12. سونهن ۽ عشق، ڪائنات جي ڪهاڻيءَ جو حقيقي پلاٽ

سونهن ۽ عشق
ڪائنات جي ڪهاڻيءَ جو حقيقي پلاٽ

عشق، سونهن جي چوڌاري رقص ڪري ٿو.
قلندر شهباز چوي ٿو، ”عشق ڪڏهن بازار ۾ نچي ٿو، ڪڏهن ڪنڊن تي، ته ڪڏهن ٽانڊن تي نچي ٿو!“
... ۽ ڪڏهن شمع جي ڄِڀيءَ تي سڙي پچي ڪباب ٿئي ٿو .
سونهن ۾ ڪهڙو طلسم آهي جو عشق ايئن بي خود ٿئي ٿو، ايڏو بي خود جو سڙي پچي ڪبابُ ٿيڻ جو احساس به ڪونه ٿو ٿئيس!
ڪجهه ته آهي سونهن ۾! ڪو ته سحر آهي، ڪا ته ڇڪ آهي جو عشق پاڻ وڃائي ٿو ويهي ان ۾، ۽ فنا ٿي وڃي ٿو!
ڇا آهي سونهن؟ ڪهڙو سحر آهي ان ۾؟ ڪهڙي ڇـِـڪ آهي ان ۾؟ ۽ عشق ايترو بي وس ڇو آهي، سندس حضور ۾؟
ايترو بي وس جو سونهن جي هڪ جهلڪ ڏسي حواس وڃائي ٿو ويهي!
نيٺ، سونهن ۾ اها ڪهڙي ڪشش آهي، ڇو آهي ۽ اها عشق کي آڱرين تي ڇو ٿي نچائي؟
سونهن جا ڪهڙا روپ آهن؟
ڪنهن سنياسيءَ هنگلاج جي گڦا ۾ سونهن ڏٺي، قيس ليليٰ جي ڪڍ صحرا ۾ نڪري ويو، سرمد اڀيچند ۾ تجلي ڏٺي، سسئيءَ پنهونءَ ۾ ڏٺي، مومل راڻي ۾ ڏٺي ۽ سهڻيءَ ميهار ۾ ڏٺي. جوڳين پٿرن ۾ سونهن کي واسو ڪندي ڏٺو، فقير ڪعبته الله کي سونهن جو گھر ٿا سمجهن ... ۽ ڪو ديوانو هوا تي لڏندڙ پــن ۾ گم ٿي وڃي ٿو!
هوت وسي هر هنڌ، ڪو ڪٿي ڏسي، ڪو ڪٿي!
ڇا سونهن پسڻ لاءِ ڪنهن دريءَ جو کلڻ ضروري آهي؟ اها دري ڪير کوليندو؟ اها دري ڪٿي آهي؟ اهو راز ڪير کوليندو؟
هر ماڻهوءَ کي هنگلاج ۾ هوت نظر نٿو اچي، ڇا ليليٰ کي فقط قيس ڏٺو؟ ڇا پنهونءَ جي صورت فقط سسئيءَ ڏٺي؟ ڇا راڻي کي فقط مومل ڏٺو؟ ۽ ڇا اڀيچند کي فقط سرمد ڏٺو ۽ ڇا اهي پٿر فقط جوڳين ڏٺا هئا، جن ۾ ڀڳوانن واسو ڪيو هو؟
نيٺ، سونهن ڇا آهي؟ اها ڪٿي رهي ٿي ۽ عاشق تي ڄار ڪئين اُڇلائي ٿي؟
حضرت موسيٰ ڪوهه طـُـور تي تجلي ڏٺي ۽ بي هوش ٿي ويو، تپسوين هنگلاج ۾ تجلي ڏٺي، جبرا ئيل سدره المنتهيٰ کان پري اُڏامي ٿو ته سندس پـَـرَ ٿا سڙن. ڇا فقط، تجلي ئي سونهن جو روپ آهي؟ ليليٰ جو رنگ ته رات جهڙو (ڪارو) هو، ڪرشن به رنگ جو ڪارو هو. سونهن ته هر رنگ ۾ رهي ٿي. هندو چون ٿا، پٿر پاڻ ڀڳوان نه آهي پر ڀڳوان پٿر ۾ واسو ڪري ٿو ... ۽ ماڻهوءَ ۾ واسو ڪري ٿو،
” نـــــراڪــار ڪـــي آرسي، ساڌُو هـِـي ڪـِـي ديــهه
لکا جو چاهي الک ڪو، ان هـِــي ۾ لک ليهه!“
هـُــــو درياهه، سمنڊ، صحرا، مندر (من + در)، من کان ٻاهر ڌرتي، آڪاس ۽ پاتال ۾ هر هنڌ ڪيئي روپن ۾ رهي ٿو!
