28. گـُـرو بـِـن گيان نهين! گُرو گهاٽي ڇانءَ

گـُــروءَ بــِـنا گيان نه آهـي، گــُـرو گھــاٽــي ڇَانءَ

اي ڀاءَ! توکي ته پنهنجي رهبر جي ڪامل هئڻ تي ڪوبه شڪ ڪونه آهي ۽ تون پاڻ کي هر هڪ قدم تي مرشد جي پاڇي ۾ ڏسين ٿو.
تون ئي چوندو آهين ته تنهنجو گـُـرو توکي سنڀالي ٿو ۽ تنهنجي سار لهي ٿو، تنهنجي لاءِ چڱي واٽ جي تمنا رکي ٿو، اها واٽ ٺاهڻ لاءِ نه رڳو دعاگو رهي ٿو پر هُو پنهنجي پهچ آهر تنهنجي لاءِ واٽ ٺاهڻ جا جتن به ڪري ٿو.
اهو ئي سچي مرشد جو ڪم آهي، ۽ اهو ئي سچي مريد جو ڪم آهي ته هـُــــــــو پنهنجي مرشد ۾ مڪمل ويساهه رکي!
ايئن ئي هر نبي سڳوري جي اصحابيءَ چيو.
ايئن ئي هر اصحابيءَ جي شاگرد چيو. ايئن ئي الله جي هر وليءَ چيو.
ايئن ئي پـِـيرن جي پـِـيـر چيو.
ايئن ئي هر پـِـير، گروءَ، ستگروءَ چيو.
ايئن ئي گـُـــرو نانڪ چيو، ايئن ئي ڪبير داس چيو. ايئن ئي ميران ٻائيءَ چيو. ايئن ئي قلندر ۽ ڀٽائي چيو.
هنن مان ڪنهن به ان خيال يا عمل ۾ شڪ نه ڏيکاريو.
تون به ته ايئن ئي چوندو رهيو آهين!!
ته پوءِ، اڄ اوچتو ئي اوچتو اهو ڪيئن ٿو چوين ته، ”سڄي عمر جي تجربي کانپو هاڻي تون ان نتيجي تي پهتو آهين ته جنهن ماڻهوءَ جو ذهن جتي set ٿي وڃي ٿو، اهو دنيا کي تيئن ئي ڏسي ٿو ... ۽ جيڪي ڪجهه ٿئي ٿو، سو هن جي توقع، سوچ ۽ مرضيءَ جي موجب ئي ٿئي ٿو!“
ڇا تون اهو تجويز ٿو ڪرين ته واقعا ۽ مظهر انسان جي سوچ جي تابع آهن؟
يا تون اهو ٿو چوين ته فطرت انسان جي سوچ mind set جو احترام ڪري ٿي؟
يا تون اهو ٿو چوين ته جيڪي ڪجهه ٿئي ٿو، انسان انهن واقعن کي پنهنجي سوچ مطابق تعبير ۽ معنيٰ ڏئي ٿو؟
يا تون ايئن ٿو چوين ته قدرت انسان جي تدبير موجب ان جو قدر ڪري، کيس ڦل ڏئي ٿي؟ ڀاءَ! آئون اڃا به چوان ٿو ته ، ”لکيو منجهه نراڙ، قلم ڪياڙيءَ نه وهي!“
جيڪو تدبير جو قائل آهي سو سڀ تدبيرون هلائي ٿو. پر ڇا سندس سڀ تدبيرون سڦل ٿين ٿيون؟ ماڻهو ته وس آهر سڀ بهترين تدبيرون ڪري ٿو ۽ بهترين حيلا هلائي ٿو!
آئون تدبير ۽ تقدير جي بحث ۾ ڪونه ٿو پوان، ڇو ته ان تي پاڻ ڪنهن ٻئي هنڌ هڪ رهاڻ ڪري چڪا آهيون.
في الحال آئون رهبر تي يقين رکڻ جي ڳالهه پيو ڪريان!
