ڪائي باغ ۾ فقيرن جي دنيا

ڪائي باغ ۾ فقيرن جي دنيا
پنجتن باغ واقعي هڪ شاندار نخلستان هو. فقير ان ۾ ڪن ڪن جاين تي جُتي لاهي ويندا آهن، مقدس جو ٿيو! هي باغ سنڌ جي تپندڙ جبلن ۾ سچ پچ ايڏو ئي خوبصورت ۽ فرحت ڏيندڙ هو جو هيڪر ايئن لڳو ته بهشت ۾ گهڙي ويا آهيون، اهڙي جاءِ تي جُتي پائڻ سچ پچ مناسب نٿي لڳو.
باغ جي وچ مان اهو چشمو لنگهي رهيو هو، جنهن تي هزارن سالن کان هيءَ ماٿري آباد هئي. گهٽ ۾ گهٽ پٿر جي دور کان اڄ تائين هر دور جا ثقافتي نشان هتي موجود هئا. وڻن جي ڇانءَ، پاڻيءَ جي جهرجهر ۽ پکين جون لاتيون! ماحول ۾ ڄڻ ته صدين جو امن سمايل هو ... ۽ وري اهڙي هنڌ جڏهن ذري گهٽ تارڪ دنيا مولائي فقير موجود هجن ته پوءِ ڏنڊو ڪونڊو ڪيئن نه هوندو!؟
انور پيرزادي پنهنجو ننڍڙو ٽيپ ريڪارڊر واهيءَ جي ڪنڌيءَ تي رکي، ان ۾ چشمي جو شور ڀريو. ”هي پنجن تنن جو پاڻي آهي ...اڳي ان تي اَٽو پيهڻ جي چَڪي رکيل هئي“ حاجي غلام محمد نوحاڻيءَ انور کي ٻڌايو، ”ان کي هيٺان ڦَٽا (تختا) رکيل هئا ... پاڻي انهن ڦَٽن جي ذريعي لڳندو هو ... پوءِ، پاڻي جي ان زور تي ڦِرڻي هلندي هئي.“ هاڻي اهي ڪاريگر ئي مري ويا آهن، ان ڪري چَڪي ختم ٿي وئي آهي.“
ڪائي باغ ۾ فقيرن جي دنيا:
پنجتن باغ واقعي هڪ شاندار نخلستان هو. فقير ان ۾ ڪن ڪن جاين تي جُتي لاهي ويندا آهن، مقدس جو ٿيو! هي باغ سنڌ جي تپندڙ جبلن ۾ سچ پچ ايڏو ئي خوبصورت ۽ فرحت ڏيندڙ هو جو هيڪر ايئن لڳو ته بهشت ۾ گهڙي ويا آهيون، اهڙي جاءِ تي جُتي پائڻ سچ پچ مناسب نٿي لڳو.
باغ جي وچ مان اهو چشمو لنگهي رهيو هو، جنهن تي هزارن سالن کان هيءَ ماٿري آباد هئي. گهٽ ۾ گهٽ پٿر جي دور کان اڄ تائين هر دور جا ثقافتي هتي نشان موجود هئا. وڻن جي ڇانءَ، پاڻيءَ جي جهرجهر ۽ پکين جون لاتيون! ماحول ۾ ڄڻ ته صدين جو امن سمايل هو ... ۽ وري اهڙي هنڌ جڏهن ذري گهٽ تارڪ دنيا مولائي فقير موجود هجن ته پوءِ ڏنڊو ڪونڊو ڪيئن نه هوندو!؟
انور پيرزادي پنهنجو ننڍڙو ٽيپ ريڪارڊر واهيءَ جي ڪنڌيءَ تي رکي، ان ۾ چشمي جو شور ڀريو. ”هي پنجن تنن جو پاڻي آهي ...اڳي ان تي اَٽو پيهڻ جي چَڪي رکيل هئي“ حاجي غلام محمد نوحاڻيءَ انور کي ٻڌايو، ”ان کي هيٺان ڦَٽا (تختا) رکيل هئا ... پاڻي انهن ڦَٽن جي ذريعي لڳندو هو ... پوءِ، پاڻي جي ان زور تي ڦِرڻي هلندي هئي.“ هاڻي اهي ڪاريگر ئي مري ويا آهن، ان ڪري چَڪي ختم ٿي وئي آهي.“
ڪاٺ جي تختن سان ڦرندڙ ڦِرڻيءَ تي پَٽو چاڙهي چڪي هلائي ٿي وئي. فقير اها سادڙي ڪَل به سنڀالي نه سگهيا، هاڻي موٽر تي ڪم هلي ٿو.
