گبر سنگهه جو فلسفو

� وارث ’قانوني گبر سنگهه‘ اُپت جي پوري اڌ جي شرط تي عوام مٿان ’حفاظت‘ جو ڄار اڇلايو.

سنڌي گبر سنگهه، اغوا ڪيل ماڻهن کي فقط ڪجهه لکن جي ڀُنگ تي جيئندان ڏين ٿا.

ٿاڻا، منٿليءَ تي ڪم ٽپائين ٿا.

ڪامورا رشوت کي پنهنجي فلسفي جو حصو ڪن ٿا.

سرڪار، ٽيڪس مڙهي زوريءَ ڪنگال ڪري ٿي (ته به ماڻهن کي پنهنجي عتاب کان بچائي نٿي سگهي).

پير صاحب مريدن کان ڏنُ گهرن ٿا، ڄڻ تاوان وٺن ٿا.

شهنشاهن پنهنجي عتاب کان بچاءَ جي في ’ڍل‘مقرر ڪئي.

ديبل ۽ نيرون ڪوٽ جي فاتح جزيو گهريو، جن نه ڏنو تن کي ڪُھي ڇڏيائين.

يوناني گبر سنگهه پهرين سڀ ڪجهه ڦريو .... خير اهو ٻيو قصو آهي. پر انهن سڀني کان وڏي گبر سنگهه راجا اِندر ته آڇ ئي نه ڪئي. صرف زرخيز زمينون ڦُريون ۽ ماڻهن کي پنهنجي قھر کان بچائڻ لاءِ ڀڄي جند ڇڏائڻ جو رستو ڏنو.

سڀني ڪنهن نه ڪنهن طرح جو ڀنگ گهريو ۽ ماڻهن جي ڀينگ ٿي وئي.

ماڻهن وٽ ڀينگ کان بچڻ لاءِ ڇڙو ٻه هٿ آهن ۽ هڪ مٿو. جن جي سلامتيءَ کي هر وقت خطرو آهي. خود گبر سنگهه کان خطرو! ملڪ ۾ وڏي دهشت آهي، گبر سنگهه جي. جڏهن رُٺل ٻار تيسو ڪن ٿا تڏهن سندن مائرون کين ڪن ۾ چون ٿيون، ”ماٺ ڪر ڪٿي گبر سنگهه نه ٻڌي وٺي، هن کي هوڏي ٻار ته هيڪاري ڪو نه وڻن!“

مارشل لا به ’گبر سنگهه‘ آهي. هن کي به هوڏِي، تِيسر ۽ ضدي ٻار پسند ناهن. ڪو هوڏي ضد ڪري ته ڏيکاري! گبر سنگهه هڪدم انصاف ڪندو. هوڏِي ۽ انڪاريءَ جا هٿ ۽ سر سدائين خطري ۾ ٿين ٿا. گبر جو عتاب گولين جي شڪل ۾ وسندو آهي ۽ راجا راندر جي وِڄ وانگر هوڏين، راڪاسن ۽ ديئتن مٿان ڪرندو آهي.

پر جيئن ته چورن مٿان مور به ايندا آهن، تنهنڪري مارشل سنگهه مٿان پينٽاگون سنگهه هوندو آهي. هر سپر گبر سنگهه ڪي وڏا گبر سنگهه مقرر ڪري پنهنجو حصو اوڳاڙيندو آهي ۽ هر وڏو گبر سنگهه ڪي ننڍا گبر سنگهه مقرر ڪندو آهي ۽ هر ننڍو گبر سنگهه ڪي ننڍڙا گبر سنگهه ڌاريندو آهي، سڀ کان ننڍڙو گبر سنگهه اهو آهي جيڪو ٿاڻي جو انچارج هوندو آهي يا وري اهو آهي جيڪو اسان فلم شعلي ۾ ڏٺو ... ۽ ها! ان جو ساٿي ڪاليا وري پتڪڙو گبر سنگهه آهي.

ڪجهه به هجي، دنيا ۾ هڪ وڏو گبر سنگهه آهي. گبر سنگهه هڪ نظام آهي يا ان نظام جو هلائيندڙ؟ اهو فيصلو وڏا فلسفي ڪندا. في الحال اسان کي گبر سنگهه جي فلسفي ڪجهه سوچڻ تي مجبور ڪري ڇڏيو آهي.

(ماهوار پارس ڪراچي، مارچ، اپريل 1987)