2020-11-06
داخلا نمبر 1310
عنوان 27. منهنجو جنم ۽ منهنجي منزل
شاخ پيهي منجهه پاڻ
پڙهيو ويو 1276
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
منهنجو جنم ۽ منهنجي منزل
ڪلهه رات مون هڪ خواب پريشان ڏٺو، صبح جو تعبير پڇيم، هر عالم سڳوري پنهنجي پنهنجي تعبير پيش ڪئي. بي شمار تعبيرن ذهن کي وڌيڪ پريشان ڪري وڌو.
منهنجي پريشانيءَ جو ڪارڻ ڇا آهي؟ منهنجو خواب يا ان جون بي شمار تعبيرون؟
آئون تدبيرون ته تـڏهن هلايان جڏهن تعبيرون سمجهان ۽ تعبيرون تڏهن سمجهان جڏهن علم وارا هڪ تعبير تي متفق ٿين.
آئون ان خواب جي تعبير وانگر پنهنجي جنم جي سبب تي سوچيان ٿو. آئون عالمن کان پنهنجي جنم جو سبب پڇان ٿو، هر عالم پنهنجو تجربو ۽ نظريو ٻڌائي ٿو ۽ آئون هر نظرئي کانپوءِ وڌيڪ پريشان ٿيان ٿو.
منهنجي جنم جو سبب ڇا آهي؟
انسان جي جنم جو ڪارڻ ڪهڙو آهي؟
نيٺ هي سڄو مانڊاڻ ڇو متو آهي؟ ڇا آئون به محض حشرت الارض ۾ شامل آهيان؟ ڇا آئون به ڪو سالومن گرينڊي آهيان جيڪو آچر تي ڄائو، سومر تي ڪجهه ڪيائين، اڱاري تي ڪجهه ۽ ڪنهن ڏينهن تي شادي ڪري. ڇنڇر جي ڏينهن مري ويو!
منهنجي سوال جو حقيقي جواب ڪنهن وٽ آهي ۽ ڇا آهي؟ اي عقل جا صاحب ڇا تون مون کي ڪجهه ٻـُـڌائي سگھندين؟ تنهنجو عقل منهنجي ڪا رهنمائي ڪندو يا مون کي اڃا وڌيڪ پريشان ڪندو؟
مارڪس پنهنجي فلسفي جو تت ڏيئي چيو، ”انسان جو مسئلو معاشي آهي، هاڻي تعبير ۽ سمجهاڻيءَ جي نه، تبديليءَ جي ضرورت آهي.“
ايپي غورس چيو، ”حياتي جو مقصد لذت جو حصول آهي.“
جوڳين ۽ سنياسين معاشي ۽ جسماني تقاضائن کان جند ڇڏائڻ ۾ زندگي ۽ جسم ٻئي ڳاري ڇڏيا ... ۽ زندهه مـُـــڙدا ٿي ويا. هنن چيو، ”جسماني ۽ ذهني خواهشن جي مرڻ سان نجات جي راهه کـُـلي ٿي ۽ جنم جو واحد مقصد نجات جو حصول آهي.“
نجات!؟ پر ڇا کان نجات؟ ڇا معاشي ضرورتن، ذهني ۽ جسماني تسڪين کان نجات؟ جنمن جي چڪر کان نجات؟ يا ڪا ٻي غلامي ۽ مجبوري آهي، جنهن کان نجات جي تحريڪ جاري آهي؟
ڪارل مارڪس جي جواب فقط پيٽ کي مطمئن ڪيو. ايپي غورث ذهني ۽ جنسي جذبن کي آٿت ڏنو. سارتر مون کي پنهنجي وجود جي آزاديءَ جو حق وٺڻ لاءِ ڌونڌاڙيو پر فطرت هنن سڀني جي فلسفن کان ڏاڍي نڪتي. جوڳين ۽ راهبن جسماني ضرورتن کي محدود ته ڪري ڇڏيو پر منهنجي روح کي ان سوال تي مطمئن ڪونه ڪيو آهي ته انسان جي جنم جو ڪارڻ ڇا آهي؟ منهنجو روح اڃا به بي چين آهي.
