23. امـُـر ۽ انسان

امـــُــر ۽ اِنــــســــان

هاڻي جڏهن اسان سونهن کي ڪائنات جو محور ۽ مقصد ڪري سمجهيو آهي، تڏهن باقي شين جي اهميت ڪهڙي آهي؟
سموري تخليق جي ڪهڙي اهميت آهي؟
سمورن جذبن جي ڪهڙي اهميت آهي؟
سمورن عملن جي ڪهڙي اهميت آهي؟
سمورن خوابن جي ڪهڙي اهميت آهي؟
جڏهن تخليق، جذبا، عمل ۽ خواب آهن تڏهن ئي ته عشق جي ابتدا، مقصد ۽ محور قائم ٿئي ٿو.
هر شئ انهيءَ محور جي چوڌاري ئي ته گردش ڪري ٿي.
جيڪڏهن گردش ڪرڻ وارو ئي ڪونه هوندو ته محور ڪيئن قائم ٿيندو؟
اصل ۾ گردش ۽ سرگرداني ئي ته عشق آهي.
ان گردش جي سگھه ۽ بي خودي ئي ته سونهن کي پسند آهي،
اها گردش ئي ته اهو حقيقي رقص آهي، جنهن ۾ عاشقن جا جسم ۽ روح فنا آهن.
ڪير ڇا ۾ فنا آهي؟ ڪير ڪنهن ۾ فنا آهي؟
۽ ڇا ۾ ڇا آهي؟
سڀ ڪجهه هڪٻئي ۾ آهي.
اهو ئي ”هڪ“ آهي، آئون ڪنهن به هڪ شئ کي ٻيءَ کان جدا ڪري نٿو سگھان.
تون به ڪري ڪونه سگھندين.
جيڪڏهن سونهن ئي ڪائنات جو محور آهي ۽ عشق ئي ان جي گردش آهي ته پوءِ اهي ڇا آهن، جيڪي نه سونهن ۾ آهن ۽ نه عاشقن جي قطار ۾؟
اهي به هن مانڊاڻ جي گردش ۾ آهن پر ...
ڇا ڪڏهن ڪو واچوڙو، ان جي گردش ۽ ان واچوڙي ۾ ڦرندڙ ڪک پن ڏٺا اٿئي؟
عشق جو رقص واچوڙي جيان من مان اٿندو آهي ۽ اهي ماڻهو جيڪي عاشقن جي قطار ۾ ناهن، اهي به ڪکن ۽ پنن وانگر ڦيريون پائيندا آهن.
ڦيري ته پائڻي آهي، ڇو ته ڦيريءَ کانسواءِ جهان ۾ ٻيو ڪو عمل ناهي.
هاڻي تنهنجي مرضيءَ تي آهي ته تون محض بي وسيءَ وچان ڦيريون پاءِ يا مست واچوڙن جهڙو رقص ڪر!
۽ عشق؟
عشق تڏهن پيدا ٿيو، جڏهن سونهن پاڻ کي ظاهر ڪيو ۽ چاهيو ته عشق وجود وٺي ۽ رقص جو سلسلو شروع ٿئي!
سونهن پاڻ کي ڇو ظاهر ڪيو؟
اهو سوال عشق جي دائري کان ٻاهر آهي. عاشق کي گستاخ ٿيڻو ناهي.
عشق جو ڪم حڪم آڏو سر جهڪائڻ آهي، سوال پڇڻ نه!
عاشق جو ڪم سونهن جي حاضريءَ ۾ رهڻ آهي ۽ نه اهو سوچڻ ته سونهن جو زمان ۽ مڪان ڪهڙو آهي؟ اي بدنصيب تون عاشق آهين يا عاقل؟ ٻئي صفتون گڏ ڪيئن هلنديون؟
هن پنڌ ۾ عقل بي وس ٿي پوندو آهي، اڳتي هلي تون پاڻ اقرار ڪندين!
