ڌڌڙ ۾ پير

26 نومبر 1995ع
ڌڌڙ ۾ پير

جيڪي ماڻهو پنهنجن تجربن مان نه سکن، اهن کي ڇا چئجي؟ ڪالهه ملي يڪجهتي ڪائونسل جي پليٽ فارم تان ملڪ جي اڪٿر اهم مذهبي تنظيمن اهو اعلان ڪري ته ”اسان 1977ع واري تاريخ ورجائينداسين“ حيران ڪو نه ڪيو آهي. 1977ع ۾ ڇا ٿيو هو؟ هڪ چونڊيل حڪومت ۽ پارليامينٽ کي رد ڪري ملڪ ۾ فسادن جي باهه ٻاري وئي، هڪ اهڙي باهه جنهن سڀ ڪجهه ساڙي ڇڏيو ۽ ايندڙ 11 سالن تائين لوساٽيل زمين مان درد ۽ تپش کانسواءِ ٻيو ڪجهه به نه ڦٽو!
1977ع واري ”قومي اتحاد“ تحريڪ ۾ جماعت اسلامي، جمعيت علماءِ اسلام، جمعيت علماءَ پاڪستان شامل هيون، هن ڀيري انهن سان ملي يڪجهتي ڪائونسل جي نالي ۾ سپاهه صحابه، سپاهه محمد ۽ ٻيون مذهبي تنظيمون به شامل آهن. سندن مطالبو آهي ته ”اسيرن کي آزاد ڪيو وڃي!“ اهي اسير جيڪي مصر ۾ سيڪيولر حڪومت جي خاتمي لاءِ پاڪستان ۾ منظم ٿيندڙ انتهاپسندن لاءِ ڇپر ڇانءَ ٿي رهيا هئا. هاڻي هنن کلي طرح اعلان ڪيو آهي ته ملڪ پاڪستان کي به سيڪيولر اسٽيٽ ٿيڻ نه ڏينداسين. خبر ناهي ته قائداعظم وارو سيڪيولر پاڪستان ڪٿي ٺهندو!
”حڪمرانن کي عقل جا نهن وٺڻ“ جي صلاح ڏيندڙ يڪجهتي ڪائونسل صدر پاڪستان کي ”هدايت“ ڪئي آهي ته هو ”پنهنجو آئيني ڪردار ادا ڪندي نسواني حڪومت کي هڪدم برطرف ڪري ڇڏي!“ الائي ته آئين جي ڪهري صفحي تي صدر پاڪستان کي آئيني اختيار آهي ته هو ”نسوانيحڪومت“ کي برطرف ڪري! يا ته مولوي صاحبن آئين پڙهيو ئي ناهي يا وري آئين پڙهڻ ئي نٿا چاهين. هي اهو ئي آئين آهي جنهن تي انهن سڀني پارٽين جي تڏهوڪن عالم سڳورن جون صحيحون موجود آهن ۽ ان ۾ ”نسواني حڪومت“ کي برطرف ڪرڻ جهڙي ڪا به ڳالهه لکيل نه آهي. جڏهن ڪو ٻيو حيلو بهانو نٿو هلي، ڪو دليل نٿو ملي ته پوءِ چڱا ڀلا عالم سڳورا ۽ دانشور ڌڌڙ ۾ پير هڻڻ لڳن ٿا.
1977ع ۾ ضياءُ الحق مارشل هڻي مولوي صاحبن کي جيڪي خلعتون پارايون هيون، سي به دنيا ڏيٺون! هڪ سال تائين سندن عزت نفس لتاڙڻ کانپوءِ هڪ سال لاءِ چار وزارتون ڏيئي مولوي صاحبن کي جنهن ريت استعمال ڪري اڇلائي ڇڏيو، اها ”عزت“ مولوي هاڻي وساري ويٺا آهن، تڏهن صبح شام 1977 جو وظيفو پڙهڻ لاءِ تسبيحون سنڀالڻ جي ڌمڪي پيا ڏين! هو ڌمڪي ڪو نه پيا ڏين. هو ايئن ڪرڻ جي تيارين ۾ آهن.
