Bootstrap Example
ڪچي جا ٻيلا : (ابڙو اڪيڊمي)

2020-06-26
داخلا نمبر 290
عنوان ڪچي جا ٻيلا
شاخ سنڌوءَ جو سفر
پڙهيو ويو 1865
داخلا جو حوالو:

هن داخلا لاءِ تاريخ جا حوالا موجود نه آهن

هن داخلا جون تصويرون نه مليون

ڪچي جا ٻيلا جا بنياد
سنڌوءَ جو سفر / بدر ابڙو / ابڙو اڪيڊمي Abro Academy / علمي ادبي پورهيو /

ڪچي جا ٻيلا - مان نڪتل ٻيون شاخون-

ڪچي جا ٻيلا


شاخ سنڌوءَ جو سفر
ٽوٽل صفحا1
موجودہ صفحو0
اڳلو صفحو-0-گذريل صفحو

ڪچي جا ٻيلا



مون سنڌ جي ٻيلي کاتي مان سنڌ جي سڀني ٻيلن جي ايراضي معلوم ڪرڻ جي پوري ڪوشش ڪئي پر کاتي جو تعاون نه رهيو. ٺڙٺپ جواب مليو، ”اسانکي اجازت ناهي ته تفصيلي معلومات يا نقشا ڏجن سو به صحافين کي. چيف ڪنزرويٽر صاحب اهو چئي جواب ڏيئي ڇڏيو ته مون کي ملڻ جو وقت ناهي. سچي ڳالهه ته اها هئي ته ٻيلي کاتي وارن جي ڪارڪردگي ڏاڍي مايوس ڪندڙ هئي، وٽن پورو رڪارڊ نه هو، جيڪو موجود هو سو به بي ترتيب هو.

بهرحال، وري به ڊويزنل فاريسٽ آفيسر نياز احمد سومري جي مهرباني، جنهن سنڌ جي ننڍن وڏن ٻيلن جا ترتيبوار نالا ڏيڻ ۾ تعاون ڪيو، جيڪي پڻ مان سمجهان ٿو ته پورا ناهن. خبر ناهي ته سنڌ جي ٻيلي کاتي کي ٻيلن جا انگ اکر ڏيڻ ۾ خار ڇو هو! مليل ترتيب موجب سنڌ جي ٻيلن جا ماڳ هن ريت آهن:

ڪشمور گڊو کان هيٺ ساڄي ڪنڌيءَ تي گيهل پور، گونڊڪ، ڳنڍير، مکڻ، نئون گُبلو، ڊهوو ۽ جنگڻ. کاٻي ڪنڌيءَ تي گونڊڪ، وستي، رونتي، پراڻو گُبلو ۽ جهانپور. اهي ٻيلا جيڪب آباد ضلعي ۾ آهن.

سکر ضلعي ۾ يعني درياهه جي کاٻي ڪنڌيءَ تي واحدپور، سدوجا، وهاب، خان ٻيلو، شاهه پور، ڪيٽي پئي، ڪيٽي آباد، کيها پنڊي، عزيز پور، پنهوڙي، ڪَٽا، چانجڻي، ڪيٽي شاهه (درياهه جي ٻئي ڀر ۾)، شاهه ٻيلو، قادرا پور، ٻنڊي ڌاريجا ۽ ڊنگ ڪنڌي.

سکر بئراج کان هيٺ، سکر ضلعي ۾ ساڄي ڪنڌيءَ تي باگڙجي ۽ کاٻي ڪنڌيءَ تي ڪيٽي باگڙجي. شڪارپور ضلعي ۾ جيڪو ساڄي ڪنڌيءَ تي آهي، آندل دل ٻيلو.

ان کانپوءِ درياهه، خيرپور ۽ لاڙڪاڻي ضلعن وچ ۾ سرحد ٺاهي ٿو. لاڙڪاڻي ضلعي ۾ درياهه جي ساڄي ڪنڌيءَ تي، مديجي ٻيلو، دوسو، شريف پور، آگاڻي، نئون ديرو، امروٽ، شاهه بيگ، حسن واهڻ ۽ گاجي ديرو ٻيلا آهن، جتي عاقل پتڻ وٽ ڌاڙيلن اسان جي ٻيڙي تي فائرنگ ڪئي هئي. گاجي ديري کان هيٺ ديرو آهي، جتان اڳتي دادو ضلعي جي سرحد آهي.

