گورک جي خواب کان اڳـتي

رکڻو پوندو ته اهي چڪيون اهڙي جاءِ تي هڻجن جتي زمين ۾ مٽي گهڻي هجي، جيڪڏهن مٽي نه آهي ته مشينن ذريعي مناسب کڏا هڻي انهن ۾ ڀنجو ڀري پوءِ چڪيون رکجن. وڻن کي پاڙ هڻڻ لاءِ مٽي گهرجي، جيڪا گورک تي تمام گهٽ آهي. تازو، ٻيلي کاتي وارن گورک تي ٺيڪيدارن هٿان ڪجهه وڻ پوکايا ويا هئا، جيڪي مناسب پاڻي نه ڏيڻ سبب مري ويا. جيڪڏهن حفاظت هجي ها ته اهي چند سالن ۾ گهاٽا وڻ ٿي وڃن ها. گورک تي وڻڪار لاءِ پاڻيءَ جا چشما نه آهن، ان هوندي به اتي وڻ وڌي سگهي ٿو ڇاڪاڻ ته اهي وڻ خاص ڪري بڙ ۽ پِپل هوا مان گهم ۽ ماڪ چوسي به گذارو ڪري وٺن ٿا. هن سطح تي وڻوهه، بادام، هنجير ۽ ڏاڙهونءَ جا وڻ به پوکي سگهجن ٿا. گورک کان ڏاڙهياري تائين انهن وڻن جا جهنگلي قسم مون پاڻ ڏٺا آهن. بڙ ۽ وڻوهه جي ڇانوَ بهرحال، ٻين کان چڱي ٿئي ٿي. ان لاءِ ٻيلي کاتي کي پنهنجو حصو ادا ڪرڻو پوندو. وڻ حياتياتي چڪر جو بنياد هوندو آهي. وڻ هوندو ته جيت جڻو ان ۾ رهندو، جيت جڻي تي پکي اچن ٿا، ۽ آکيرا جوڙين ٿا. اهي ئي پکي وڻ جو ٻج پري تائين پکيڙين ٿا. ايئن رونق وڌڻ جو هڪ سلسلو هلي ٿو پوي.