سونهن، ڪنهن کي ڪهڙي روپ ۾ ملي ٿي، ته ڪنهن کي ڪهڙي روپ ۾! سوال فقط اهو آهي ته ڇا سونهن پنهنجي مرضيءَ سان پاڻ پسائي ٿي يا جنهن وٽ اندر جون اکيون آهن فقط اهو ئي سونهن کي ڏسي ٿو سگھي؟ پر، اهي اندر جون اکيون هر ڪنهن وٽ ڇو نه آهن ۽ جنهن وٽ موجود آهن، اهي ٻـُـوٽيل ڇو آهن؟
اهي ٻوٽيل اکيون ڪنهنجي اشاري تي کلن ٿيون؟ هڪ ئي نظارو هر ماڻهوءَ تي هڪ جهڙو اثر ڇو نٿو ڇڏي؟ برسات ته سڀني جا بـُـت ڀڄائي ٿي ّپر ڪنهنجي بـُـت ۾ سيءَ کان سيسڙاٽ نڪرن ٿا، ڪنهنجي بت کي باهه لڳي ٿي، ڪو اَرهو ٿئي ٿو ته ڪو سرهو ٿي شاعري ڪري ٿو.
ڪو برسات جي ڦـُـڙين ۾ هوت پسي ٿو، ڪو هوت کي برسات جي ڦڙين کان وڌيڪ اهميت نٿو ڏئي.
ڇا سچ پچ سڀني ماڻهن جي اندر جون اکيون ٻوٽيل آهن ۽ ڪنهن ڪنهن جو من در کليل آهي؟ جنهنجو من در کليل آهي، ان ۾ سونهن لنگھي اچي ٿي ۽ جنهن جي من جا در ٻوٽيل آهن، سونهن ان من ۾ واسو ڪري ئي نٿي.
ڇا سونهن ڪنهن جي من جو در پاڻ نٿي کولي سگھي؟
کولي سگھي ٿي، پر من ۾ ويهڻ جو اسٿان به ته هجي! ڪو بي خود ٿي پاڻ ارپڻ جي لاءِ تيار به ته هجي! اڻ ڪوٺيو مهمان ٿيڻ ته ڪو به پسند ڪونه ڪندو آهي. هوءَ ته ڪائنات جي سونهن آهي، سونهن عاشق جي سڏ کان سواءِ ڪيئن ايندي؟
سونهن، جيڪا عشق کي ”ٿـيا! ٿــيا!“ ڪري نچائي ٿي، جنهن کي ريجهائڻ لاءِ عشق ڪشالا ٿو ڪڍي ۽ عاشق صحرا ٿو جهاڳي ”اها“ بند دروازا کولي اندر ڇو ايندي؟
پر، هوءَ اچي سگھي ٿي ۽ ايندي آهي! ڪڏهن ڪڏهن سونهن پنهنجو عاشق پاڻ ئي چونڊي ٿي. هـُـن جي من جو در کڙڪائي ٿي، زوريءَ اندر گھڙي اچي ٿي ۽ پاڻ سندس پيرن ۾ گھنگھرو ٻڌي کانئس رقص ڪرائي ٿي ... پر اها ڀاڳ جي ڳالهه آهي. سونهن جهڙي تهڙي عاشق جا ايلاز ڪونه ٻـُـڌندي آهي ۽ گھنگھرو پاتل هر ماڻهو عاشقن جي قطار ۾ شامل ڪونه هوندو آهي.