لاڙڪاڻي جي آمهون سامهون خيرپور ضلعي ۾ ٻيلن جي ترتيب ڪجهه هن ريت آهي: مديجيءَ جي سامهون فريد آباد، ان کانپوءِ رحمت مڱريا، مهلاڻي، سيال، مالي شهاڻي، گندي، تيرن واري، راضي ديرو، مورائي، نورپور، ڀاڳت، مهمان، نِواڙو ۽ ڇُٽو چنا.

اڳوڻي نواب شاهه ضلعي ۾ جنهن مان هاڻي ضلعي نوشهري کي به ڪجهه حصا ڏنا ويا آهن، ٻيلا هن ريت آهن: محبت ديرو، ڀونئر ڪمال ديرو، ڀورٽي، مٺياڻي ۽ دليپوٽا.

ٻئي طرف دادو ضلعي ۾ مگسي ٻيلو، ڪمال ديرو، سونا ٻندي، ڀنڊ ماڙي آهن. موري کان هيٺ ڪيٽي للياهه ۽ خيروديرو آهن. ڪنداهه ۽ ڪرم پور ٻيلا سنڌو ۽ سيوهڻ جي وچ ۾ آهن. ان کان پوءِ آمري، لاکاٽ ۽ مڏ ناصري آهن. مڏ ناصري درياهه جي ٻنهي ڪپن تي آهي. ٻيو پاسو قاضي احمد ۽ سڪرنڊ جي وچ وارو آهي. سڪرنڊ کان هيٺ کاٻي ڪنڌيءَ تي محراب پور ماڙي، ڀُٽو ماڙي، سالارو، مريد رئيس مٽياري، گُندي، جهڪ پوٽا، مياڻي، کٿڙ ۽ ڪاٺڙي ٻيلا آهن. جيڪي پڪي واري علائقي ۾ آهن. مريد رئيس ٻيلو مٽياريءَ لڳ آهي. مٽياريءَ کان ٻئي ڀر انڙ پور، گَگُھه، پيٽارو، رائلو ۽ بڊا ٻيلا آهن.

ڪوٽڙي بئراج کان هيٺ ساڄي ڪنڌيءَ تي ڪارو کهو، حاجي پور ۽ کوکر ٻيلا آهن. کوکر ٻيلو درياهه جي ٻئي ڪپ تائين پکڙيل آهي. ساڄي ڪنڌيءَ تي کوکر کان ويران، ملايه، للنڊ، حيات چنو، کليل، ڪاٺوڙ، مَرو ڪوٽڙي، خاناڻي، مليرڙي، کاسو، بن، جماڻي ۽ گهوڙا ٻاري ٻيلا آهن.

کوکر کان هيٺ ويران ٻيلي جي آمهون سامهون کاٻي ڪنڌيءَ تي ترتيبوار ٻُڌڪا، جرار، کڏي، سورجاڻي، گنج، هزاري، بهادي پور، ٻڍاڻي آهن. ان کانپوءِ ڊيلٽائي تمر جا ٻيلا آهن.

ٻيلن ۾ ٻٻر ۽ ڪنڊي جام آهي پر بئراجن کان پوءِ عجيب ڳالهه سامهون آئي آهي. اڄڪلهه ٻٻر جو مقدار سکر بئراج کان مٿي گهڻو آهي. سکر کان هيٺ ٻٻر گهٽ آهي، وري آمريءَ کان هيٺ، مٽياريءَ جي ويجهو کان ٻٻر گهڻو نظر اچي ٿو. سبب فقط اهو آهي ته ٻٻر کي لٽاشو پاڻي گهرجي. سکر بئراج ۽ ڪوٽڙي بئراج جي قائم ٿيڻ سبب انهن بئراجن کان مٿئين پاسي بئراجي پاڻيءَ جا ذخيره قائم ٿيڻ سبب جر ۾ جام پاڻي رهي ٿو، جنهن ڪري ٻٻر تڳي ٿو. جتي پاڻي ناهي اتي ٻٻر به خال خال ٿيو وڃي. البت ڪنڊيءَ جو وڻ درياهه کان پرين علائقن ۾ جهجهو آهي.