هن پنڌ ۾ عشق بي خوديءَ سان ڀرجي اها سگھه ٿي پوندو آهي جنهن جي واڳ خود سونهن جي هٿ ۾ هوندي آهي، اڳتي هلي تون پاڻ مشاهدو ۽ اقرار ڪندين.
اڄ تون انڪار ان ڪري ٿو ڪرين جو اقرار ڪرڻ نه ٿو چاهين.
تون اقرار انڪري نٿو ڪرين جو توکي پنهنجي عقل کان انڪار ڪرڻو پوندو ۽ توکي پنهنجو وجود جي اهميت گھٽيل نظر ايندي.
پر اهميت ڇا آهي؟ ۽ ڪنهن کي آهي؟
منهنجي اهميت فقط ايتري آهي، جيتري مقرر ڪئي وئي آهي.
تنهنجي اهميت به فقط ايتري آهي، جيتري مقرر ڪئي وئي آهي.
چنڊ، تارن ۽ سج جي اهميت به فقط اوتري آهي، جيتري هنن لاءِ مقرر ڪئي وئي آهي.
يعني: تنهنجي، منهنجي ۽ چنڊ تارن يا سج ۽ ڌرتيءَ جي ڪابه اهميت نه آهي. اهميت آهي ته فقط ان حڪم کي آهي جنهن سان سج، چنڊ ۽ تارا چمڪي اٿيا يا تون ۽ مان ساهه کڻڻ لڳاسين.
روشني ۽ ان جي چمڪ پاڻ امـُـــر تحت آهن.
ساهه، پاڻ امـُـر تحت آهي.
سڀ ڪجهه امـُـر تحت آهي.
تون ۽ مان امـُـر سان آهيون ۽ امـُـر سبب آهيون، جيئن سج ۽ چنڊ، ڪک ۽ پن آهن. تنهنجي منهنجي، چنڊ تارن جي ۽ سج جي اهميت بس ايتري آهي جيترو امـُـر ٿيو آهي.
ڪائنات جو ڪوبه ذرو غير اهم ڪونه آهي.
ڪائنات جو هر هڪ ذرو غير اهم آهي.
هيءَ متضاد ڳالهه امر سان ملائي ڏسيندين ته توکي ڪوبه تضاد نظر نه ايندو.
جيڪي آهي سو امر آهي ۽ جيڪا به اهميت آهي سا امـُـر کي آهي.
تون حڪم مڃين ٿو يا نه، ان سان فرق نٿو پوي.
تون امـُـر تي اعتبار ڪرين ٿو يا نه؟ ان سان به فرق نٿو پوي.
جيڪي ڪجهه امـُـر آهي، اهو ته اڻٽر ۽ اَوَس آهي، مادو صفحه هستيءَ تان ختم ٿي سگھي ٿو. امر نٿو هٽي سگھي!
هائو! تون ۽ مان به اهم آهيون،
هي چنڊ ۽ تارا به اهم آهن، سج ۽ ڌرتي به اهم، بهشت ۽ دوزخ به اهم آهن، ڇاڪاڻ ته سڀ امـُـر سان وجود وٺي چڪا آهن ۽ سڄي تخليق يا موجودات شاهد آهن ته اهي ڪنهن نه ڪنهن اهڙي اصول يا اُمر ۾ جڪڙيل آهن جنهن مان آجو ٿي نٿو سگھجي.
۽ هر تخليق، هر جنم جو ڪو نه ڪو ڪارڻ آهي.
جيڪو ٻج ميوي جي گرڀ ۾ پـُـورڻ ريت جـُـڙي ٿو ۽ جنم وٺي ٿو سو بي سبب ته ناهي.
۽ جڏهن ان جو نرم سلو زمين کي چيري ٻاهر نڪري ٿو، اها حيرت جهڙي سگھه بي سبب ته ناهي.
ڪابه رچنا ۽ ڪو به واقعو بي سبب ۽ غير اهم نه آهي ڇاڪاڻ ته اُمر وٽ ان رچنا ۽ سٽاءُ جو سبب آهي ۽ جڏهن ڪا رچنا رچي راس ٿئي ٿئي ته اها پڻ اُمر ٿيو پوي.
