۽ مون ڏانھن ڪا ميار نہ هوندي

�ون کي چيو، ”هاڻي ٿڪو آهين يا زندگي کان عاجز ٿيو آهين تڏهن تہ مايوسيءَ جون ڳالهيون پيو ڪرين ۽ پاڻ تان ميارون لاهڻ جي ڪوشش ٿو ڪرين!“

افسوس! مون کي غلط سمجهيو ويو ۽ وضاحت ڪرڻي پئي تہ ايئن ناهي. آئون تہ سماج جي اها صورتحال سڀني جي آڏو واضح ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهيان جنھن ۾ اهي ٿورڙا ماڻهو بہ بيوس ٿي پون ٿا جيڪي شوق ۽جنون ۾ اهي حدون اورانگهي ويا هئا، جيڪي عقل وارن ڪڏهن بہ اورانگهڻ جي صلاح نہ ڏني. هاڻي پاڻ ايترو اڳتي نڪري آيا آهيون، جو موٽ جون صدائون ۽ سوچون بہ روحاني خودڪشيءَ جو خيال محسوس ٿين ٿيون. مسئلو فقط اهو آهي تہ رڻ ڀوميءَ ۾ اڪيلي سر وڙهڻ جو احساس پيو ٿئي، سو بہ ڪجھہ ان طرح تہ ڄڻ آئون ڪنھن آفريڪي قبائليءَ وانگر ڪا نشيدار ٻوٽي وات ۾ رکي ان خمار ۾ هروڀرو وڙهي رهيو آهيان، نتيجو اهو ٿو نڪري تہ انسان پگهر ۾ شل ٿي وڃي ٿو ۽ ويڙھہ ڇڏي پري پري تائين نہاري ٿو جتي ڏسجي ٿو تہ ڪو بہ شخص توهان سان عملي طرح گڏ ڪو نہ آهي. ان اڪيلائيءَ جي احساس ۽ غير سهڪاري ماحول ڪافي قلمي پورهيتن کي ايئن ماري وڌو آهي جيئن گروچيلي جي رڻ ۾ رڻ جا پانڌي مئا، يا چنگڻ تي اڃايل لاهوتين جون قبرون ٺھيون، جن جن صاحبن کي ادارن جو سهڪار ۽ ڪي قدر معاشي ٽيڪ ملي. انھن صاحبن تمام گهڻو ۽ لاجواب مواد تخليق يا ترتيب ڪيو. خدا ڪري تہ هنن صاحبن سان اهو سهڪار هميشه جاري هجي. منھنجو سوال وري بہ ساڳيو آهي تہ ڇا سنڌ شناسي تي ڪم ڪرڻ لاءِ ڪو اهڙو باقاعدي ادارو يا سيٽ اپ نٿو ٺاهي سگهجي جيڪو اڪيلي سر ڪم ڪندڙ فردن سان مڪمل سهڪار ڪري!

اهو درست آهي تہ سنڌ جي ماڻهن قلمي پورهئي جي موٽ ۾ بي حد پيار ڏنو آهي. پر اهو پيار حاصل ڪرڻ لاءِ ڪنھن ليکڪ کي ڪيتري پيڙا مان گذرڻو ٿو پوي، ان جو احساس تہ شايد گهر جي ڀاتين کي بہ نٿو ٿي سگهي! هڪ صاحب چيو، ”نشو پئسن سان ڪبو آهي، توهان جڏهن علم ۽ قلم جي ڳالھہ ٿا ڪريو تہ ان نشي جي پورائيءَ لاءِ توهان کي پنھنجي کيسي مان خرچ ڪرڻو پوندو.“ ڇا هو سچ چئي رهيو هو؟ جيڪڏهن ڳالھہ فقط ايتري آهي تہ پوءِ خير آهي ڇاڪاڻ تہ مون گهڻو ئي جهان اکين سان ڏسي ڇڏيو آهي. وڌيڪ ڏسڻ جي هروڀرو ضرورت بہ ڪو نہ اٿم. ضروري فقط اها ڳالھہ هئي تہ جيڪي ڪجھہ مون ڏٺو آهي، اها معلومات ٻين تائين منتقل ڪرڻي آهي. جيڪڏهن اها غير ضروري ڳالھہ آهي ۽ اها سوچ ئي اجائي آهي تہ پوءِ..... هر ڪو آزاد آهي، سنڌ شناس بہ، سنڌ شناسيءَ جا ادرا بہ، سنڌ واسي بہ... ۽ آئون بہ. مون جيڪي ڏٺو، آئون پنھنجين اکين سان کڻي قبر ۾ لهي ويندس ۽ مون ڏانھن ڪا بہ ميار نہ هوندي.