ٽوٽل صفحا1
موجودہ صفحو0
اڳيون صفحو-0-گذريل صفحو

ڪچي جا ٻيلا ھنن داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
خواب ۽ خيال
سنڌوءَ جو سفر - موضوع جون ٻيون داخلائون-
پبلشر پاران
ليکڪ پاران : سنڌوءَ جو سفر
سنڌوءَ جي زندگي ۽ موت جو سُوال
اسڪائي ليڪس جي نقش قدم تي
سنڌوءَ جي جاگرافيائي تاريخ
سنڌو ندي شروع ڪٿان ٿئي ٿي؟
سنڌو طاس
سنڌو طاس ٺاهه
رگ ويِد ۾ سنڌو
سنڌو مهم ۾ شرڪت
آديسي اڄ مر سڀان مرندو سڀڪو
ٽيڪسيلا
سڪندر اعظم
ڪئمپ ڏانهن
ڪابل نديءَ جي ڪنڌيءَ تي
گليشئر جي هاڃا
اٽڪ وٽ سنڌو
اٽڪ قلعو
اٽڪ پُل
نيرن نيڻن واري ۽ چانديءَ روپ مست
پوٺوهار
غازي گهڙيالا پروجيڪٽ
پاور ڪامپليڪس
پوٺو هار جا ڪجهه درويش
خوشحال ڳڙهه
سنڌوءَ جا خوفناڪ لنگهه
جبلن ۾ ڦاٿل سنڌو
نوري پِير ۽ جوڳي
گهوڙا تڙپ
سوڪڙيان
طوطي خان کان انٽرويو
خوشحال ڳڙهه کان اڳتي
عزيز شڪاريءَ جي قبر
ست سهيليون
ٻيو وڏو وڪڙ
مکڊ شريف
سنڌوءَ ۾ سون
سوان ندي
ڪالاباغ ڏانهن
ڪالاباغ بند
ڪالاباغ بند- ڪجهه تفصيل
ڪالاباغ بند ٺاهڻ جا مقصد
فني جوڙجڪ
بند ڪيئن ٺهندو؟
جبلن جي صورتحال
پٺاڻن کي اعتراض جا سبب
ڪالاباغ شهر
جناح بئراج
ڪالاباغ کان چشمه تائين
ڪيل
دراوڙ
ڪيل بستيءَ کان اڳتي
بوٽ لاڪ
بلوٽ شريف
بلوٽ جي اصل ڪهاڻي
چشمه بئراج ۽ چشمه جهلم لنڪ ڪئنال
بئراج تي
ڪلور ڪوٽ
درياخان ڏانهن
دريا خان ۾
ديرو اسماعيل خان
آلودگي
طوطي خان سان ڪچهري
رحمان ٺيڙهي
رولاڪ افغان قبيلو
ڊي-آءِ خان شهر جو چڪر
ڪروڙ شريف ڏانهن
هڪ ڳوٺ-نوتڪ
ڪروڙ شريف
ليهّ پتڻ تي
نئون ڏينهن
تونسه بئراج
تونسه شريف پير پٺاڻ
بئراج ڏانهن واپسي
زندهه پير
ديري غازي خان ڏانهن
ديرو غازي خان شهر
تاريخ جاگرافي
موسم
قديم علاج
شهر جو ماضي
قديم مندر ۽ مسجدون
سياسي ڇڪتاڻ
نئون سج
ٻيڙي ناهي ته به پرواهه ناهي
ٻار لنگهيائون ٻاجهه سين
ڄام پور وٽ ٻيڙين جي پُل
ڄام پور
ڄام پور جي تاريخ
ڄام جادم جکرو
دلوراءِ جي ٺيڙهه
هرڻاڪس يا هَڙند؟
سنڌو ماٿريءَ ۾ ديوتائن سان جنگ
ورتر اَسر ۽ اِندر جي جنگ
