2020-10-27
داخلا نمبر 865
عنوان ڪلهوڙن جا يادگار
شاخ منڇر گورک گاج دنيا
پڙهيو ويو 1120
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
ڪلهوڙن جا يادگار
ميان يار محمد ڪلهوڙي جو مقبرو خدا آباد واري جامع مسجد (واقع انڊس هاءِ وي) کان لڳ ڀڳ 2 ڪلوميٽر پنڌ تي اولهه ۾ آهي. هن مقبري جي ڀرپاسي ۾ ٻيا ننڍا مقبرا ۽ قبرون آهن. قبرستان تقريباً 12 ايڪڙن تي مشتمل آهي. هي وسيع مقبرو ميان يار محمد ڪلهوڙي پنهنجي حڪومتي عرصي (1701 ـ 1718ع) دوران تعمير ڪرايو، جنهن تي ميان نور محمد ۽ ميان غلام شاهه تائين ٿورو گهڻو ڪم هليو. ميان صاحب جي مقبري هيٺ ڪل ٽي قبرون آهن. هڪ ته خود سندس يعني ميان يار محمد ڪلهوڙي جي آهي، ٻي اولهه پاسي سندس پٽ ميان محمد خان جي، ۽ ڏکڻ واري ديوار سان ٽين قبر سندس پوٽي ميان شفيع محمد جي آهي. هي سڄو ڪامپليڪس هڪ ٿلهي تي ٺهيل آهي، جنهن جي پڌر واري چؤديواري 105x214 فٽ آهي. اها چؤديواري ٻاهري پاسي کان 5 فٽ اوچي آهي. مقبرو سنڌ جي روايتي ڪاشيءَ ۽ رنگن جو نمونو آهي. مقبري واري عمارت جون چارئي ديوارون جيتوڻيڪ ڊيگهه ۾ ڪجهه گهٽ وڌ آهن، انهن جي لڳ ڀڳ ماپ 16 ميٽر هر پاسو آهي.. اها بيهڪ ۾ چوڪنڊي عمارت آهي، جنهن تي بيهاريل گنبذ سامهون اڀي مصليٰ نما دروازي سبب نظر نٿو اچي. گنبذ جو ٻاهريون گهيرو 110 فٽ آهي، اهو اڌ گول نما آهي، ۽ مٿان نيل رکيل اٿس. ڪلهوڙن جي مقبري جي تسلسل ۾ اهي نمايان تبديليون آهن، يعني گنبذ تي لالٽين نما اڏاوت بدران نيل جي موجودگي ۽ ديوارن تي سادي پلستر مٿان چٽيل گلڪاريءَ بدران ڪاشيءَ جي تفصيلي آرائش. ان کان سواءِ مقبري جي ٿلهين ديوارن ۾ ڄاريدار بازارون (گئلريون) رکڻ جو سلسلو خداآباد واري جامع مسجد ۾ به آهي. اهڙو ئي سلسلو خدا آباد کان ٿورو اڳ سامتاڻي مسجد ۾ به ڏسجي ٿو، جيڪا پنهوارن ميان يار محمد جي حڪومت قائم ٿيڻ کان ڪجهه اڳ ٺهرائي هئي.
هن عمارت جي چئني ڪنڊن تي منارڙين بدران ڇٽي نما قبيون ايتريون وڏيون آهن، جن ۾ ماڻهو بيهي سگهي ٿو. مقبري جي پڌر ۾ ميان دائود ۽ ميان مير محمد جا مدفن آهن.