29. تون ته ٻـَلوان آهين پر ...

تون تـه ٻَـلـوان آهــيـن پــر ...

اي نوجوان!
اي گياني!
اي مــست هاٿيءَ جــهڙا ٻلوان! تون پنهنجي ٻانهن جي ٻــل سان طاقتور گھوڙي کي زمين تي ڪيرائي ٿو ڇڏين، زمين آسمان هڪ ڪري سگھين ٿو ۽ ٻيو به الائي ڇا ڇا ڪري سگھين ٿو.
تون ڪنهن وڏي غلط فهميءَ ۾ ٿو لڳين جو سمجهين ٿو ته وقت تنهنجي مـُـٺ ۾ اچي ويو آهي ۽ تون پنهنجي مرضيءَ سان جيڪي چاهين ٿو، ڪري ٿو وٺين!
تون سمجهين ٿو ته تو لاءِ سڀ ڳالهيون ممڪن آهن ، ڇاڪاڻ ته تون عقل ۽ شعور ۾ ايترو طاقتور ٿي ويو آهين جو ٽينڪ تي چڙهي سمورن انسانن کي چيڀاٽي سگھين ٿو.
تنهنجي رفتار هوا کان تيز ٿي وئي آهي.
تنهنجو آواز چند سيڪنڊن ۾ چنڊ، مريخ، زهره يا اڃا به پري تائين وڃي سگھي ٿو.
تون وڏن جبلن کي ڪپهه جي ذرڙن وانگر اُڏائي سگھين ٿو.
درياهن جا رخ موڙي سگھين ٿو، سنڌوءَ کي سـُـڪائي سگھين ٿو ۽ ڌرتيءَ جو ماحول بدلائي سگھين ٿو، بلڪه خلائن کي لتاڙي ٻين ڌرتين جو سير ڪري سگھين ٿو.
تون دنيا جي ڪنهن به ڪـُـنڊ کان ڪنهن به ڪنڊ تائين چند سيڪنڊن ۾ رابطو ڪري سگھين ٿو.
تنهنجو خيال آهي تون اجيت ٿيندو پيو وڃين ... تنهجو وجود ڪنهن سامراج وانگر وڌندو پيو وڃي. تو کي لڳي ٿو ته تنهنجو قد عام رواجي انسان کان اُوچو ٿي ويو آهي ... ۽ ٻيا انسان تنهنجي آڏو جيتامڙا ٿيندا پيا وڃن.
جيڪڏهن تون سچ پچ ايئن ئي آهين ته پوءِ تون ٻيو ڪجهه به نه آهين پر تنهنجي ذهن کي ڪنهن شئ جڪڙي ورتو آهي، ۽ تنهنجي وجود ۾ ڪو راڪاس گھڙي ويو آهي جيڪو ڌرتيءَ تي موجود هر شئ کي تُڇ ۽ ڪـِـي نه جهڙو سمجهي رهيو آهي!
اي دوست! هي نشانيون ٻيو ڪجهه به ڪونه آهي . ڪنهن مهربان جي مهربانين تنهجيون وايون بتال ڪري ڇڏيون آهن.
تنهنجي حقيقت اڄ به اها ئي آهي جيڪا ڪالهه هئي.
ڪالهه تون اهو ئي هئين، جيئن گرڀ ۾ ڪچڙو جـِـيـوُ هوندو آهي. جيئن ته ڪالهه، اڄ ۽ سڀاڻي هڪ ئي آهي، انڪري تون به ساڳيو آهين. فرق فقط تنهنجي سوچ ۾ اچي ويو آهي.
تنهنجي هٿ ۾ نه ڪالهه ڪجهه هو، نه اڄ آهي ، نه سڀاڻي هوندو!
تون جيڪي ڪجهه ڪرين پيو، اهو تنهنجو ڀاڳ آهي.
ڀاڳ ڇا آهي؟ ۽ نڀاڳ ڇا آهي؟
آئون ان چڪر ۾ نٿو پوان ڇو ته آئون نٿو ڄاڻان ته جنهن کي آئون ڀاڳ چوندس، سو نڀاڳ نه هوندو ... ۽ جنهن کي آئون نڀاڳ چوندس ان ۾ ڀاڳ هوندو!