1977ع جي معنيٰ آهي جمهوري ايوانن جي جاءِ تي فوجي جنرلن لاءِ مارشل لا هڻن جو رستو تيار ڪرڻ. 1977ع وارو واقعو شايد آخري ڌڪ هو جيڪو پاڪستان بچائي ويو. هن ڀيري لڳل ڌڪ پچائڻ ممڪن ئي ڪو نه هوندو. 1977ع ۾ هي سماج وري به ڪنهن نه ڪنهن ٿوڻي ۽ ٿنڀي جي سهاري تي هو، هاڻي ته سڀ ڪجهه ڊهي چڪو آهي، جيڪو اهو سو، ”ري ٿنڀي، ري ٿوڻي، ڇپر ڇانءَ“ واري حالت ۾ آهي. اڳي ته ماڻهن ۾ بار کڻڻ ۽ سهڻ جي قوت هئي، هاڻي اڳڙيون ٿيل هن سماج ۾ ڇا بچيو آهي جو قوم کي ڌوٻي گهاٽ تي ڌوپجندڙ ڪپڙن وانگر سٽي ”پاڪ“ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ويندي؟
ٻئي پاسي مسلم ليگي ”قائدين“چون ٿا ته تمام جلد ميان نواز شريف ڪراچي اچي اهم اعلان ڪندو ته ”بينظير ڀٽو جي پيپلز پارٽيءَ کي ايندڙ چونڊن ۾ سنڌ مان 2 لک ووٽ به نه ملدان، ان کي لياري مان به ڪا سيٽ ڪو نه ملندي.“ قائدين جون اکيون پوريل ته ڪو نه آهن، جڏهن هو اها دعوا ڪن ٿا ته ضرور ڪنهن نه ڪنهن بنياد تي ڪندا هوندا. 1980ع واري ڏهاڪي ۾ جيلن ۾ پوريل ۽ روپوش ڪامريڊ چوندا هئا، ”1970ع کانپوءِ هن ملڪ ۾ صاف سٿرين چونڊن جو دور ختم ٿي ويو آهي، يا ته چونڊون ٿينديون ئي ڪو نه، يا وري ايڏيون ڌانڌليون ٿينديون جو نتيجا ”پراسرار حاڪمن“ جي مرضيءَ موجب مثبت ايندا.“
1970ع ۽ 1995ع جي وچ ۾ 25 سالن جو پنڌ آهي ۽ اهو ٻار ڦوهه جوانيءَ ۾ آهي جنهن اوڀر پاڪستان کانپوءِ اکيون کوليون، جنهن هڪ به جنگ نه ڏٺي آهي ۽ جنهن جي ذهن ۾ مسٽر ڀٽي جي عوامي شخصيت جو شايد ئي ڪو ڌنڌلو خاڪو هجي! پاڪستان جي ”ساڄي ڌر“هن وقت انڪري طاقتور آهي جو کاٻي ڌر پاڻ وڃائي ويٺي آهي ۽ اعتدال پسند جمهوري ڌر هن وقت ساڄي ڌر جي سڌي ٽارگيٽ ۾ آهي. پاڪستان جي ساڄي ڌر (جهن ۾ نواز شريف ۽ ايم ڪيو ايم فطري اتحادي آهن) هڪ اهڙي چال هلي رهي آهي جو هڪ ڀيرو وري شڪ ٿيڻ لڳو آهي ته ڪٿي نئون نسل اهو ڪجهه ته ڪو نه ڏسندو جنهن جو هن تصور به نه ڪيو آهي. 1977ع واري چال جو ٻيو جهٽڪو پاڪستان سهي ويو ت وڏو معجزو ٿيندو پر جي نه، ته پوءِ اها ڳالهه صحيح ثابت ٿيندي ته پيپلز پارٽي ووٽ نه کڻندي. جناب! ڪجهه هوندو ته چونڊون ٿينديون، خلا ۾ ته ڪجهه به ڪو نه ٿيندو؟