”اگر ... مگر“ مان نڪرڻ جون تياريون

”اگر ... مگر“ مان نڪرڻ جون تياريون

وقت ڊوڙندو ٿو وڃي ۽ سانجهيءَ ويل آڪاس ۾ اميدن جو تارو گم سم آهي. اسان ملڻ لاءِ آتا آهيون پر هو وڇوڙي جا وار ڇوڙي ماتم جي تيارين ۾ آهن. ڪو ته سڏ جي وراڻي ڏئي جو هاڻي جوانيءَ جي وهي ويندي ٿي وڃي! ڪجهه ڏينهن کان سنڌ جا جوان ۽ جهونا وري سوچ ۾ ٻڏل آهن. وري ڪي سوال ترورن جيان اکين آڏو ترڻ لڳا آهن، وفائن جو جواب بي وفائي ڇو آهي؟ کير وٽيءَ جو جواب ڪک ۾ ڇرو ڇو آهي؟ اهو سڀ ڪجهه ائين ئي آهي. جيڪڏهن حقيقتون ايڏيون تلخ نه هجن ته پوءِ ڪافر دليون بندگي ڪيئن سکن؟
وري به اسان تي ئي الزام آيو آهي ته اسان اها مسجد ورهائي رهيا آهيون جيڪا اسان ئي پنهنجن هٿن سان ٺاهي. ڇا مسجد ۾ ڪڏهن تقسيم ٿي آهي؟ هو ڪيڏي بي رحميءَ سان چون ٿا ته ”سنڌو ديش جي منصوبي کي آخري شڪل ڏيڻ جون ڪوششون شروع ٿي ويون آهن ۽ ان جو هيڊ ڪوارٽر لاڙڪاڻو ٿيندو.“ اها ڳالهه ڪنهن فرد لاڙڪاڻي ۾ ويهي ڪو نه ڪئي آهي. برطانيا ۽ يورپ ۾ ايم ڪيو ايم جو چيف آرگنائيزر محمد انور لنڊن مان ويهي سنڌين جي خلاف عالمي راءِ عام تيار ڪري رهيو آهي. ڳالهه ڇا ٿي هئي جنهن جو نوٽيس برطانيا ۾ ورتو ويو؟ ڳالهه صرف ايتري هئي ته لاڙڪاڻي ۾ ميڊيڪل يونيورسٽي قائم ڪرڻ جي تجويز ڏني وئي پر چڙ اهڙي ڏيکاري وئي جو محمد انور کي ان وقت هٿ ۾ ڪلاشنڪوف هجي ها ته جيڪر سنڌ ڏانهن رخ ڪري برسٽ ڇوڙي ها! لاڙڪاڻي ۾ ميڊيڪل يونيورسٽي جي تجويز ئي مس آئي آهي ته ايم ڪيو ايم ”سنڌو ديش“ به ٺاهي ڇڏيو، ان جو هيڊ ڪوارٽر به لاڙڪاڻي ۾ قائم ڪري ڇڏيو ۽ سنڌ نسل پرست به ٿي وئي. لاڙڪاڻو نه ٿيو، هندستان جي ڪا رياست ٿي وئي. ايم جي ذهن ۾ ايڏو زهر ڀرجي چڪو آهي، جنهن جي ڪنهن کي به توقع نه هوندي. سندن خيال ۾ فقط ڪراچي ئي پاڪستان آهي باقي سڀ علائقا دشمنن جي دنيا آهن. هوڏانهن ملي يڪجهتي ڪائونسل جنهن جو هڪ ”چڱو مڙس“ پروفيسر شاهه فريد الحق آهي، به ايم ڪيو ايم جو وات بڻيو ويٺو آهي ۽ چوي ٿو ته ٻين ميڊيڪل ڪاليجن خاص ڪري ڪراچيءَ جي ميڊيڪل ڪاليجن کي لاڙڪاڻي يونيورسٽيءَ جي ”غلاميءَ“ ۾ ڏنو ٿو وڃي. ڇا ايئن چئجي ته هيل تائين سنڌ جا سڀ شهر ۽ ڳوٺ، ادارا ۽ ايوان ڪراچيءَ جي غلاميءَ ۾ آهن؟ توبهه! سنڌ جي ماڻهن کي چيڙائي اها ئي ڳالهه چوائڻ جي ڪوشش ڪئي پئي وڃي جيڪا هو قيامت تائين نه چوندا.
