ڪراچيءَ ۾ روزگار، سنڌين جو آئيني حق

ڪراچيءَ ۾ روزگار، سنڌين جو آئيني حق

جنهن ڏينهن ”ڪشمير تي ڪشميرين جي حق جو ڏينهن“ ملهايو ويو. ان ڏينهن به سنڌ تي سنڌين جي حق جو سوال دٻيل رهجي ويو ۽ نيٺ سرڪاري ترديد اچي پهتي ”سنڌ جي وڏي وزير سيد عبدالله شاهه ايئن ڪو نه چيو آهي ته اندروني سنڌ جا ماڻهن ڪراچيءَ نه اچن.“ اها ترديد ان کانپوءِ ڪئي وئي جڏهن لاڙڪاڻي ۾ هڪ کليل ڪچهريءَ جي حوالي سان وڏي وزير سان منسوب اهو بيان افواهن ۽ خبرن جي صورت ۾ سڄي سنڌ ۾ پکڙجي ويو ته ٻهراڙين جا نوجوان ڪراچي نه اچن ۽ کين ٻهراڙين ۾ ئي روزگار ڏنو ويندو.
کليل ڪچهريءَ کان اڳ خبرون آيون هيون ته چيف منسٽر هائوس ۾ مقرر ڪيل هڪ ڊپٽي سيڪريٽري بيروزگارن کان درخواستون وٺندو پر پوءِ خبر آئي ته ان ڪمٽمينٽ تان ئي هٿ کنيو ويو. ان کان اڳ گورنر هائوس تي درخواستون جمع ڪرڻ جي ڳالهه هلي. اصل حقيقت جي خبر هڪ حڪومت کي، ٻيو ڌڪا کائيندڙ بيروزگارن کي ۽ ٽيون خدا کي! آهي افواهه يا خبرون يا ڪمٽمينٽ تان هٿ کڻڻ يا نه کڻڻ جي ڳالهه ڇو هلي آهي؟
ڳالهه هجي ئي نه، ته اڏامندي به ڪو نه آهي. ڪجهه ته آهي جو ان جا پڙاڏا اٿيا آهن! سنڌ جو وڏو وزير ڀلي ته پنهنجي موقف تي پختو ٿي بيٺو هجي يا هٿ کڻي ويو هجي، ڪراچيءَ جي هڪ مخصوص لابي پنهنجن اتحادين سان گڏ پرچار ۾ لڳي وئي آهي ته ”سنڌ جي وڏي وزير سنڌين کي ڪراچي منتقل ڪرڻ جو پروگرام جوڙيو آهي، جنهن سان ڪراچي ۾ آباديءَ جو توازن سنڌين جي حقن ۾ ٿي ويندو.“ مخصوص لابيءَ اخبارن ۽ ”سينه گزٽ“ جي ذريعي ڪراچيءَ کان لاهور ۽ پشاور تائين وڏو ۽ بي تڪو هل مچايو آهي ته سنڌ حڪومت ڪراچيءَ ۾ سنڌين کي آباد ڪري رهي آهي. ڀائو! سنڌي ماڻهو ڪراچي نه وڃن ته ڇو نه وڃن ۽ اوڏانهن نه ويندا ته ڪيڏانهن ويندا؟
سنڌ جا ماڻهو هن مسئلي کي ٻن حوالن سان ڏسن ٿا. پهريون اهو ته ڇا ڪراچيءَ تي سنڌين کان وڌيڪ ڪنهن ٻي ڌر جو حق آهي؟ ۽ کين اهڙي حق تي اعتراض ڪرڻ جو اختيار ڪنهن ڏنو آهي؟ ۽ ٻيو ته سنڌ جي وڏي وزير کي ان سوال تي عاجزاڻو لهجو اختيار ڪرڻ جي ضرورت ڇو محسوس ٿي آهي؟ آخر ڪهڙي ڳالهه جي بنياد تي اها ڳالهه چئي وئي جنهن کي اهو رنگ مليو ته وڏو وزير پنهنجي آڇ تان ڦري ويو آهي ۽ ”معذرت خواهه“ اهي.
سنڌي ماڻهو سمجهن ٿا ته ڪراچيءَ ۾ سنڌين جي موجودگيءَ جي خلاف مزاحمت جو ٻج پنجاب جي مسلم ليگي ليڊر شپ ۽ عوامي نيشنل پارٽيءَ وڌو آهي جيڪي ڪراچيءَ ۾ رهندڙ پنجابي ۽ پشتون آبادين جا سياسي ٺيڪيدار آهن. اها ئي ڳالهه نواز شريف هن ريت چئي آهي ته ”ڪراچي هن مهل تائين فقط مسلم ليگ سبب پاڪستان سان گڏ آهي. اسان سنڌين ۽ مهاجرن جي وچ ۾ پل بڻيل آهيون.“ حقيقت اها آهي ته مسلم ليگ اها پل ڊاهڻ واري ڪم ۾ سڀ کان اهم ڪردار ادا ڪيو آهي. اها پل ڊاهڻ کانپوءِ ”ڪراچي، پاڪستان ۽ مسلم ليگ“ نالي سياسي ڪارڊ مرتب ڪيو ويو آهي ۽ دعوا ڪئي وڃي ٿي ته ”مهاجر“ (ايم ڪيو ايم) مسلم ليگ جي چئي ۾ آهي. هاڻوڪي مسلم ليگ کي ڀلي ته ڪو قائداعظم واري مسلم ليگ سمجهندو هجي، سنڌ ۾ اهڙي غلط فهمي ڪنهن کي به ڪو نه آهي ۽ هرڪو سمجهي ٿو ته هاڻوڪي مسلم ليگ پنجاب جو ”اصلي ۽ وڏو“ خالص حڪمران طبقو آهي، جنهن گذريل اليڪشن ۾ ٿوري تان هار کاڌي آهي ۽ هاڻي ٿورا ٿورا ڪري پنهنجا اتحادي گڏ ڪري رهيو آهي. سندس اتحاد ۾ سڀ کان پهرين عوامي نيشنل پارٽيءَ جو مخصوص مفادن وارو پٺاڻ آيو ۽ هنن کانپوءِ ايم ڪيو ايم کي گڏ کنيو ويو.