هڪ طرف گورک تي وڻڪاريءَ جي مهم هلي رهي آهي ته ٻئي طرف اتي اڳ کان موجود وڻ ٻُوٽا ٻارڻ طور استعمال ٿي رهيا آهن. گورک ڏانهن ويندڙ واٽ جيڪا نئه تڪي، ڊڀاڻي ۽ مماڻي مان گذري ٿي، روزانو ٽيهه ٽيهه چاليهه چاليهه ٽرڪون وڻن جي واڍي ٿئي ٿي. انهن وڍيل وڻن ۾ لوهيڙو، ڄار، کبڙ، لئو، ڪنڊي، ٻير وغيره سڀ ڪجهه پڪل فصل وانگر لڻبو ٿو وڃي، چون ٿا ته اهو ڪاٺ درياهه پار دولتپور لڳ پاٺو ٺاهڻ جي ڪنهن ڪارخاني ۾ کپي رهيو آهي. هي صورتحال ان وقت آهي جڏهن ٻيلو کاتو پاڻ به گورک تي موجود آهي. گورک ڏانهن ويندڙ رستي جي قدرتي سونهن بچائڻ جي ضرورت آهي.ان سان گڏوگڏ ٻين نئن جي پيٽ ۾ به موجود قدرتي وڻن کي به بچائڻ ضروري آهي، ان لاءِ مقامي سماجي تنظيمن جي همٿ افزائي ڪرڻ گهرجي.
6- روڊ:
هڪ ابتدائي روڊ پئجي چڪو آهي (جيڪو پڻ کاول لڪ وٽ ڪارپيٽ نه ٿيو آهي). اهو اڃا بهتري ۽ مستقل نظر داري گهري ٿو ڇاڪاڻ ته هر برسات ۾ ڇپون ڪرڻ سبب اهو روڊ ڊهي تمام خطرناڪ ٿي پوي ٿو. هينگڻ واري چشمي وٽان پـُل وجهي کاول لڪ کي باءِ پاس ڪري سگهجي ٿو. اها پل وڌ ۾ وڌ 500 فٽن جي هوندي، جيڪا چار يا پنج ڪروڙ رپين کان وڌيڪ مهانگي نه پوندي. ٻيو نئون رستو نئه ڪـُڪڙاني کان ڪاري ڪوٽ وٽان ٽرڪ ڍوري سان وايا اُونڌ ۽ مغل ڪوهه يا وري بودي مڪان کان نئه نريءَ جي اتر پاسي کان (زيني ۽ گلگ ڍورن جي ڪنارن سان) وايا مغل ڪوهه ۽ اُونڌ کان ڏيئي سگهجي ٿو. ان رستي ۾ ٻيا تفريحي ماڳ به آهن.
گورک روڊ جي بهتري، ٻين روڊن جي تعمير، کيرٿر جي ڪرنگهي سان يڪي روڊ (ٿڌي سڙڪ) جي اڏاوت ۽ مختلف جابلو وادين ۽ نئن ۾ سياحتي ماڳن تائين پهچڻ لاءِ مربوط روڊن جي تعمير ۾ يونين ڪائونسلن ۽ سنڌ سرڪار جي روڊس کاتي کي پنهنجو پنهنجو ڪردار ادا ڪرڻو پوندو.
7- ريسٽورينٽ ۽ رهائش:
اهڙي جاءِ جتي سياح ڪجهه ڪلاڪن لاءِ ترسي سگهن، ريفريش ٿي سگهن، چانهه پاڻي يا ماني ٽڪي کائي سگهن يا جيڪڏهن چاهين ته ٻارن ٻچن سميت رات به ترسي سگهن. اهڙو بندوبست ڪرڻ سياحت کاتي جو پنهنجو ڪم آهي. گورک تي (يا ڪنهن به ماڳ تي) ٿوري عرصي اندر اهڙا سرڪاري يا پرائيويٽ سيڪٽر ۾ huts ۽ هڪ ريسٽورينٽ قائم ڪري سگهجي ٿو جيئن ڪينجهر تي بندوبست آهي. في الحال، ابتدائي طور هڪ ننڍڙو ريسٽورينٽ موجود هئڻ گهرجي. اهو ڪم ته مقامي سطح تي مقامي ماڻهو به ڪري سگهن ٿا، بلڪه انهن کي ئي ڪرڻ گهرجي.
هن وقت جڏهن گورک تي ٻه ٽي ڪلاڪ ترسڻ جو بندوبست به نه آهي، نه ئي مناسب ريسٽ هائوس، واش روم ۽ ريسٽورينٽ آهي ته به هڪ اندازي مطابق هتي هفتي ۾ 20 کان 25 ٽوليون اچي نڪرن ٿيون. اهي ٽوليون سياحتي سهوليتون نه هجڻ سبب مجبور ٿي گهڙي سوا جو چڪر هڻي موٽي وڃن ٿيون. هن وقت گورک فقط مهم جُو نوجوان جي تفريح گاهه آهي، اسان چاهيون ٿا ته هتي عام ماڻهو پنهنجين فئمليز سان گڏ اچن ۽ ٽِڪن. ۽ گهٽ ۾ گهٽ 24 ڪلاڪ گذارين. ريسٽ هائوس ۽ ريسٽورينٽ جي هنگامي بنيادن تي تعمير لاءِ سياحت کاتي کي پنهنجو ڪردا ادا ڪرڻ گهرجي.
8 ـ ٽيلي ڪميونيڪيشن
اڄ به گورک تي ٽيلي فون ذريعي ڪميونيڪيشن پوريءَ طرح نه آهي، ڪڏهن ڪڏهن ۽ ڪنهن خاص هنڌ تي ڪنهن موبائل جا سگنلز ملن ٿا، پر اهو ڀروسي جوڳو بندوبست نه آهي ( بلڪ آهي ئي ڪونه). ان ريت، جيڪو ماڻهو گورک تي آهي، سو دنيا کان ڪٽجي وڃي ٿو، خدا نخواسته ڪا ايمرجنسي ٿي پوي ته رابطي جو ڪو به بندوبست نه آهي. انڪري، ’يو فون‘، ’وِي فون‘ يا ڪنهن به ٻي موبائل فون جي ٽاور جي ضرورت محسوس ٿئي ٿي. اهو ڪم پي ٽي سي ايل (ptcl) وارن جي ڪرڻ جو آهي. گورک تي لڳل هڪ ٽاور گورک، ان جي ماٿرين ۽ ڪاڇي جي ڳچ علائقي لاءِ وڏي سهوليت پيدا ڪندو.




