian) چٽساليءَ سان مشابهه آهي، جيڪا اسان کي پاڪستان جي اترين علائقن ۾ ملي ٿي. ان ٽڪنڊي طرز جا چٽ مون نئه کاشاڻيءَ ۾ به ڏٺا آهن.


ڪجهه اڳتي هڪ گهوڙيسوار بيٺڙ حالت ۾ آهي. هڪ هٿ ۾ واڳ اٿس ۽ چيلهه سان تلوار ٻڌل اٿس.


ان کان اڳتي هڪ گول دائرو ٺاهيل آهي.

















ان کان اڳتي هڪ گنبذي عمارت تي مسجد يا مقبرو هجڻ جو شڪ ٿئي ٿو، ۽ ذهن ۾ سوال اڀري ٿو ته ڇا هي اسٽوپا ٿي نٿو سگهي؟ خاص ڪري جڏهن هتي ٻيون ٻڌڪيون نشانيون خاص ڪري دائرا ۽ وِهارا موجود آهن. ان شڪ جو ڪارڻ ان عمارت جي چئن ڪنڊن تي ننڍا منارا ۽ گنبذ جو نمايان ڳچ آهن. اسان جي سامهون ڪنهن مڪمل اسٽوپا جي تفصلن جو هڪ نمونو موجود آهي، جنهن ۾ چٽيءَ طرح ڏيکاريل آهي ته ڪنهن اسٽوپا جي پاسن کان منارا به ٿي سگهن ٿا.



























































چچڙ ڍوري ۾ هنن چٽن کان سواءِ ڪي ٻيا چٽ نه آهن. ڪي اڌورا اڌورا چٽ ضرور آهن ، ڪجهه سرهه چٽيل آهن، هڪ گهوڙيسوار شخص آهي، ٻيا چٽ واضح نه آهن.