هاڻي تون چوندين ته اُمر ڇا آهي ۽ ڇا ٿو چاهي؟
آئون ته ايترو به نٿو ڄاڻان ته تنهنجي من ۾ ڇاهي؟
ته پوءِ آئون ڪيئن ٿو ٻڌائي سگھان ته اُمر ڇا ٿو چاهي؟
آئون ته بس اُمر آڏو سر جهڪائڻ لاءِ آهيان-
هائو! آئون ايترو سمجهان ٿو ته امر شعور ڪُـل جو اٽل ارادو آهي. شعور ڪُل جو حڪم آهي.
تون ۽ مان، هي چنڊ ۽ تارا ۽ سج ۽ ڌرتي به اُمر جو حصو آهيون.
هي سڄو مانڊاڻ اُمر آهي.
هي سڄو مظهر مظاهر اُمر آهي.
پر هي سڀ تبديل ٿيڻو آهي ۽ ٿيندو رهي ٿو ته جيئن ٻيا مظاهر به امـُـر هيٺ ظاهر ۽ غائب ٿيندا رهن.
شعور ڪـُـل جو پنهنجو پروگرام آهي ۽ واقعن جو هي تسلسل ۽ ترتيب ان امـُـر جو حصو آهي.
جيڪڏهن تنهنجي خوشي، منهنجو ڏک، ڪنهنجي خاموشي، ڪنهنجي پوڄا، ڪنهنجي بغاوت، ڪنهنجي ڪايا پلٽ سڀ ڪجهه شعور ڪـُـل جي امـُـر موجب آهي ته پوءِ اِنسان تي خود سريءَ جو الزام ڇو آهي؟ ڇا انسان جي خود سري امـُـر کان ٻاهر آهي؟
ڇا عزازيل جي خود سري، تڪبر ۽ آدم کي سجدي کان انڪار امـُـر کان ٻاهر هو؟ امـُـر کان ٻاهر ته ڪونه هو پر ظاهري طرح ئي سهي! حڪم کان انڪار ته ٿيو، هو منڪر ته ٿيو. عشق ۾ انڪار جي گنجائش آهي ئي ڪونه.
عشق ۾ تڪرار ۽ سوالن تي سوال جو پنو آهي ئي ڪونه.
عزازيل جي انڪار کي تڪبر جو نالو ته برابر مليو پر هن ملامت جو بارعشق ۾ کنيو.
شعور ڪـُـل جو حڪم حڪمت هيٺ هو.
عزازيل جو انڪار امـُـر موجب هو.
عزازيل ڀليءَ ڀت ڄاتو ٿي ته انڪار جو انجام ڇا آهي پر ان هوندي به هـُـن امر هيٺ انڪار ڪيو ۽ سبيل سڪ سبب لعل مان ڦري لعنتي ٿيو.
شيطان تي ڦٽڪار وڌي وئي قيامت تائين!
۽ قيامت کانپوءِ...؟
آئون ڪوهه ڄاڻان امر جا راز!
امـُـر ته شيطانن کان به ڪم وٺي ٿو.
”ڇا توهان ڪونه ٿا ڏسو ته اسان ڪافرن تي شيطان چاڙهي موڪليا آهن.“ (سوره مريم، آيت 83)
شيطانن کي ڪهڙي طاقت آهي جو امـُـر کان ٻاهر وڃن!
انسانن کي ڪهڙي طاقت آهي جو امـُـر کان ٻاهر وڃن!
فلڪ جي ڳرن جسمن ۽ نظامن کي ڪهڙي سگھه آهي جو اهي امـُـر کان ٻاهر وڃن؟
ناممڪن!
هي سڄو چرخو امـُـر تحت آهي جيڪو ”شعور ڪـُـل“ جي ارادي کان ٻاهر آهي ئي ڪونه.
پر عاشق چون ٿا ته ”شعور ڪـُ