ڳالهه، طاقت جي نشي جي آهي

.... 14 جنوري 1996ع
ڳالهه، طاقت جي نشي جي آهي

پارليامينٽ سان تعلق رکندڙ هڪ ”عوامي عيوضيءَ“ جي سربراهيءَ ۾ ڪجهه بدمعاش پريس ڪلب مٺي ۾ گهڙي اچن ٿا، مٺيءَ جي مغز تي ڏنڊا ۽ هاڪيون وسائي کيس زخمي ڪيو وڃي ٿو، صحافين جا هڏ گڏ ڀڳا وڃن ٿا ۽ پوءِ ڪجهه به نه ٿو ٿئي، سواءِ ان جي ته مٺي پريس تي ٿيل حملو ڪارو جهنڊو بڻجي ڦڙڪي ٿو ۽ اسلام آباد جي اعليٰ ايوانن سان گڏ ايوان صدر ۽ ايوان وزيراعظم تي چنڊ تاري سان ڦرڪندڙ ساون جهنڊن کان پڇي ٿو ته ”توهان ڀائرن تائين اسان جي رت جو ڦينگون نه پهتيون ڇا؟“ شايد ايئن ئي آهي ڇاڪاڻ ته ٿر جون ڀٽون مارگله جي جبلن کان هزارين ڪلوميٽر پري، ڪمزور ۽ ننڍڙيون آهن.
پارليامينٽ تي راتاهو لڳي ٿو ته اها ئي صحافت پنهنجي فلم کي جدوجهد جي جهنڊي وانگر اڀو ڪري پارليامينٽ جي حق ۾ بغاوت ڪري ٿي، صحافي ٽڪٽڪين تي چڙهي ڦٿڪا کائين ٿا ۽ جيلن جون کوليون آباد ڪن ٿا. پر، جڏهن پارليامينٽ بحال ٿئي ٿي ۽ موتي ملاڻي جهڙا جيالا ان ۾ پير رکن ٿا ته جمهوريت لاءِ ويڙهه ۾ وڙهندڙ ساٿي کين تڇ باغي لڳڻ شروع ٿين ٿا. اقتدار جو نشو شراب جي نشي کان وڌيڪ خراب آهي. شراب جي نشي ۾ ماڻهو آپي مان نڪري ويندو آهي پر اقتدار جو نشو ڪا اهڙي ڪيفيت آهي جو جهڙي تهڙي ظرف واري ماڻهوءَ جي وس جي ڳالهه نه آهي ۽ هو ڪپڙن مان نڪري ايندو آهي.
هي ملاڻي، جنهن مٺيءَ ۾ سڄي لوڪ آڏو پريس ڪلب تي حملي جي اڳواڻي ڪئي ۽ ”ماريو... نه ڇڏيو!“ جهڙا ”دادائي“ حڪم ڏنا، ڇا اهو ساڳيو ماڻهو ڪو نه آهي جنهن گذريل سال هنن ئي ڏينهن ۾ ٿهاريي هاليپوٽي وٽ جيالو هجڻ جو شاندار مظاهرو ڪري ٿري ماڻهن جو هڪ به مسئلو وزيراعظم جي آڏو پيش نه ڪيو هو ۽ ايئن چيو هو ته، ”ٿري ماڻهن کي ڪجهه به نه گهرجي، هو فقط وزيراعظم جو درشن ڪرڻ گهرن ٿا“ ۽ پوءِ هن ٿر جي نالي ۾ پنهنجا ”نمبر وڌايا“ مسٽر ملاڻيءَ ٿر کي ڇا ڏنو؟ سنڌ ۽ ٿر جو عوام کائنس مطالبو ٿو ڪري ته هڪدم پنهنجي ڪارڪردگي ثابت ڪري. باقي سندس اڇو يا ڪچو چٺو عوام وٽ موجود آهي، جيڪو ڪنهن به مهل مرتب ٿي سگهي ٿو.