تون اڻ ڏٺل جـُـوءِ ۾ سـُـونهين کان سواءِ ڪيئن هلندين؟
تون اڻ ڏٺل جَــــهان ۾ پنڌ لاءِ ڪهڙي سواريءَ جي چونڊ ڪندين؟
جتي ٻيڙي هلندي اُتي اُٺ نه هلندو، جتي،غوراب نه هلندو، اُتي تــرهو تــرندو! رِڻ ڀوميءَ ۾ گھوڙا ڊوڙندا آهن. ملا نصرالدين، وتائي ۽ جمن فقير سان گڏهه ئي ساٿ نڀائي سگھندو!
اي ڀاءَ! خلا ۾ جسماني سفر لاءَ خلائي جهاز گھرجي، رُوحاني سفر لاءِ من ۾ ڌيان گھرجي. کيرٿر جي چوٽين تائين وڃڻو آهي ته جيپ تان لهي پيرين پيادو وڃڻو پوندو. جتي ڪابه سواري نٿي هلي ، اُتي پير پنڌ ڪندا آهن ۽ جتي پير پنڌ ڇڏيندا آهن، اُتي گوڏن ڀر گـِـسڪڻو پوندو آهي. ڇا توکي خبر آهي ته واٽ ۾ توکي ڪهڙو ماڳ پوندو؟ ۽ اتي توکي ڪهڙي سواريءَ جي ضرورت پوندي؟
ڇا سـُـونهين کان سواءِ تون چئي سگھندين ته گــنجي ٽڪر کان گـِـرنار ڪيئن پهچبو؟ ۽ سيوهڻ کان نڪري لاهوت ۾ ڪيئن لهجي؟
اگوري اڳوو کڻندا آهن، ۽ لاهوتي ڪنهن سيد کي رهبر ڪندا آهن. ٻارُ به مڪتب ۾ اُستاد جي آڏو ويهي سبق پڙهندو آهي. سبق ته تو به پڙهيا آهن، پر شايد تون ڪجهه وڌيڪ پڙهي ويو آهين.
هاڻي تون اُستاد کان هٽي پنهنجا رستا ڳولي رهيو آهين. ٿي سگھي ٿو ته تون پنهنجي استاد کان وڌيڪ سونهون ٿي ويو هجين! تو نوان گھٽ ۽ گھيڙ ڳولي لڌا هجن!
آئون نوان گھٽ گھيڙ تڏهن ڳوليان جڏهن مون پنهنجي استاد کان وڌيڪ پنڌ ڪيو هجي! وڌيڪ تپسيا ڪئي هجي ۽ وڌيڪ مشاهدو ماڻيو هجي!
آئون چِلولو ڪيئن ٿيان؟ جو در در تي صدا هڻان!!
پنڌ ڪرڻو آهي ته پهرين سـُـونهون ڳولجي ۽ ان ۾ پڪو ويساهه رکي، پوءِ نڪري پئجي!
آئون ايئن ڪونه ٿو چوان ته فقط منهنجو استاد ئي هن ڪــل يـُـگ ۾ اڪيلو ڪامل رهبر آهي. دنيا ۾ سـُـونهن ۽ رهبرن جو ڪال ڪونه آهي. ضروري ناهي ته استاد ڪنهن خانقاهه ۾ ويٺل تيجسوي عبادت گذار هجي يا ڪاشـِـيءَ جي ڪنهن وڏي مندر ۾ واسو هجيس! اهو به ضروري نه آهي ته هو والميڪيءَ وانگر ڪنهن وڏي آشرم ۾ يوگ تپسيا ۾ هجي! يا اڌ ڄمار مڪي ۽ مديني ۾ گذاري هجيس!