ڪارو پاڻي
ڄام پور جي سياسي ۽ سماجي حالت
مولانا عبيدالله سنڌي رحه
گهاڙِي والا
مٺڻ ڪوٽ ڏانهن
ڌٻڻ ۾
پتڻ تي حال احوال
درگاهه بابا فريد
شهر مٺڻ ڪوٽ
عمرڪوٽ کان اوڀر ۾ هُن پار
ڪشمور
گرنٿ صاحب جو درشن
سک مت
گرونانڪ
گرونانڪ - هڪ فنڪار
گڊو بئراج
سنڌ جي گم ٿيل ندي
ستلج جو وهڪرو
سنڌوءَ جا قديم وهڪرا
گهاڙ
مهراڻ
وهڪرا ۽ انهن جا زمانا
سنڌوءَ جي لاهِي
درياهه ۽ زمين جي سطح
گڊو بئراج تي حادثو
ماڇڪو - سنڌ ۾ پنجاب جو ٻيٽ
ڪنڌڪوٽ ۾
ٽوڙي بنگلي ۾
دنيا جو ڊگهي ۾ ڊگهو ماڻهو
ماٿيلو
مومل ۽ ڀينرون
شڪارپور
عجيب اطلاع
سکر
عجيب ٽڪريون
لب مهراڻ تي آجيان
اسوريا جي راڻي
ڏهاڳڻ سهاڳڻ
اروڙ
ڪالڪان غار
اروڙ ۾ هڪ ٻي غار
نَينهن ٽڪر
سکر ۽ بکر جي تاريخ
خواجه خضر جو آستانو
ساڌ ٻيلو
سَتين جو آستان
روهڙي
وار مبارڪ
پتن جي ماڙي
معصوم شاهه جو منارو
آدم شاهه جو مقبرو
سکر پتڻ
مسجد منزل گاهه
لئنسڊائون پُل
ايوب پُل
سکر بئراج
ٽالپر
نوشهرو فيروز
ڪوٽ ڏيجي
مٿي جو سور لاهيندڙ پير - شادي شهيد
راڪاس جو روڻو
خيرپور ضلعي ۾ درگاهن پويان ڏندڪٿائون
ابراهيم اڌم جي ڏند ڪٿا
آستانو ابراهيم اڌم بلخي
هرڻيءَ جو کير
هنو
شيطان
خيرپور ضلعي ۾ موجود اولهه - اوڀر قبرون
ٻيا پير ۽ قبرون
سيد حسين شاهه بخاري
سيد ڇتن شاهه
لونگ فقير
پير مشائخ مهيسر يا مهيسر مشائخ
سلطان اڌم ڪٿا جو ٻيو حصو
خيرپور ۾ کجي
کجيءَ جو پرڏيهي واپار
فيصلي جي گهڙي
سکر کان لاڙڪاڻي ڏانهن
لاڙڪاڻي ۾
قُبو ڀانڊو ۽ ٿهيمن جا قُبا
شاهه بهارو
ميان الياس ۽ ميان شاهه علي (شاهل) ڪلهوڙي جا مقبرا
اڍاٽ، ڪانڌڙا، جهڪڙ ۽ خيرپور جُوسو
ڌاڙيلن جو خوني حملو
مُهين جو دڙو
مُهين جي دڙي وٽ سنڌو
مهين جي تباهي
ڌرتي ماتا
اينڪي ۽ نِن مهه جي ڪهاڻي
بهشت دلمون ڪيئن ٺهيو؟
مُهين جي دڙي بابت ڏند ڪٿائون
مُهين جي دڙي جا ڪنڀار
ويهڙ ڏانهن
مهاڻا درياهه تان لڏي ويا
ميان گاجي ديرو
وِيهڙ
اولهه وارا پراسرار جبل
لڪل خزاني جي واٽ
دانا ٽاورز
کيرٿر جو ن چوٽيون
مخدوم بلاول
درگاهه مخدوم بلاول