ٿر جا ماڻهو گارگند مان ڪو نه ڄاڻن ۽ نه ئي وري مٺيءَ جا صحافي اهڙي زبان استعمال ڪن ٿا جهڙي اڄڪلهه ايوانن ۾ ٻڌي وڃي ٿي ۽ پوءِ ”رڪارڊ تان خارج“ ڪئي وڃي ٿي. ملاڻي جڏهن صحافين تي وزيراعظم جي خلاف گندي زبان استعمال ڪرڻ جو الزام هڻي ٿو ته ٻيو ڪجهه به نه ٿو ڪري پر هڪ ڪوڙو دليل گهڙي پنهنجي بد روش کي جواز ڏيڻ جي ڪوشش ڪري ٿو. اڄ تائين مٺيءَ جي صحافين جون ڏنل خبرون، تبصرا ۽ فيچر شاهد آهن ته هو ان بينظير ڀٽو جو ڪيترو احترام ڪن ٿا جنهن کي هنن خود ئي ”مارئي ملير جي“ جو خطاب ڏنو هو. بينظير ڀٽو کي اهو خطاب ان ڪري ڪو نه ڏنو ويو ته هوءَ وزيراعظم آهي پر اها تڏهن جي ڳالهه اهي جڏهن هوءَ جيلن ۾ هئي.
صحافين تي سياستدانن جون خارون اجايون ڪو نه اهن. اها ڳالهه صاف ۽ پڌري آهي ته صحافين جي بي باڪ قلم سياستدانن جي ڪڌن عملن کي چئلينج ڪيو آهي ۽ سندن ”عوامي ڪڪمن“ تي ڪرڙي نگاهه رکي آهي. اهو صحافين جو حق آهي ته اهي عوام جي حقن، شهري مسئلن، معاشي صورتحال ۽ عوامي نمائندن تي نگاهه رکن. ان نگهبانيءَ جڏهن ”عوامي نمائندن“ جي زيادتين ڏانهن آڱر کنئي آهي ته ”اقتدار جي احساس“ جي نشي مسٽر ملاڻيءَ کي آپي مان ڪڍي ڇڏيو ۽ جسماني تشدد تي لهي آيو.
اقتدار سان وابستگيءَ جو نشو ظالم کي ان وقت ٻه هٿ اڃا اڳتي وڌائي ٿو جڏهن ضلعي انتظاميا انصاف بدران طاقت جو ساٿ ڏئي ٿي. مٺيءَ جو ايس پي صحافين سان ڳالهائيندي چوي ٿو، ”ايم اين اي هجي يا ڪو ٻيو بااثر ماڻهو، ڪنهن کي به حق نه آهي ته هو پر امن صحافين تي حملو ڪري ۽ انهن جي بي عزتي ڪري. اهو عمل ڪندڙ ڪيترو ئي بااثر ڇو نه هجي هن خلاف ڪارروائي ضرور ٿيڻ گهرجي.“ پر، اسان جو سوال آهي ته ان بيان کانپوءِ ڪهڙي ڪارروائي ڪئي وئي؟ ان بيان کان اڳ به ڪا ڪارروائي ڇو نه ڪئي وئي؟ ڊپٽي ڪمشنر پنهنجي ذميواري پوري ڇو نه ڪئي؟ مٺي ڪو ايڏو وڏو ملڪ به ناهي جو ڊپٽي ڪمشنر ان واقعي کان واقف نه هجي! ڇا ڊپٽي ڪمشنر، ايس پي ۽ ايس ايڇ او ٻڌائيندا ته پريس ڪلب ۾ صحافين تي خوني حملي جي ايف آءِ آر ڇو نه ڪاٽي وئي آهي؟ ڇا انتظاميا ان واقعي کان ئي انڪار ڪندي؟
هن وقت اسپتال ۾ صحافي کاٽائو جاني پيٽ ۾ ڳجهو ڌڪ لڳڻ سبب ٻيڻو ٿيو پيو آهي. مائٽ کيس حيدرآباد اسپتال اماڻن چاهين ٿا پر ڊاڪٽر چوي ٿو ته رستن جي خرابيءَ سبب سندس حالت ويتر خراب ٿي سگهي ٿي. سندس ڏاڏي سڪرات ۾ آهي پر هو گهر وڃڻ جهڙو ڪونهي. بشير سميجو جا پٺا ۽ ڪنڌ ڌڪن سبب ورتا پيا آهن ۽ مٿي ۾ ست ٽاڪا لڳل اٿس. اوم پرڪاش جو هٿ ڀڳو پيو آهي ۽ فريڪچر اٿس مٿي ۾ زخم تي پٽي به ٿي نٿي سگهيس. ۽ سڪا ڌڪ ڳڻي نٿا سگهجن. اسحاق مڱريي کي جيڪو مٺيءَ ۾ مهمان ٿي ويو هو، منهن ۾ ڌڪ لڳس ۽ ماڻهن ڏٺو ته هو رتورت ٿيو پيو هو. صادق فقير کي خدا بچايو ۽ اهو ڌڪ جيڪو اک ۾ لڳي ها سو اک جي مٿان لڳس. اسپتال جي انتظاميا مسٽر ملاڻيءَ جي ڀو ۾ ڪنبي رهي آهي.
