کيرٿر ۽ ڪانڀي جو تڪرار

کيرٿر ۽ ڪانڀي جو تڪرار

مقامي ماڻهو چون ٿا ته، ”کيرٿر ۽ ڪانڀو پاڻ ۾ ڀائر آهن. کيرٿر وڏو آهي ۽ ڪانڀو ننڍو. ڪنهن وقت ۾ ٻنهي ڀائرن ۾ سرداريءَ تان تڪرار ٿي پيو. ان تڪرار خوني صورت اختيار ڪئي. ڪانڀي ترار ڪڍي کيرٿر تي وار ڪيو، ڌڪ سان کيرٿر جي ٻانهن وڍجي وئي. ان وڍيل ٻانهن جو نالو ’واڍوڙ‘ پئجي ويو. اها ٽڪري اڄ به ساڳي نالي سان سڏجي ٿي. ان کان پوءِ کيرٿر ڪٿان بندوق کڻي آيو ۽ ڪانڀي کي هڻي ڪڍيائين. اهڙي طرح سوراخ واري ٽڪريءَ تي ’تنگي واري‘ نالو پئجي ويو. ان گوڙ گهمسان ۾ ٻنهي جو ننڍو ڀاءُ گهٻرائجي ويو ۽ روئڻ لڳو. ان ڪري مٿس ’روڻو‘ يا ’روئڻو‘ نالو پئجي ويو. اها ٽڪري ڪرچات ويجهو غيبي پِير جي ڀرپاسي ۾ آهي. ان فساد کي روڪڻ لاءِ سندن ڀيڻ ’بارڻ‘ وچ ۾ پئي ۽ کين ويڙهه بند ڪرڻ تي مجبور ڪيائين. ان وقت کان وٺي (نئه) بارڻ ٻنهي ڀائرن کيرٿر ۽ ڪانڀي جي وچ مان وهڻ شروع ڪيو.“

هيءَ ڪهاڻي ظاهر ظهور بندوق جي زماني ۾ يعني وڌ ۾ وڌ ٽالپرن يا ڪلهوڙن جي وقت ۾ گهڙيل لڳي ٿي. جيڪا مقامي قبائلين جي پاڻ ۾ ڪنهن وڏي تڪرار جو جاگرافيائي رنگ آهي ۽ ڪنهن لوڪ ڪهاڻيڪار ڏاڍي مهارت سان ان کي جبلن جو جهيڙو بڻائي ڇڏيو آهي.



احمد شاهه (سائٽ)

صبح جو ستين لڳي کان اڳ اسان احمد شاهه سائٽ تي پهچي وياسون. هي ماڳ ٿاڻي عارب ويجهو احمد شاهه جي ڍوري تي آهي. هن ماڳ تي هن وقت هڪ مقبرو ۽ قبرستان آهي جنهن قديم سائٽ جو چڱو حصو والاري ڇڏيو آهي. هن ماڳ جي دريافت به مجمدار صاحب جي کاتي ۾ آهي. اسان جلد ئي قديم ٺڪرين جي جاچ ۽ سائٽ جي ڊيگهه ويڪر ماپڻ ۽ ٻي ضروري معلومات ميڙڻ کي لڳي وياسون. هتي چَڪ تي ٺهيل ٺڪريون ڳريل حالت ۾ موجود آهن. سنهيون نفيس ٺڪريون به هيون. ٺڪريون ڪافي زبون ۽ ننڍڙيون آهن. اڇي ڳاري ۽ چقمقي پٿر به موجود آهي.

سائٽ جي عمر ڪيتري هوندي؟ هي ماڳ تاريخ کان آڳاٽو ته آهي ئي، سنڌو تهذيب جو ٺڪراٺو ته موجود آهي پر ڪن ٺڪرين تي آمريءَ جو گمان به ٿي رهيو هو. جنهن زماني ۾ مجمدار هتي آيو هو. ’احمد شاهه‘ جو مقبرو يا مزار هتي موجود هئي ۽ قبرستان به يقيناً ايترو وڏو نه هوندو جيترو اڄ آهي. قبرستان جي واڌ سبب ٺڪريون تباهه ٿي ويون آهن. هر طرف لئو ۽ کبڙ بيٺو آهي. ڀر ۾ ڳوٺڙو آهي پري کان ماڻهن ۽ ٻارڙن جا آواز پئي آيا. پکي پکڻ جا به ڇڊا ڇڊا ٻول ماحول ۾ موجود هئا.

”مجمدار صاحب هن سائٽ جي دور بابت الائي ڇا لکيو آهي؟ “ مون بخاري صاحب کان پڇيو.

”تاريخ کان آڳاٽو لکي ٿو، پر هُو اهڙي قسم جي نشاندهي ڪجهه گهٽ ڪندا آهن ته تاريخ کان آڳاٽو ته به ڪهڙو وقت؟“ بخاي صاحب جواب ڏنو.