ڳاڙهيءَ واري مسجد

ان پٿر جي شڪل صورت بيان ڪرڻ لڳو، ”هي هڪ پٿر آهي، چورس نموني گول، ، ڏيڍ فٽ کان اوچو، ويڪر هڪ فٽ اٿس. هن جي مٿان هڪ گول دائرو اڪريل آهي، ان جي وچ ۾ هڪ ننڍڙو سوراخ آهي، اها نشاني بظاهر ته شِـوَ ڀڳوان جي لنگم جي ٿيندي آهي پر هتي اھڙي پٿر جي موجودگي ڪجهه بي جوڙ آھي. ايئن ڇو آهي؟ اها خبر نه ٿي پوي!“
اها ڳالهه درست هئي، ائين پيو لڳي ته ڪنهن همراهه شرارت ۾ اهو دائرو ۽ سوراخ اڪيريو هو، نه ته هتي ڪنهن مندر يا مڙهيءَ جو پري پري تائين ڪو نالو نشان ڪونه آهي. دڙي تي ڪجهه ٺڪراٽو ۽ ڪجهه هڏيون نظر ٿي آيون، ڳاڙهي ٺِڪري ۽ ان تي ڪارا چٽ آهن.
”ڪن ماڻهن جو خيال آهي ته اهو پٿر اتي قدرتي ڦُٽو آهي.“ شايد لغاري چيو. ھونئن به اھڙيون ڏند ڪٿائون ھندو ڌرم وارن ۾ عام آھن ته شِوَ ڀڳوان فلاڻي يا فلاڻي ماڳ تي پاڻ ظاھر ٿيو يا زمين مان لنگم ڦُٽي آيو. ھو اھڙي واقعي کي ’سويم ڀو‘ (پاڻ مرادو ظاھر ٿيڻ) چوندا آھن. سامهون هڪ ٻيو دڙو نظر ٿي آيو، اهو دڙو ڇا جو آهي؟“
”اهو آهي ميان نصير محمد جو وڍَو!“ لغاريءَ چيو،
”ميان جو وڍو ڇا آهي ؟“
”هن کي ’ميان جو وڍو‘ چوندا آهن، واريءَ جو وڏو دڙو آهي، ميان جا مريد ان تان ليٿڙيون پائي هيٺ ايندا آهن، سندن عقيدو آهي ته ان ريت کين شفا ملي ٿي. اصل ۾ اها جبل جي هڪ ٽڪري آهي ... ميان نصير محمد کي ڪنهن وقت ٽنگ ۾ ٿورو ڦَٽ ٿي پيو هو، پوءِ سنياسين هن کي ڏس ڏنو ته فلاڻي ٽڪر تي هڪ ٻوٽي ٿئي ٿي، جيڪا پٽي پنهنجي زخم کي ٻڌندؤ ته ڦٽ ڇٽي ويندؤ ... پوءِ ھڪ رند فقير جنهن کي ’يارو ريڍو‘ به چوندا آهن، هاڻي (اهو) فقير، اولياءَ به آهي، (پوٺي کان پرئين پاسي نئه تڪي طرف) ... پوءِ ان فقير کي چيائون ته ميان نصير کي ڦٽ ڦُرڙي ٿي آهي، سنياسين هن کي ڪنهن ٻوٽيءَ جو ڏس ڏنو آهي، ته اها فلاڻي ٻوٽي پَٽي سائينءَ کي ٻڌجي. يارو ريڍو الله وارو الستي فقير هو، هن ٽڪريءَ کي حڪم ڪيو ته ”ميان نصير محمد جي ويجهو هلي لهه ته هن کي جيڪا ٻوٽي وڻي اها ڳولهي کڻي! ... پوءِ اها ٽڪري اتي هلي آئي ۽ حڪيمن ان مان ٻُوٽي ڳولي ميان جو علاج ڪيو.“ هاڻي ان ڪرامتي ڀِٽ تي عقيدتمند علاج جي غرض سان ليٿڙيون پائيندا آهن، جن کي اولاد گهرجي، اهي اولاد جي مراد کڻي ڀِٽ تان ليٿڙيون پائي هيٺ ايندا آهن. هنن جو عقيدو آهي ته ايئن مرادون پوريون ٿين ٿيون.
ان فقير جو نالو آهي ’ميان يار محمد ريڍو ‘ ... هن وٽ رڍون هونديون هيون ... هن فقير دهليءَ مان آيل قاضين کي به پِٽيو هو ... انهن ستن قاضين جون قبرون به اڃا تائين موجود آهن. هتي چوندا آهن ” ست قاضي، نر نه مادي!“ اهو به هڪ وڏو قصو آهي، توهان کي ٻڌائيندس! ... سو هي آهي ميان نصير محمد جو دڙو، اتي هن جي بيٺڪ هوندي هئي.“ لغاري چيو ۽ ريڍي جي دڙي تان هيٺ لٿو. اتي ئي هڪ چؤديواريءَ اندر فتح پخاليءَ جي قبر آهي، جنهن کي هاڻي اولياءُ جو درجو مليل آهي. فتح پخاليءَ جي مزار جي در وٽ اها روهي کتل آهي، جنهن کي مقامي ماڻهو فتح ’پخاليءَ جي لٺ‘ چون ٿا. اها لڳ ڀڳ انساني قدبت جي آهي، فتح فقير ميان نصير جو پاڻي ڀريندو هو.
ڪاڇي جي هن وسيع پٽ ۾ ڇهه ست عدد وڏين ڊگهين جِنبُن جي موجودگي هڪ غيرمعمولي ڳالهه هئي. اهي پٿر ايترا وڏا آهن جو نه کڻي سگهجن ٿا ۽ نه وري اهڙي ماپ جا آهن جو اهي ڪنهن عمارت ۾ ڪم آيا هجن، اهو معمو ئي آهي. فتح پخاليءَ جي مزار وٽ.22 x .33 1.22 ميٽر ويڪر ۽ گولائيءَ واري ’لٺ‘ (جِنب) کتل حالت ۾ هئي، باقي پَٽ تي ليٽيل هيون.
”هي روهيون ۽ گول پٿر هتي ڪيئن آيا؟“ ان سوال جو جواب اسان وٽ ڪونه هو پر حاجي لغاري جو جواب ڪافي مضبوط هو، چيائين،
”اهڙا پٿر جبل مان طاقت وارا جوان کڻي ايندا آهن ... (پراڻي) وقت جا فقير کڻي آيا هوندا ... اڳي شوق هوندو هو، وڏا وڏا طاقتور ماڻهو ... ملهه ٻه ٻه مڻ ٽي ٽي مڻ جا وزن کڻندا هئا. هتي عاشقن جو ميلو لڳندو هو. هزارين ماڻهو اچي گڏ ٿيندا، پوءِ ماڻهو اهي وزن ڪلهن تي کڻندا ھئا ... ته ها! هي وڏو ملهه آهي ... پنج دفعا کڻن ... گوڏن تي رکن ... مٿي کڻي وڃن، وري ڪلهي تي رکن ... اهڙي نموني ان کي ملهه چوندا آهن ... جبل جا پٿر کڻي اچي هتي گڏ ڪندا هئا.“