سونهن پنهنجي عاشق کان سوکڙيءَ ۾ سـِر کان گھٽ ڪجهه نٿي گھري ۽ ان ريت عاشق کي ادب جو پهريون ۽ آخري سبق سيکاري ٿي.
عــــــــشـــــــق نـــاهــــي رانــــد جيــــــئن کيڏنس ڳــــــڀرو
سـِــــــســـــــِـي نـــــــــيزي پاند اُڇــــــــــــــــل ته ٻه اڌ ٿئي!
(لطيف)
يه تو گھر هئه پريم ڪا، خالا ڪا گھـــــــــر نانهه ،
ســـــــــيس اتاري ڀونءِ ڌري، تب پيٺي گھر مانهه .
(ڪبير داس)
عشق وٽ سر ڏيڻ کان سواءِ ٻيو ڪو رستو آهي ئي ڪونه ۽ سر ڏيڻ کانسواءِ سونهن سان ميلاپ ٿئي ئي ڪونه! موت کان اڳ مرڻ ۾ ئي عاشق جي جيت آهي. اهو ئي سونهن جو عشق لاءِ پهريون ۽ آخري شرط آهي، پهرين سر وڍي ڌرتيءَ تي رک ، پوءِ پريم گھر ۾ پير پاءِ!
عشق ۾ سرمد سر ڏنو. دارا شڪوهه، منصور حلاج، شاهه عنايت ۽ مخدوم بلاول سر ڏنو. عشق ۾ سسئي، سهڻي ۽ مومل سر ڏنو.
متارن لاءِ مرڻ لازمي ٿي پيو، مئخانا ايئن ئي ته مقدس ڪونه ٿا ٿين!
عشق جو درجو ايئن ئي ته عقل کان اتانهون ڪونه ٿيو آهي! عقل ۾ اها بي خودي، اها ارپنا، اها مستي ۽ قربانيءَ جو جذبو ڪٿي!؟
عقل ته پيو ”مران ٿو! مران ٿو!“ ڪندو، اهو عشق ئي آهي جيڪو سانوڻيءَ جي سنڌوءَ ۾، باهه جي مچ ۾ ۽ سُڃ جي سمنڊ ۾ گھڙندي دير نٿو ڪري :
”پـــريـــم پيــــــالا جو پيــــئي، سيــــس دکشـَنــــا دئــــي!
لوڀي سيس نه دي ســڪــي، نام پريم ڪا لئي!“
سونهن پنهنجي هٿ سان پنهنجي عاشق کي زهر پياري ٿي ۽ عشق زهر پي ٿو وڃي، ”پريان سندي پار جي مڙئي مِٺائي!“
ٻيجل راءِ ڏياچ کان رڳو سر گھريو، پر راءِ ڏياچ چيو، ”ڪُلهون ڪوريان يا جاجڪ جـُـسي سِين ڏيان!“ خبر ناهي ته سونهن ڪٿي راضي ٿئي!؟
... ۽ هوڏانهن سونهن چوي ٿي، ”اي عاشق تون پنهنجو جگر کاءُ! ۽ زهر جي وٽي پيءُ ! ... ۽ جـُـڳن ۾ جيءُ!“
هوءَ ته موت کان اڳ مارڻ جو رستو ٿي ٻڌائي!
سونهن پنهنجي خمار ۾ آهي.
عشق پنهنجي خمار ۾ آهي.
”اڳيان اڏين وٽ، پوين سر سنباهيا“ واري صورتحال آهي، هتي ڪـُـسڻ جو ڪوپ آهي.
سونهن خمار ۾ آهي، پر عشق ۾ به خمار آهي.
انهن خماري جلون ئي ته عشق تي سحر طاري ڪيو آهي جو عشق پاڻ به خمارجي ويو آهي.
سونهن سراسر خمار آهي، هـُـن کي خمار جـُـڳائي به ٿو!
عشق سراسر بي خودي آهي، ان بي خوديءَ ۾ پنهنجو خمار آهي پر �