ميان يار محمد ڪلهوڙي جو مقبرو
آبپاشي لاءِ هٿرادو واهه
گاجي شاهه - قديم واهيون
ڪافر ڪوٽ
سڪندر جو پڙاڏو
سيوهڻ
مي رقصم قلندر شهباز
ڇُٽو اُمراڻي
بودلو بهار ۽ هُنود ڪاسائي
يڪ ٿنڀي
لال باغ
نه ملاح نه مڪڙي
کيرٿر ۽ ان جي ڀرپاسي ۾ گبر بند
نُڪو بٺي آثار
ڪائي ماٿري
جِنن جا گهر
نئگ ڏانهن
شاهه روهي
لنگم تي رت ڀيٽا
لکمير جي ماڙي
هتي نالو لکڻ سان بخار لهي ٿو
سنڌو کيرٿر ماٿري تهذيب
سيوهڻ کان اڳتي
لڪي
بهشت جي دري
تيرٿ ڌارا
بِزن جهڏو
آمري
سن
رني ڪوٽ
رني ڪوٽ بابت ڪجهه تجويزون
سنڌ: پنڊ پهڻن جي دنيا
سنڌ جا ٻيلا
هُڙيون
ڪچي جا ٻيلا
پڪي جا ٻيلا
وڏن ماڻهن سان سنڌوءَ جي جُٺ
حيدرآباد
حيدرآباد ۾ ٽالپرن جي دلچسپي
شهر جون چاڙهيون
قديم آثار
گنجو ڏونگر گام
سياسي ماضي
مرسون مرسون سنڌ نه ڏيسون
مياڻيءَ واري جنگ کانپوءِ
ڪوٽڙي
جِهرڪَ
ميل ـ101
ماجيران جي ماڙي
ڪينجهر
ڪينجهر لڳ ٻيا قديم آثار
هيم ڪوٽ
سونڊا
سونڊا پتڻ
کبڙ پاتڻيءَ جون خبرون
ميربحر ڪير آهن؟
جهنڊو پاتڻي
ٺٽو
دبگير مسجد
مسجد خضري
شاهجهاني مسجد
ٺٽي جا پراڻا پاڙا
سريچند درٻار - فقير جو ڳوٺ
مڪلي
قديم مسجد
پير پٺي ۽ شاهه ڏاتار جي ڪٿا
پير پٺو ماڳ
ٻيڙيءَ جي مرمت ٿي وئي
خدا آباد
ڪلان ڪوٽ
سنڌ ۾ تيل ۽ گئس
قديم غارون
سنياسيءَ جي غار
جَت ۽ وَڳ
اُڏيرو مندر
جنگي سرڏانهن
درياهه ۽ کاريون
جنگي سر پتڻ جي اهميت
مانگر مڇ يا ويسر
ڊيلٽا ۾ ڦيرڦار
ڪيٽي بندر
ڳاڙهن چانورن جي پوک
ٻيا فصل
شڪارين جون تياريون
گهاتو ڪيئن گهارين؟
پورٽ قاسم ڏانهن
تِمر جا ٻيلا
ڊيلٽا ۾ فطرت جي دهشتگردي
بئراجن جي تعمير کان اڳ
جاکي بندر
رتوڪوٽ
ملاڪي ڪوٽ
درياهه پير ماڳ
ٿنڀن واري مسجد
وڏا هڏا
گُجو
سنڌ ۾ قديم ترين لکت
ٿرون ٽڪري
هاليجي
پکين جا رستا
ڀنڀور
موکي متارا
اوچتو ڦاٽ
سمنڊ ۽ ويرون
مهم جي پڄاڻي
چوکنڊي
سانڊي تان جنگ
بلوچ ٽومبس
ملير ماٿري
ڪراچيءَ جا ڪجهه ٻيا آثار
ريڙهي مياڻ
کديجي
منگهو پير
مورڙيو مانگر مڇ
پڄاڻي
حوالا
بُلهو کوسو ۽ بُـلهي جي بُـٺي


.....سنڌوءَ جو سفر موضوع جون وڌيڪ داخلائون