مسلم ليگ جي حڪمت عمليءَ ۾ حڪومت سان ويڙهه لاءِ کيس پيپلز پارٽي کان باغي طبقا کپن. سنڌي ماڻهو ان بغاوت ۾ نواز شريف کي اتحادي ٿيڻ کان کتو جواب ڏيئي چڪا آهن ۽ هو به سمجهي چڪو آهي ته سنڌين وٽ سندس دال نه ڳرندي. اهو ئي سبب آهي جو هو ايم ڪيو ايم جي جهول ۾ ڪريو آهي ۽ پيپلز پارٽيءَ جي دشمنيءَ ۾ ايم ڪيو ايم سان اتحادي ٿي ايم ڪيو ايم جي ناحقي مطالبن جي سر سان سر ملايو اٿس ۽ سنڌ جي تاريخي حقن سان سراسر ظلم ۾ ڀاڱي ڀائيوار ٿيو آهي.
ڇا سنڌ جو وڏو وزير سنڌين کي ڪراچي اچڻ جي کليل آڇ ڏيڻ کانپوءِ ڪراچي توڻي پنجاب ۽ اسلام آباد جي مخصوص مفادن وارين لابين ۾ ٿيندڙ تنقيد سبب پاڻ اڪيلو محسوس ٿو ڪري؟ جيڪڏهن حق سچ جي ڳالهه ڪرڻ تي ٿيندڙ اجائي تنقيد جي پرواهه ڪئي وڃي ٿي ته ان جي معنيٰ اها آهي ته ارادا ڪمزور ٿي رهيا آهن ۽ دليل ۾ همٿ ساٿ ڇڏي رهيا آهن. دهشتگرد دهشتگرديءَ خلاف زبردست آپريشن کانپوءِ به نٿا مڙن، ڌاڙيل پنهنجن ساٿين جا وحشي مرونءَ وانگر موت ڏسي نٿا مڙن، ڪو به بڇڙو وڏي کان وڏي خواريءَ کانپوءِ به نٿو مڙي ته پوءِ حق سچ جي ڳالهه تان ڇو مڙجي؟ بڇڙو بڇڙائيءَ کان نه ٿو مڙي ته چڱي کان چڱائيءَ کان ڇو مڙڻ گهرجي!
سنڌ جو وڏو وزير پاڻ کي اڪيلو ڇو ٿو سمجهي؟ سنڌ جو وڏو وزير تنقيد کان ڇو ٿو گهٻرائي ۽ دٻاءَ ۾ ڇو ٿو اچي؟ اهو ڇو ٿو وساريو وڃي ته سنڌين جو ڪراچيءَ تي سڀ کان پهريون، تاريخي، ثقافتي، سياسي، جاگرافيائي ۽ آئيني حق آهي. ڪراچيءَ ڏانهن سنڌين جي لڏ پلاڻ ۽ اتي روزگار ڪرڻ جو حق دنيا جي ڪنهن به عدالت ۾ چئلينج ٿي نٿو سگهي. سنڌ جي عوام سان دهشتگردن ۽ مسلم ليگ جو ٽڪراءُ اڳ ۾ ئي آهي، انهن اڳ ڪهڙي رعايت ڪئي آهي جو هاڻي رعايت ڪندا ۽ ان رعايت جي آسري ٻهراڙيءَ جي سنڌين کي شهري ترقيءَ ۾ پنهنجو حصو ادا ڪرڻ کان جهليو وڃي! سنڌ جو وڏو وزير سنڌ جي آئيني ۽ جمهوري حقن جي سوال تي پاڻ کي اڪيلو نه سمجهي. سنڌ جا ماڻهو ۽ سندن تنظيمون ڪراچيءَ ۾ سنڌين جي روزگار جي حق لاءِ اڳتي اچي رهيون آهن ته انهن کي اچڻ نه ڏو وڃي. اها ئي آئين جي تقاضا آهي. بلڪه حق ته اهو آهي ته جيستائين هڪ به سنڌي بيروزگار آهي ڪراچيءَ سميت سڄي سنڌ ۾ نوڪريءَ جو پهريون حق فقط ان جو آهي جيڪو سنڌ جو آهي.