سچو استاد ته ڪٿي به ٿي سگھي ٿو.ڪنهن کبڙ جي پاڙ ۾ يا لڪل گڦا ۾ يا ڪنهن ڪوري ۽ ڊکڻ جي روپ ۾! علم جا سرچشما رڳو آڪسفورڊ ۽ ڪيمبرج نه آهن! علم جا رستا فقط انٽرنيٽ ۽ اليڪٽرانڪ ميڊيا نه آهن. علم ته جبلن، صحرائن ۽ خلائن ۾ ٽڙيو پکڙيو پيو آهي. روشني وٺڻ لاءِ اُبتي پاسي ڇو وڃجي؟
موتين لاءِ سوداگرن ڏانهن ڇو ڏسجي؟ پاڻ غواص ڇو نه ٿجي؟ ۽ جتي موتي آهن، اتي ٽٻي ڇو نه هڻجي؟
سج ۾ ڇاهي؟ ۽ چنڊ ۾ ڇاهي؟ مسجد ۾ ڇاهي ۽ مندر ۾ ڇاهي؟ آڪسفورڊ ۾ ڇاهي؟ ۽ ڪيمبرج ۾ ڇا آهي؟
من ۾ ٽـُـٻي ڇو نه هڻجي؟
پر، من ۾ ٽٻي اهو هڻندو، جيڪو ٽٻي هڻي ڄاڻندو ۽ من ۾ سفر جي واٽن کان واقف هوندو‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍!
من ڪنهن به درياهه يا سمنڊ کان اُونهو آهي، تمام اونهو! خلا کان به وسيع، تمام وسيع!
وڏي کان وڏو تارُون ۽ ٽوٻو سمنڊ جي تري تائين پهچي نه سگھندو.
وڏي کان وڏو خلاباز ڪائنات جو ڇيڙو ڳولي نه سگھندو!
پر هو جيترو به سفر ڪري ٿو، هن کي اڳواٽ تربيت وٺڻي پوي ٿي. من ۾ سفر لاءِ به توکي استاد جي ضرورت پوندي! نه ته تون ڀٽڪي ويندين ۽ در در تي پيو صدائون هڻندين!
جيتوڻيڪ هر دري ۽ هر دروازو هـُـن جي ئي شهر ڏانهن کلي ٿو، جيڪڏهن تون هڪ در کان ٻئي در تائين هلندو رهندين ته سڄي عمر ڪو به دروازو ٽپي ڪونه سگھندين. تون سڄي حياتي دروازن جا درشن ڪرڻ ۾ گذاري ڇڏيندين، منزل ڏانهن هڪ وک به وڌي نه سگھندين.
تون به هڪ در جهل. وٽيون ڀر! ۽ من مار!
عقل ۽ عشق جون سرحدون ملائڻ جي ڪوشش نه ڪر! يا هـِـن پاسي ٿيءُ يا هـُـن پاسي!
جــر جو پاڻي پيئڻ جي تمنا اٿئي ته پهرين يقين رک ته جــر ۾ پاڻي آهي، جيڪڏهن تون فقط صحرا جون ڀٽون ۽ جبلن جا سـُـڪل ٻوٽا ڏسي چوندين ته پري پري تائين پاڻيءَ جو نالو نشان نه آهي ته پوءِ تنهنجي مرضي!
جــر جو پاڻي پيئڻ لاءِ کوهه ڪٿي ۽ ڪيئن کڻجي؟ اهو به توکي استاد ٻڌائيندو، ان هنر جو ڄاڻو ٻڌائيندو.
کوهه کڻڻ صبر جو ڪم آهي. تري تائين پهچڻ سولو هجي ها ته پوءِ تون اُڃايل ڇو هجين ها!
کوهه هڪ هنڌ کڻ، هيٺ، اڃا هيٺ، اڃا هيٺ! جيستائين جر لهين. جيڪڏهن تون هڪ پـُـرهه کوٽي ٿڪجي نا اُميد ٿي پوين ۽ وري ڪنهن ٻيءَ جاءِ تي کوٽائي ڪرڻ لڳين ته ڇا ٿيندو؟
تون سڄي عمر صحرا ۾ پـُـرهه پـُـرهه پيو کوٽيندين پر پاڻيءَ جو ڦڙو به ڪونه ملندءِ!
پهرين تون ٿانيڪو ٿيءَ! پنهنجو ٽاهڙ ۽ گور اُٺ قابو ٻــڌ!
صبر سان ويهي پنهنجي استاد جي ڳالهه ٻڌ ۽ ا