بس! منهنجو ڪم ته فقط ايترو آهي جو آئون اهو ڪريان جنهن جو حڪم آهي ۽ جنهن ۾ بظاهر خلق جو ڀلو آهي.
ڀلو ڇا آهي ؟ ۽ بڇڙو ڇا آهي؟ آئون ان چڪر ۾ به نه ٿو پوان، ڇو ته آئون نٿو ڄاڻان ته جنهن کي آئون ڀلو سمجهان ٿو ، اها ئي بڇڙائي هوندي ، ۽ جنهن کي بڇڙو سمجهان ٿو ان ۾ ئي ڀلائي هوندي!
۽ ڀلا آئون ڪير آهيان جيڪو ڪجهه ڪري سگھڻ جي سگھه رکندو هجان!
۽ ڀلا تون ڪير آهين جو اهڙي دعويٰ ڪري سگھين!؟
تون ته ڪجهه به ڪونه ٿو ڪرين.
ڇا توکي خبر آهي ته ٻن منٽن کان پوءِ تون ڇا سوچيندين؟
جيڪڏهن توکي اها به خبر نه آهي ته پوءِ تون ڪيئن ٿو چئي سگھين ته ٻن منٽن کانپوءِ تون ڇا ڪندين؟
تون هڪ ڀيرو وري سوچي ٻڌاءِ ته ٻن منٽن کان پوءِ تون ڇا سوچيندين ؟ ۽ ڪهڙا لفظ ڳالهائيندين؟
توکي خبر ئي نه آهي ته پوءِ تون ڇا ڳالهائيندين؟
آئون طوطي واري رٽَ جي ڳالهه نٿو ڪريان، جنهن جي ڪا به معنيٰ نه هوندي آهي، چاهي اها رٽ سچ پچ ڪنهن طوطي جي هجي يا ڪنهن مسجد جي پيش امام جي!
شايد اها رٽ به بي سبب نه آهي ۽ ان رٽ ۾ به ڪو راز سمايل آهي.
نه، آئون اهو هرگز ڪونه ٿو چوان ته جيڪي ڪجهه تنهنجي هٿان ٿئي ٿو (۽ نه ٿيڻ کپندو هو) يا اهو ڪجهه جيڪو تون نٿو ڪرين پر توکي ڪرڻ کپندو هو، ان جو پـُــــــڇاڻو توکان نه ٿيندو! ايئن اَوَس ٿيندو! ايئن اَوَس ٿيندو! ۽ گھڻو ڪري ترت ئي ٿيندو.
جيئن دعا لاءِ هٿٍ کڻڻ تنهنجي حجت آهي، تيئن سزا ۽ جزا رکڻ هـُـن جي حجت آهي.
اها سزا به ڀوڳڻ جوڳي آهي، ۽ اها جزا به ڀوڳڻ جوڳي آهي، ڇو ته اهي ٻئي امر جي حڪم ۽ حجت موجب آهن.
... ۽ ياد رک اي ٻلوان گياني! دنيا ۾ جيڪي ڪجهه ٿئي ٿو ، اهو تنهنجي مرضيءَ جي تابع نه آهي. تون ته فقط ان ٿيڻيءَ کي پسند يا ناپسند ئي ڪري سگھين ٿو.
پر ناپسندي ته ناشـُـڪري آهي.
دنيا ۾ فقط ٽي ڳالهيون ٿينديون آهن:
هڪ اها جيڪا تون نٿو چاهين پر ٿئي ٿي، ٻي اها جيڪا توکي پسند آهي ۽ ٿئي ٿي. ۽ ٽئين اها جيڪا نٿي ٿئي پر توکي پسند آهي.
يعني تنهنجي پسند تي مستقل طور مرضيءَ جا ٻه حصا ته بلڪل ڪونه ٿا ٿين، باقي ٽيون حصو جيڪو تنهنجي پسند جو آهي ۽ ٿئي ٿو، سو به گھڙيءَ کن لاءِ ٿئي ٿو.
