ڪراچيءَ جا ڪجهه ٻيا آثار

ڪراچيءَ جا ڪجهه ٻيا آثار

ڊملوٽي: ملير شهر کان ڏهه ڪلو ميٽر ٿڌو نديءَ جي ٻيٽ ۾ ۽ ڪنڌيءَ تي ڪجهه آثار آهن. هن وقت نئه جي ڪنڌيءَ تي چار قديم قبرون آهن جن مان فقط هڪ تي لفظ ”شاهو“ پڙهي سگهجي ٿو. اهي قبرون نارا ٿر تي قائم متارن جي قبرن جهڙيون آهن. ڊملوٽي لڳ پٿر جي دور جون قبرون به مليون آهن.
ڊملوٽي تي پهرين هڪ کوهه هو، جنهن تي پپر جو وڻ هو ۽ هندن جو تيرٿ آستان هو. پر پوءِ انگريزن هٿان 1882ع ۾ پاڻيءَ جي فراهميءَ جو پهريون منصوبو ٺاهيو ۽ ڏهه کوهه کڻايا. انهن کوهن مان روزانو 50 لک گئلن پاڻي، ويهه ميل ڊگهي زمين دوز رستي ذريعي ڪراچي پهچايو ويندو هو. ان رٿا ۾ 1923ع ڌاري توسيع ٿي پر 1942ع ڌاري ٻي وڏي جنگ دوران ڪراچيءَ جي آبادي وڌي، تڏهن هڪ ڪروڙ پنجاهه لک گئلن پاڻيءَ جي فراهمي ٿي. ايڏي فراهمي ڊملوٽي کوهن جي وس کان ٻاهر هئي، نتيجي ۾ کوهن جو پاڻي هيٺ لهي ويو. 1951ع ۾ جڏهن ڪراچيءَ جي آبادي 23 لک ٿي وئي تڏهن سرڪار بهادر اک پٽي ۽ پاڻيءَ جا ٻيا ذريعا ڳوليا.
ڊملوٽيءَ مان پاڻيءَ جي فراهمي اڃا به جاري آهي. جيڪڏهن اهو سلسلو بند نه ٿيو ته ننڍين ٽڪرين ۾ مٺي پاڻي بدران سامونڊي پاڻيءَ جو ذخيرو داخل ٿيڻ لڳندو. اها ڳالهه رٿا وارن کي به معلوم آهي.
پپر جي وڻ وٽ هڪ غار هوندي هئي، جنهن کي پٿرن سان بند ڪيو ويو آهي. غار ۾ لڪشمي ديويءَ جي پوڄا ٿيندي هئي (وادي ملير_ حميد ناصر، صفحو 116).
تاريخ کان اڳ جا آثار: نل بازار تي، ڳوٺ الهڏنو وٽ، مُهين جي دڙي جا همعصر آثار ظاهر ٿيا آهن. جتان مڻيا، سوراخ دار ٺڪري ۽ هڪ سڱي ڍڳي جي مهر ملي آهي. اهو دڙو هن وقت زمين کان ٽي چار ميٽر مٿي آهي. هتي 1973 ۽ 1974ع ۾ ٻه ڀيرا 10 کان 18 فوٽ هيٺ کوٽايون ٿيون آهن. شهر ۾ گهرن جي اڏاوت پٿر جي بلاڪن سان ٿيل آهي.