الطاف ۽ ايم ڪيو ايم سنڌ ۽ سنڌين جي اعصابي سرشتي کي معطل ڪرڻ لاءِ ڀرپور وار ڪري ڇڏيو آهي ۽ سنڌين خلاف سخت لفظ ڳالهائڻ شروع ڪيا آهن. هو چاهين ٿا ته سنڌ جا ماڻهو ۽ سنڌ جي حڪومت آپي مان ٻاهر نڪري اچن ته پوءِ هو کلي طرح ۽ ”اگر مگر“ کانسواءِ اهو سڀ ڪجهه ڪن جيڪو ڪري رهيا آهن يا ڪرڻ چاهين ٿا. ان ڏس ۾ سنڌ جي وڏي وزير سيد عبدالله شاهه جو موقف چٽو آهي پر جيڪڏهن هن واقعي اهي اکر استعمال ڪيا آهن ”اکيون ڪڍيون وينديون“ مناسب نه هئا. انهن اکرن اقبال ترين جا اهي شديد جملا ياد ڏياريا آهن جيڪي اڄ تائين سنڌين جي ڳچيءَ ۾ پيل آهن، جن سنڌي-مهاجر نا اتفاقيءَ جا پهريان ٻج پوکيا هئا ۽ جن ”مهاجرن“ کي موقعو ڏنو ته هو لساني فسادن جو پهريون رائونڊ هلائين.
سائين عبدالله شاهه جي دور ۾ جنهن ريت دهشتگردن کي منهن ڏنو پيو وڃي، شايد ان کانسواءِ ڪو ٻيو چارو به نه آهي، شايد ان کان به وڌيڪ سختي ۽ جامع آپريشن جي ضرورت آهي پر جيڪو ڪم آئين جي مدد سان ڪري سگهجي ٿو سو زبان سان ڇو ڪجي؟ اسان کي شاهه صاحب جو اهو جملو به چڱو ڪو نه لڳو ته ”راجستان، جيسلمير ۽ جونا ڳڙهه به سنڌ جا حصا آهن جيڪي اسان ضرور حاصل ڪنداسون.“ خبر ناهي ته وڏي وزير اهو جملو ڪنهن مصلحت کان چيو يا جذبات جي وڪري ۾ کانئس ادا ٿي ويو.ڪي ڳالهيون اهڙيون هونديون آهن جيڪي چوڻ کان بهتر هوندو آهي ته نه چئجن توڻي جو اهي درست هجن. راجستان، جيسلمير ۽ جونا ڳڙهه ثقافتي طرح سنڌ سان لاڳاپيل سهي، پر تاريخ به ڪا شئي آهي ۽ تاريخ جي حقيقتن کان انڪار پنهنجي ڳچيءَ ۾ به پئجي سگهجي ٿو. ساڳيا لفظ هندستان به ادا ڪري سگهي ٿو. توهان پاڪستان جو جهنڊو دهليءَ تي ڦڙڪايو يا دهليءَ وارا هندستان جو جهنڊو اسلام آباد تي ڦڙڪائڻ جي ڪوشش ڪن، ٻنهي صورت ۾ سرحدون ڊهن ٿيون. سرحدون ڊهڻ کانپوءِ سڄي ملڪ جو ڪو به نالو رکو، ان سان ڪهڙو فرق پوي؟ ڳالهه اها ڪجي جنهن جو وزن کڻي سگهجي.
