ڌرڻو

�ائون. جيئن جيئن سج چڙهندو ويو، تيئن تيئن گاڏين جون ڇتيون تپي ٽامو ٿينديون ويون ۽ مسافر نٽهڻ اس ۾ ٽچڪندا ٿي ويا.
ڌرڻي جا اڳواڻ شامياني جي ڇانوَ هيٺ ٿڌي پاڻيءَ ۽ ڀت جي ديڳ مان ڍءُ ڪري مڇون مروٽي وري ڏنڊا کڻي روڊ تي ڦِرڻ لڳا هئا. مسافرن کي اڃ ۽ بک ٿي ماريو ويو. پوءِ به هڙتالي ڇوڪرا اڃ مرندڙ مسافرن مان اميد ڪري رهيا هئا ته اهي سنڌ جي سوال تي هڙتالين جو ساٿ ڏين ... دانهون نه ڪن، هڪ اڳواڻ مسافرن جون دانهون ٻڌي ٻانهون هڻندو آيو،”افسوس! توهان ڪهڙا سنڌي آهيو جو هڪ قومي مسئلي تي اسان جو ساٿ نٿا ڏيو. اسان ته سر حاضر ڪيو ويٺـا آهيون!“
”هي قومي مسئلو آهي جو معصوم ٻارڙن، زائفن ۽ بيمارن کي به کڻي يرغمال ڪيو اٿو! .. هڪ خون پوليس وارن ڪيو ٻيا ماڻهو توهان ماريو!“ هڪ ٻچڙيوال اڌڙوٽ جذباتي ٿي ويو. پر ڪنهن کي به ڪهل نه آئي، ”ڪجهه به هجي، توهان ساٿ ڏيو يا نه ڏيو، رستو ان مهل کلندو جڏهن اسان جو مطالبو پورو ٿيندو!“ ڀر ۾ بيٺل هڪ ننڍي اڳواڻ چيو.
”جيڪڏهن مطالبو پورو نه ٿيو ته ڇا اسان کي ماري پورو ڪندؤ؟“ هڪ مسافر دانهن ڪئي، ”جيڪو سنڌي مارجي ويو آهي ان سان همدردي ته ڪيو ٿا پر جيڪي جيئرا پيا ڦٿڪن ... انهن جو خيال به نٿو اچيوَ!“
ٽرانسفارمر واپڊا جو، ڌنار جو قاتل پوليس جو سپاهي، پر عذاب انهن تي ڪڙڪيو هو جيڪي اڳ ئي سفر ۾ هئا ... خبر نه آهي ته ڪير ڪٿان پنڌ پيو هو، ڪهڙي ايمرجنسيءَ ۾ هو ۽ ڪيڏانهن ٿي ويو. بس! اها هنن مسافرن جي بدقسمتي هئي ته ان وقت هو ڀانن وٽان لنگهيا هئا. انڊس هاءِ وي تي ٻنهي پاسن کان گاڏين جون ڊگهيون قطارون صبح کان بيهجي ويون هيون. ڪارون، مسافر بسون، وينگون، ٽرڪون ۽ ٽرالر، ٽاڪ منجهند، گرميءَ جو وقت، ٻار اڃ ۽ بک کان رڙي رڙي ساڻا ٿي ويا، مائرون کين پرچائي پرچائي ٿڪجي پيون هيون، زائفون ۽ پوڙها بي حال ٿي چڪا هئا،ٻارن ۽ ماين الٽيون ٿي ڪيون، قئ تي مکين جا ميڙ لارين ۾ ڪاهي پيا هئا، هاڻي ته جوانن جا چهرا به گرمي ۽ ٿڪ کان وسامندا ٿي ويا. پر ڪنهن کي به ڇڇورن سان بحث جي همٿ نه ٿي. هر ڪنهن کين دل ئي دل ۾ پئي پِٽيو ۽ گهٽ وڌ ڳالهايو ۽ سندن سياست تي ڦٽڪار وڌي.