يعني! تنهنجي پسند تي ڪجهه به ڪونه ٿو ٿئي، سڀڪجهه عارضي آهي!
يعني! تنهنجي سـُـک جو سامان ته جهڙو ڪر آهي ئي ڪونه!
تون وري به ڏُک ۾ رهين ٿو.
تون ئي ڇا! هتي ته هر ڪو ڏُک ۾ آهي. ڇا ڪوبه اهڙو انسان آهي جيڪو ڏک ۾ نه آهي، ۽ سـُـک ئي سـُـک ۾ آهي؟ آنند ئي آنند اٿس!
ماڻهوءَ جي ڀاڳ ۾ سک هجي ها ته ڏک مان نڪرڻ جا جتن ڇو ڪري ها؟
جيڪڏهن منهنجي ڳالهه مڃين ته هيئن ڪر جو پاڻ کي ڏک سان جوڙ!
پاڻ کي سـُـک سان نه جوڙ!
پر، جنهن جو نانءَ جپين ٿو، ان سان ناتو نه ٽوڙ!
جنهن ڪرت کي لڳو پيو آهين ، ان کي لڳو رهه!
تون جنهن کي سک ٿو سمجهين ، ٿي سگھي ٿو ته انت ۾ ان مان ڏک ظاهر ٿئي!
تون جنهن کي مصيبت ٿو سمجهين، ان لاءِ آئون ڪجهه به ڪونه ٿو چوان ڇو ته ڏک، سک ۽ راحت مصيبت وقتي حالتون يا اوسٿائون آهن.
آئون ته ”سدائين“ ۾ رهڻ جي ڳالهه ٿو ڪريان، جتي وقتي جذبن جو وجود ئي ڪونهي! تنهنجو کـِـلڻ، رُسڻ، ۽ ڪاوڙ سڀ وقتي آهن. ٻڌاءِ! تون خوش آهين يا ڏکويل؟
آئون چوان ٿو ته هن جياپي ۾ ڏُک ئي ڏُک آهي ۽ هر سـُـک جو انت ڏُک آهي ته پوءِ هٿرادو خوشين ۾ پاڻ کي خوش رکڻ جو اجايو جتن ڇو ٿو ڪرين؟
آئون توکي جهليان ڪونه ٿو، پر ايترو ضرور چوان ٿو ته ”بي وفا“ خوشيءَ جي ڪڍ پئجي پنهنجي حياتي وئرٿ نه ڪر!
خوشي خواب وانگر هوندي آهي،
خوشي هوا جي جهوٽي جهڙي هوندي آهي،
خوشي ٻـُـڪ ۾ پاڻيءَ وانگر هوندي آهي،
تون ان کي ڪيستائين جهلي سگھندين؟ اها جهٽ ۾ وهي ويندي، ۽ ڏک ... حياتيءَ سان ڊگھو وقت گڏجي هلندو آهي.
ڏک ۽ سـُـک ٻئي خواب آهن، ۽ تون پاڻ ... ان خواب کان وڌيڪ ڪنهن ”خيال“ جو حصو آهين.
سـُـک يا ته ملندو نه آهي، ملندو آهي ته ترسندو نه آهي ۽ جڏهن هليو ويندو آهي ته ڏُک ڏيئي ويندو آهي.
اهڙي سک جو پيڇو ڇو ٿو ڪرين؟
شديد ڏک ۽ ڪاوڙ ٻئي اهڙيون ڪيفيتون آهن جن ۾ سوچ ۽ سمجهه ڪم کان لاچار ٿي ويندي آهي. اهڙي صورت ۾ تون عقل جو سهارو وٺي ان ڌٻڻ مان ٻاهر ڪيئن نڪرندين؟
تون ڀلي عقل جو سهارو وٺ!
پر عقل سان ڏُک ختم ٿي نٿو سگھي.
اي گياني! ٻانهن جي ٻل ۽ عقل تي ڀروسو نه ڪر، اهي سک جا سرچشما ڪونه آهن.
اي ٻلوان! هن دنيا ۾ ڪوبه خوش ڪونه اٿيئي، ڪوبه سکيو ڪونه آهي. هن ميدان ۾ ڪوبه ”رستم“ خوش ڪون