مون فلسفين جا پڙها ٻڌا ۽ ڏاڍي سـِـڪ ۽ غور سان ٻڌا:
”ماڻهوءَ جي منزل خوشحالي آهي.“
”لذت جو حصول ئي وڏي ۾ وڏي انساني ڪاميابي آهي، اهوئي سڀ ڪجهه آهي.“
”قربان ٿي وڃو! قربان ڪيو! ان ۾ ئي سچي خوشي آهي.“
”نرواڻ ئي انتم مارڳ آهي.“
”بهشت مومن جي منزل آهي.“
چؤ طرف کان اڃا به پڙاڏا اچن ٿا، ”زندگي، بندگي، اقتدار، فـُـقر، سجدو، پنڌ، تلاش، علم، عشق، خوشي، وڇوڙو، ميلاپ، درد ۽ ... !!!!“
ڇا هو سڀ هڪٻئي کان مختلف ڳالهيون ٿا ڪن؟ يا ڪا هڪ ڳالهه انهن سڀني ۾ مشترڪ آهي؟
ڇا هو سڀ ”خوشيءَ“ جي ڳالهه نٿا ڪن؟
جيڪو جنهن ڳالهه ۾ خوش ٿئي! پر، اصل خوشي ڇا ۾ آهي ۽ ان جو جنم سان ڪهڙو تعلق آهي؟
قلندر شهباز باهه ۾ رقص ڪري ڪهڙي خوشي ماڻي ٿو ۽ ڪنڊن تي نچي ڇا ٿو مليس؟
عيسيٰ صليب سان پنڌ کي ترجيح ڇو ڏني؟
سرمد ڪهڙي مستيءَ ۾ اگھاڙو ٿي ويو؟
ڀٽائيءَ کي ”شهادت جي سختيءَ نسورو نينهن“ ڇو ٿو نظر اچي؟
بڙ جي هيٺان بـُـک ۾ گوتم کي ڪهڙو سک ٿي مليو؟
غار حـِـرا جي تنهائين ۾ ڪهڙي روح رهاڻ هئي؟
ڇا اهي سڀ واقعا جنم ۽ زندگيءَ جي سبب تي ڪا روشني وجهن ٿا؟
ڇا اهي عقل جون ڳالهيون آهن يا انهن ۾ عشق جو ڪو راز سمايل آهي؟
ان ”ڪجهه“ ۾ ئي ”سڀڪجهه“ آهي ۽ باقي بچيل ڪجهه ۾ شايد ان ”سڀڪجهه“ جون پيچيدهه واٽون آهن.
پر آئون ڇا ڄاڻان ته ”هي سڀ“ ڇا آهي؟
آئون ته اڻڄاڻ، بيگانو ۽ گم ٿيل آهيان. آئون ڇا ڄاڻان ته قدرت جا راز ڪيئن پلٽجندا آهن ۽ رمزون ڇا آهن؟ رضا ڇا آهي؟ ۽ قضا ڇا آهي؟
آئون ته بس ايترو ئي ڄاڻان ٿو جيتري ڄاڻ مون کي ڏني وئي.
چيو ويو ته، ”انسان ڌرتيءَ تي الله جو نائب آهي!“ نائب، جيڪو تون به آهين ۽ مان به آهيان.
چئبو ته آئون محض حشرات الارض مان ڪونه آهيان پر الله جو نائب آهيان، جيئن تون به آهين، جيئن ڪو به آهي.
پر آئون نائبيءَ مان ڪونه ڄاڻان! نائبيءَ لاءِ اهڙا ڳـُـڻ به هئڻ گھرجن جيڪي ان ۾ آهن، جيڪو نائب مقرر ڪري ٿو. نائبي! سا به الله جي. آئون ته پنهنجو پاڻ کان بي خبر آهيان ۽ هـُـو ڪائنات جي هر ڳجهه جي نه رڳو خبر رکندڙ ۽ عليم آهي بلڪه انجو جوڙيندڙ به آهي.