پاڪستان سرڪار توڻي سنڌ سرڪار کي اهو سمجهي مطمئن ٿي نه ويهڻ گهرجي ته ٻه سال ڪاميابي سان لنگهي وي اآهن ۽ ان دوران وڏي دهشتگرديءَ ۾ به پنهنجي بقا جي جنگ ڪاميابيءَ سان وڙهيا آهيون. ايم ڪيو ايم نه رڳو وڙهي رهي آهي پر ان جي ويڙهه ننڍڙي بغاوت مان وڏي بغاوت طرف وڌي رهي آهي. هاڻي اها ان حد تائين مزاحمت ڪرڻ لڳي آهي جو لاڙڪاڻي ۾ ميڊيڪل يونيورسٽي ۽ ٽنڊي الهيار ۾ ٽي وي بوسٽر کان وٺي ڪراچيءَ ۾ سنڌ سيڪريٽريٽ جي وجود خلاف مزاحمت کان به نٿي مڙي. پيپلز پارٽي جي حڪومت کي ٻه سال ته برابر ٿيا آهن پر ڪير ٿو چوي ته اهي خير خوبيءَ سان پورا ٿيا آهن؟
معاملو سنجيدو آهي. جڏهن وڏي وزير چوي ٿو ته سنڌ کي تقسيم ٿيڻ نه ڏبو ته ان جي معنيٰ اها ئي آهي ته تقسيم لاءِ ڪوششون ٿي رهيون آهن، نه رڳو ٿي رهيون آهن پر ڳالهه ڳالهه مان جواز ۽ رستا ڪڍيا پيا وڃن ته تقسيم ڇو ۽ ڪيئن ٿئي؟ ايم ڪيو ايم لابي هن وقت وڏي پيماني تي ملڪي ۽ عالمي سطح تي هڪ نئون مسئلو اٿاري رهي آهي ته ڪجهه حڪومتون رڪن سنڌي-مهاجر فساد ڪرائڻ چاهين ٿا ۽ اهڙن حڪومتي رڪنن ڪجهه انتهاپسند سنڌين کي حڪومتي پارٽيءَ جو تحفظ ڏنو آهي ۽ کين هٿياربند ڪيو پيو وڃي. اها ڳالهه هن وقت جيتوڻيڪ ايم ڪيو ايم حقيقي پاران چئي وئي آهي، پر ساڳيو الزام الطاف گروپ پاران به لڳي چڪو آهي ڀلي ته حقيقي ۽ الطاف گروپ پاڻ ۾ نه ٺهندا هجن ۽ هڪٻئي جا ساٿي ماريندا هجن پر جتي به سوال مهاجر، مهاجرستان ۽ ڪراچيءَ جو اچي ٿو، اتي ٻنهي جا ٻول هوبهو ساڳيا ٿي وڃن ٿا.
اڄ تائين ته ايئن ٿيو آهي ته ايم ڪيو ايم ٻين سان گڏ سنڌين کي به چونڊي چونڊي مقتل جي ديوان تي رت سان گل چٽ ٺاهيا آهن. ٽن سالن کان هلندڙ قتل عام جي خوني لهر جو رڪارڊ ٻڌائيندو ته ڪنهن به سنڌي ماڻهوءَ جي هٿ سان هڪ به اهڙو انسان نسلي يا نسلي بنياد تي قتل نه ٿيو آهي جيڪو اڙدو ڳالهائيندڙ هجي. پر هي ڪيڏو نه عجيب موقعو آهي ته ايم ڪيو ايم سنڌين تي الزام مڙهي رهي آهي ته سنڌي هٿياربند ٿي رهيا آهن! هو چون ٿا ”حڪومت شهر جي مهاجر آبادين ۾ بدامني پکيڙڻ لاءِ رٿابندي ڪري رهي آهي ۽ انتهاپسندن هٿان مهاجر بستين تي بي سبب فائرنگ ڪرائي مسلسل اشتعال ڏياريو پيو وڃي پر مهاجر پنهنجي دفاع کان غافل نه آهن!“ هو چون ٿا ته ” اسان قانون، آئين ۽ پر امن طريقن سان سنڌ جي انتظامي تقسيم چاهيون ٿا پر جيڪڏهن لساني فساد ٿيا ته پوءِ ان سان به �