ڪنهن به ماڻهو لاءِ رستو نه هو جو گاڏي اڳتي وڌائي نڪري، هڪ گڏهه گاڏي واري نڪرڻ جي ڪوشس ڪئي ته همراهن کيس ۽ گڏهه کي ڪُٽي ڇڏيو. ”اڙي بابا! ويچاري جانور کي ڇو ٿا ماريو؟“ رستو کلڻ جي انتظار ۾ بيٺل هڪ مسافر دانهن ڪئي، ”هي گڏهه گاڏيءَ وارو واپڊا جو چاچو آهي يا پوليس واري جو سئوٽ؟ ۽ هي گڏهه ڪنهن جو مائٽ آهي؟ ڪهڙي پارٽيءَ جو آهي؟“
هڙتالي ڀائر ان مسافر سان به اٽڪي پيا، لٺيون کڻي اڀيون ڪيائون، ”تنهنجو ڇا؟ ماٺ ڪري وڃي پنهنجي بس ۾ ويهه!“ هن سڀني کي ماٺ جي تلقين پئي ڪئي پر پاڻ ئي ڇيڳرائيءَ جا ليڪا لنگهي ويا هئا.
”هنن سڀني کي صحرا ۾ هڪ مهينو رهي اچڻ گهرجي!“ مون سوچيو پئي. خدا جي خلق کي ڪيڏو نه آزاريو اٿائون! خلق ويچاري ته وڏي صبر سان سندن زيادتيون پئي سهي ... اڃا ڇا ڪري؟“ صبر جي امتحان ۾ هڙتالي ڪونه هئا. امتحان ۾ ته شايد انتظاميه به ڪونه هئي جو آخر تائين ڪوبه انتظامي عملدار ٽريفڪ کولڻ لاءِ سرزمين تي ڪو نه آيو. هڪ اڌ پوليس موبائل هئي سا به ڪوهه پنڌ تي! خلق جي محافظن کي به پنهنجو ساهه پيارو هو. ڊيوٽي جو حڪم نه هجين ها ته شايد اتي به نه بيهن ها.
مرد ماڻهو روڊ تي بيٺل گاڏين جي پاڇن ۾ سوڙها ٿي ويٺا هئا ۽ زائفون ويچاريون لارين جي لوهي ڇت هيٺ ٽچڪي رهيون هيون، ڪيڏانهن وڃن! ڇهه ڪلاڪ لنگهي ويا. پوليس لاڪ اپ ۾ به جوابدارن کي ماني ٽڪر ۽ پاڻيءَ چڪو ملندو آهي. ڌاڙيل به يرغمالين کي ماني کارائيندا آهن، پر هتي ڌرڻي وارن کي پنهنجن ئي باندي ڪيل سنڌي ماڻهن تي قياس نه ٿي آيو!
آسمان ۾ هائجيڪر ايئن ڪندا آهن، ”مطالبا مڃو ته مسافرن کي آزاد ڪريون، نه ته کين ايذاءَ ڏينداسون!“ ڪنهن جهاز ۾ مسافر گهڻا؟ ٻه اڍائي سئو ... هتي ته هزارين انسان هئا! جهاز جا مسافر اغوا ٿين ها ته هائجيڪرن کي ڦاهيءَ جي سزا ملي ها! پر هي سنڌي مسافر هئا جن کي پنهنجن ئي اڳواڻن باندي ڪيو هو! هڪ ڌنار جو قتل دردناڪ واقعو هو، پر هزارين مسافرن کي يرغمال ڪرڻ جو واقعو ڪو گهٽ دردناڪ ڪو نه هو جنهن ۾ چُوزن جهڙن معصوم ٻارن کان وٺي ستر سالن جا پوڙها صبح جو ڇهن ڪلاڪن تائين اُڃ، بک ۽ گرمي ۾ ماريا ويا ۽ جڏهن کين يرغمال رکيو ويو.
ٽپهريءَ کان پوءِ ڳالهيون ڪامياب ٿيون. مون اميد پئي ڪئي ته ڪامريڊن جو اڳواڻ مسافرن ڏانهن نياپو موڪليندو ۽ معافي گهرندو، سندن صبر کي داد ڏيندو پر ڪجهه به نه ٿيو! ... مسافرن کي ايئن آزاد ڪيو ويو ڄڻ رڍون ٻڪريون واڙيون ويون ۽ ڇوڙيون ويون! مسافرن هڪ لعنت شيطان تي وڌي ۽ ٻي ..... ! پوءِ پنهنجي پنهنجي منزل ڏانهن نڪري پيا.