ملاڻيءَ جن ماڻهن کي هٿ ۾ ڏنڊا جهلائي پريس ڪلب تي حملو ڪيو، انهن ڀاڙيتو ماڻهن کي ته شاي د خبر ئي ڪو نه هوندي ته قلم جو تقدس ڇا آهي؟ پريس ڪلب جو سماج رتبو ڇا آهي؟ جاني کاٽائو، اوم شرما ۽ ٻين صحافين خود سندن حقن جي ڪيتري حد تائين پيار جي پورهئي سان خدمت ڪئي آهي ۽ صادق فقير جا سورن ڀريا سر ڪهڙي طرح ٿر جي سڃاڻپ بڻيا آهن؟ پر ملاڻي ته ڄاڻي ٿو ته سماج ۾ صحافت ۽ موسيقي جو مقام ڇا آهي؟ جيڪڏهن هو ايتري ننڍي ڳالهه به نٿو ڄاڻي ته پيپلز پارٽيءَ لاءِ شرم جي ڳالهه آهي ته ان ههڙي ماڻهوءَ کي عوام جو عيوضي سمجهي نمائندگي ڪرڻ لاءِ عوام جي آڏو پيش ڪيو ۽ عوام ان کي پارٽيءَ جو حڪم سمجهي قبول ڪيو.
عوام سڀ ڪجهه ڄاڻي ٿو ۽ سمجهي ٿو. اهو ئي سبب آهي جو مٺيءَ جا ماڻهو هڪ هڪ، ٻه ٻه ۽ ڪڏهن ميڙ ٿي اسپتال وڃي زخمي صحافين کان طبيعت پڇن ٿا. شايد اهو ان پڇتاءُ کانپوءِ ته جڏهن صحافين جا مٿا ڦاڙيا پئي ويا، هو چپ رهيا ۽ سندن مدد لاءِ اڳتي نه وڌيا، هاڻي ڪفارو ادا ڪري رهيا آهن. ڪاش! هو ان مهل همٿ جو مظاهرو ڪري ظالم کي ظلم ڪرڻ کان روڪين ها ۽ واضح ڪن ها ته هو پنهنجي حقن لاءِ آواز اٿاريندڙ قلمڪارن ۽ فنڪارن جي واهر لاءِ ڪيئن ٿا پهچن. ان هوندي به صحافين کي مٺيءَ جي ماڻهن کان شڪايت نه آهي ڇاڪاڻ ته کاٽائو، بشير سميجو، اوم شرما، اسحاق مڱريو يا صادق فقير مٺي، ٿر ۽ سنڌ لاءِ ڪنهن به لالچ کانسواءِ پنهنجو مشن پورو ڪري رهيا آهن ۽ هو ڪنهن به وڏي ماڻهوءَ جا نه، سڄي سنڌ جا ماڻهو آهن.
پر، مٺيءَ ۾ ظلم اڃا ختم نه ٿيو آهي، جڏهن ميرپورخاص جا ڪجهه صحافي 12 جنوريءَ تي مٺي ۾ زخمي صحافين جو حال احوال وٺڻ آيا ته مٺيءَ جو ايس ايڇ او جيڪو مسٽر فلاڻي جو ڪمدار مشهور آهي. شراب جي نشي ۾ ڌت ٿي پريس ڪلب ۾ ڪاهي آيو ۽ صحافين کان پڇيائين ته ”هتي ڇو آيا آهيو؟“ ايس ايڇ او کي شراب کان وڌيڪ و