مونکي پنهنجي بي خبري ۽ بي سمجهيءَ جو احساس آهي پر آئون ڇا ڪيان جو هـُـن پاڻ چيو ته، ”انسان ڌرتيءَ تي منهنجو نائب آهي!“
شايد آئون اڃا انسان جي درجي تي ڪونه پهتو هوندس، آئون ته محض هڪ بشر آهيان، بشريت جي تقاضائن ۾ سوگھو ٿيل ۽ انسان جي درجي کان هيٺ.
جيڪڏهن ڀـُـل ۾ مونکان انسان هئڻ جي دعويٰ ٿي وئي هجي ته اي فقير مون کي معاف ڪجان! مان نائبيءَ جي دعويٰ ڪري گستاخ ٿيڻ نٿو چاهيان. الله جي نائب جو مانُ ايترو ئي وڏو هئڻ گھرجي، جيترو الله جي نائبي واري منصب کي جـُـڳائي، جيترو الله جي نالي سان ان نسبت کي جڳائي.
اي فقير! جيڪڏهن آدم جو اولاد ڄمڻ شرط انسان جي درجي تي فائز آهي ته پوءِ بيهه! پهرين آئون تنهنجا هٿ چمان جو تون الله جو نائب آهين.
مونکي نه رڳو توسان پر هر هڪ انسان سان هٿ ادب جا ٻڌي ۽ جهيڻو ڳالهائڻ گھرجي!
اي انسان جي درجي تي فائز! مون کي معاف ڪجانءِ جو مون اڻڄاڻائيءَ ۾ تنهنجي شان ۾ ڪيئي ڀيرا گستاخي ڪئي هوندي. تون بهرحال، الله جو نائب آهين ۽ پرينءَ جو پار آهين!
ترس! شايد آئون پنهنجي جنم جو ڪارڻ سمجهڻ لڳو آهيان!
انسان محض حشرات الارض ڪونه آهي. انسان جو ادب ايئن ڪرڻو آهي ڄڻ سامهون مالڪ پاڻ بيٺو هجي. نائب جو ادب ايئن ئي ڪبو آهي جيئن آقا جو!
ڇا تون سيوهڻ ۾ فقط قلندر جو ادب ڪندين ۽ بودلي جي آڏو گستاخ ٿيندين؟ ڀـِـٽ شاهه تي فقط لطيف جي حاضري ڀريندين ۽ تمر فقير وٽ نه ويندين؟
ڇا تون فقط لاهوت جو ادب ڪندين ۽ شاهه نورانيءَ کان اڳ محبت فقير وٽ دعا جا هٿ نه کڻندين؟
ته ڇا تون فقط الله جو ادب ڪندين ۽ سندس نائب جو گستاخ ٿيندين؟
ياد رک! هر گھر جو هڪ خاص دروازو هوندو آهي.
هر ماڳ جو هڪ خاص رستو هوندو آهي.
خالق جو در مخلوق اٿئي! تون مخلوق جو احترام ڪر!
الله جو در نائب جي دل مان اٿئي، تون نائب جو ادب ڪر!
حيات ۽ قدرت جي هر منظر ۽ مظهر جو ايئن ادب ڪر ڄڻ حياتي ڏيندڙ ۽ قدرت جي مالڪ آڏو بيٺو آهين.
تو نائب ۽ مخلوق جو ادب ڪيو، ڄڻ مالڪ ۽ خالق جي رُوبرو اچي بيٺين. ڇا تون مالڪ جي ادب ۾ خوشي محسوس نه ڪندين؟
برابر! هر انسان الله جو نائب آهي.
ڇا فقط انسان ئي الله جو نائب آهي ۽ باقي مخلوق نائب نه آهي؟
ايئن ته ڪونه چيو ويو، ڪٿي به ڪونه چيو ويو.
پر، سڄي مخلوق خود خالق جي