9 ـ ٻيون دلچسپيون
کير ٿر جي ڀرپاسي ۾ گهمڻ ڦرڻ جو ڪافي پوائنٽس آهن، انهن کي ڪي قدر ترقي ڏيڻي پوندي. جيڪڏهن موسم صاف هجي ته گورک تان اوڀر طرف سنڌو درياهه جو وهڪرو چانديءَ جي ليڪ جهڙو نظر ايندو آهي، ان کي ’انڊس پوائنٽ‘ جو نالو ڏيئي اتي واڪنگ ٽريڪ ٺاهي سگهجي ٿو، ساڳي طرح اولهه پاسي حب ندي جو وهڪرو هلڪي ريکا وانگر نظر ايندو آهي، ان جاءِ کي ’حب پوائنٽ‘ طور ترقي ڏيئي سگهجي ٿي. کاول لڪ جي ڀرسان ”ممٿل“ چوٽي آهي، جتي ممن (رِڇن) سان منسوب ڪهاڻيون آهن، اتي مَمن جا لائف سائيز مجسما نصب ڪري سگهجن ٿا. بلڪه ممن جو نسل بحال ڪري انهن کي قدرتي ماحول جهڙين bears pit اندر رکي سگهجي ٿو. ممون گورک تي رهنديون هيون، اها ڪا ڏند ڪٿا نه آهي. اهو ڪارو هِماليائي رڇ آهي، جيڪو هاڻي کيرٿر کي ڇڏي اولهه ۾ 25ـ 30 ڪلوميٽر پري بلوچستان جي حدن ۾ کـُـڏو جبل ۾ رهي ٿو.

10 ـ چيئر لفٽس، ڪيبل ڪار:

گورک تي گورک کان گاج طرف ۽ ٻئي ڀر اولهه ۾ ڪچرڪ تائين چيئرلفٽس واري تفريح مقامي سياحت لاءِ انتهائي دلچسپ خيال ٿي سگهي ٿو. جن ماڻهن ملائيشيا ۾ 5،500 فٽ بلنديءَ تي گينٽنگ هائلينڊ (Genting Hiland) جو سير ڪيو آهي، اهي بهتر ادراڪ رکن ٿا ته ڪنهن هِل رزارٽ ۾ ڇا ڇا هوندو آهي؟ ۽ ماڻهن لاءِ ڪهڙيون ڪششون ۽ سهولتون پيدا ڪبيون آهن؟ گينٽنگ هائلينڊ ۽ گورک ۾ شايد اهو فرق ضرور آهي ته گورک تي گينٽنگ يا ڪوهه مريءَ وانگر وڏا صنوبري وڻ ۽ جهنگ نه آهي، پر اها ڪا محرومي نه آهي. هر ماڳ تي پنهجي نوعيت جون جاگرافيائي ۽ ارضياتي حالتون هونديون آهن. ممڪن آهي ته گورک ۾ ڪي فيچرز گينٽنگ کان به وڌيڪ هجن، جن بابت اڃا تائين سرڪار کي پتو ئي نه پيو آهي. گورک تي واڪنگ ٽريڪ، هائڪنگ ٽريڪ ۽ گلائڊنگ جي به وڏي گنجائش آهي جيئن اشتياق انصاريءَ پنهنجي ڪتاب ”گورک“ ۾ ت