ڪائي ماٿري

ڪائي ماٿري

قافلو، سپيسر ڍوري کان اڳتي وڌيو. ان ماڳ کي لاهوتي فقير ڏاٺ جبل چون ٿا. ڇو ته سامهون وارين ٽڪرين ڏاٺن يا نوڪن وانگر نڪتل آهن. ايندڙ منزل ”ڪائي“ آهي، جتي ”پنجن تنن جو کوهه“ آهي. جيپ ڪائي ماٿريءَ ۾ سردار محمد خان نوحاڻيءَ جي اوطاق تي بيٺي. اسان کي هتان ڪو سونهون کپندو هو. سردار جو پٽ دائود خان نوحاڻي قافلي ۾ شامل ٿي هليو.سڌو اچي ان چشمي تي پهتاسون، جنهن کي لاهوتي فقير ”پنجن تنن جو کوهه“ سڏين ٿا. چشمو ڦٽڻ واري جاءِ تي گندرف جي بوءِ هئي. پاڻي چشمي جي تري مان ٻڙڪا ڏيئي ٻاهر ٿي نڪتو ۽ تيزيءَ سان هڪ موچارو وهڪرو ٺاهي هيٺانهينءَ ڏانهن وڌندو ٿي ويو.
اسان کي دائود خان ٻڌائڻ شروع ڪيو، ”هيءءُ پنجن تنن جو کوهه آهي ... هتي اڳي ڪافرن جو قبضو هو ... اهي ٻه ديو هئا ڪائو (Kaoo) ۽ دائو (Daoo) ... هيٺ چشمي تي وڏو باغ آهي ان کي به پنجن تنن جو باغ چوندا آهن.“
دائود خان کي ڪائي ماٿريءَ جي تاريخ بابت ڪا به ڄاڻ نه هئي. بس هو ايترو ٻڌائي سگهيو ته، نوحاڻين کان اڳ هتي ڪي بروهي ويٺل هئا. ڪائيءَ جو چشمو گرم پاڻيءَ جو آهي جنهن ۾ مڇيون رهي نٿيون سگهن. البت اڳتي وهي پاڻي ٺري پيئن ۽ پوکي لائق ٿيو وڃي. چشمو طاقتور آهي، جنهن ڪري نوحاڻين ان تي اٽو پيهڻ جي چڪي به هنئي هئي.
”پنجن تنن جي کوهه“ کي ڪرامتي سمجهيو وڃي ٿو. چشمي تي ٻڪريءَ جي قربانيءَ جي قديم رسم آهي. اسان کي چشمي لڳ ڪٺل جانور جو سڪل رت نظرآيو. دائود خان ٻڌايو ته، ”جڏهن ٻڪريءَ جو رت پاڻيءَ ۾ نٿو ملايو وڃي ته وهڪرو گهٽجي وڃي ٿو پر جڏهن ٻڪري ڪهي ان جو رت ملايون ٿا ته وهڪرو وڌي وڃي ٿو. ضروري ناهي ته هر ٻڪريءَ جو رت پاڻيءَ ۾ ملي وڃي ... چورايل ٻڪريءَ جو رت پاڻيءَ ۾ نٿو ملي.“ عام طور تي قرباني ۾ نر جانور جي چونڊ ڪئي ويندي آهي پر هتي دائود خان موجب ”ٻڪري هجي ... نر نه. سا به اهڙي جيڪا لڳڻ جي وهي ۾ ته هجي پر لڳل نه هجي ... ۽ چوري ڪيل به نه هجي. ٻڪريءَ جو رت ٻارهين ٻارهين مهيني پاڻيءَ ۾ ملايو ويندو آهي.“
پاڻيءَ ۾ رت ملائڻ جو هڪ خاص طريقو آهي. سڀ کان پهرين ڪو هڪ ماڻهو ٻڪري ڪهي ان جو رت هڪ وٽيءَ ۾ ڀري چشمي ۾ لهندو آهي، پوءِ ٻيا ٻه ٽي ماڻهو ان چشمي ۾ ٽپو ڏيئي پاڻي ڇا ڇولي ميرو ڪري ڇڏيندا آهن ۽ ائين هوريان هوريان ٻڪريءَ جو رپ پاڻيءَ ۾ ملي ويندو آهي پر جيڪڏهن ٻڪري عيب هاڻي يا چورايل هوندي ته ان جو رت نه ملندو ۽ ڄمي بيهي رهندو. جيڪڏهن رت ملائڻ جي رسم نه ٿي ڪئي وڃي ته پوءِ ڇهين مهيني ساڳئي هنڌ هڪ گهيٽو خيرات ڪيو وڃي ٿو. گهيٽي جو رت پاڻيءَ ۾ نٿو ملايو وڃي پر ان کي ڪنڌيءَ تي ڪهي ان جو گوشت ان وقت بيٺل ماڻهن ۾ برابر ورهائي ڇڏبو آهي يا گڏجي پچايو کايو ڇڏين.
پاڻي، زمين مان ڪافي طاقت سان ٻڙڪي نڪري ٿو، ايتري طاقت سان جو جيڪڏهن ڪو ماڻهو ان ۾ لهي ته پاڻي ان کي ڌڪي پري اڇلايو ڇڏي. چون ٿا ته جڏهن لاهوتي هن چشمي جي زيارت ڪرڻ ايندا آهن ته زور زور سان ”يا علي!“ جا نعرا هڻندا آهن. ”يا علي“ جي واڪن تي چشمي جي تري مان اٿندڙ ٻڙڪا اڃا تيز ۽ طاقتور ٿي ويندا آهن. دائود خان چيو، ”پاڻيءَ ۾ ايترو جوش اچي ويندو آهي جو ميرو ٿي ويندو آهي.“