مون به ڪيسٽ ۾ پکين ۽ جهرڻي جا آواز ڀريا. بک به لڳي هئي پر مانيءَ جو ڪو بندوبست ڪونه هو. ”بکايل آھيون، فقير بابا ڪو لنگر پاڻي؟“ انور فقير کان پڇيو.
”حاضر بابا سائين ڪجهه ڪيون ٿا، لنگر پاڻي ٿيندو، بسم الله . توهان جهڙا مهمان آيا آهن، جيڪو آهي حاضر ڪيون ٿا!“ سنڌي فقراءَ جو اهو خاص انداز دنيا ۾ شايد ڪٿي نه هوندو. فقير انتظامن کي لڳي ويا. ڪنهن باهڙي ٻاري، ڪنهن اٽو ڳوهيو، ڪنهن تلسيءَ جا پن پٽي چٽڻي ٺاهي، ڪو ڀنگ گهوٽڻ ويٺو، ته ڪنهن سلفي دکائي! آئون وهندڙ چشمي جي ڪناري وڻن جي ڇانءَ هيٺ پاڻيءَ ۾ پير وجهي ويهي رهيس. قرار اچي ويو. اٿڻ تي دل نه پئي چوي پر پنڌ پري تائين جو هو.

مون هيڏانهن هوڏانهن نهاريو. باغ جا ٻه حصا هئا. مٿيون حصو ’ پنج تنن وارو باغ‘ هو ۽ هيٺيون ’ڪائي باغ‘ جنهن جي ڀرسان سرڪاري ريسٽ هائوس آهي. هن وقت اسان ’پنج تن باغ‘ ۾ هئاسون جنهن ۾ وهندڙ چشمو ’پنجتن جي کوهه‘ (قدرتي چشمي جي بُنجي) مان ٿي ڦٽو. ان وهندڙ چشمي تي ڪي سال اڳ اٽي پيهڻ جي چڪي لڳل هئي، جيڪا چرخي ۽ تختن جي مدد سان هلندي هئي. پنج تن واري باغ ۾ ڪي ’مقدس‘ چؤديودارون هيون .انهن مان هڪ وڏي چؤديواري لاءِ چيائون ٿي ته ان جاءِ تي نوحاڻين جي وڏي کي بشارت ٿي هئي ته اها زمين کين روحاني طرح عطا ڪئي وئي آهي. اها ئي ڳالهه ڪجهه دير اڳ سردار محمد خان نوحاڻيءَ پنهنجي ڪچهريءَ ۾ ڪئي هئي. ھتي ئي هڪ جاءِ ’سوا لک‘ (پيرن ۽ اوليائن) سان منسوب هئي، اتي ٻه جهنڊا لڳل هئا. هڪ ڪارو ٻيو ڳاڙهو. هڪ هنڌ هڪ گول دائرو هو جنهن کي ’پنجن تنن جي چؤياري‘ ٿي چيائون، اتي به ٻه ٽي جهنڊا لڳل هئا. انهن کان سواءِ هڪ هنڌ کٻڙن جي وچ ۾ خالي جاءِ کي ’شاهه لطيف جو چِلو‘ ٿي چيائون. فقيرن انهن جاين جي ٻهاري صفائي دل جان سان پئي ڪئي. پنجن تنن واري باغ ۾ موجود مقدس چؤديوارين اندر اسان داخل نه ٿياسون، جنهن جاءِ کي ماڻهو مقدس سمجهن، اسان به انهن جو احترام ڪندا آهيون. اسان انهن جي ٻاهران بيهي تصويرون ڇڪيون.
ڏندڪٿائون پنهنجي جاءِ تي! پر سچي ڳالهه اها آهي ته ڪائي باغ واقعي جوڳ پچائڻ ۽ ذهن کي پريشانين کان آجو رکڻ لاءِ هڪ سٺي جاءِ آهي. هتي مٺي پاڻيءَ جو اڻکٽ چشمو آھي، چشمي جو هلڪڙو گڙڪو، پکين جون ٻوليون، وڏي وڻڪار، مڪمل خاموشي ۽ ھر قسم جي آلودگيءَ کان بنهه پاڪ ماحول آهي.
هن وقت ’کيرٿر مهم‘ جي واڳ انور جي هٿ ۾ هئي. انور کي ماحول ڪجهه وڌيڪ وڻي ويو، اٿڻ تي دل ئي نه پئي چويس. مون هڪ فقير کي ويجهو ويهاري حال احوال وٺڻ شروع ڪيو.