2020-11-06
داخلا نمبر 1289
عنوان 7. آڌيءَ رات جو ...
شاخ پيهي منجهه پاڻ
پڙهيو ويو 1363
داخلا جو حوالو:
هن داخلا جون تصويرون نه مليون
آڌيءَ رات جو!
آئون ننڊ مان ڇرڪ ڀري اٿي ويٺو آهيان
آڌيءَ رات جو!
ڇا آئون بي سبب اٿي ويٺو آهيان؟
يا مون کي ڌونڌاڙي اٿاريو ويو آهي
آڌيءَ رات جو!
منهنجي چوڌاري سڄي دنيا اگھور ننڊ ۾ آهي،
سڄي ڏينهن جي هڻ هڻان کانپوءِ، ٿڪل ٽٽل انسان ستا پيا آهن.
ڇا هو سچ پچ ستا پيا آهن؟
ڇا سندن هيءَ اگھور ننڊ، گھور تپسيا ۽ عبادت نه آهي؟
آڌيءَ رات جو!
اي عبادت گذار عابد! تنهنجو تهجد آڌيءَ کانپوءِ سجدي ۾ آهي.
هنن ٿڪل ۽ نڍال مزدورن جي عبادت سندن ننڊ ۾ آهي، مون کي انهن جي عبادت ۾ هڪ رتيءَ جو به شڪ ڪونه آهي. پورهئي کان وڏي عبادت ڪهڙي آهي؟
”سي سُتا ئي سونهن ننڊ عبادت جن جي!“
جيڪڏهن سڄي ڏينهن جي حق حلال جو پورهيو عبادت آهي ته پوءِ انهن مزدورن جي ننڊ به عبادت ۾ شامل آهي ڇو ته اهي وري جاڳندا، عبادت لاءِ!
اي عبادت گذار! تنهنجو تهجد آڌيءَ رات کانپوءِ آهي
پر، اهو پهر هنن ٿڪل ٽٽل مسافرن لاءِ مانجهاندي جو ماڳ آهي!
پر، آئون ننڊ مان ڇو اٿي ويهي رهيو آهيان؟
آڌيءَ رات جو؟
چؤ طرف خاموشي آهي، پري پري تائين ... ڌرتيءَ جي هر وجود اونداهيءَ جي چادر تاڻي ڇڏي آهي، ستو پيو آهي يا مون وانگر مانڊاڻ تڪي رهيو آهي ...
يا وري اي زاهد! تو وانگر تهجد جي تياريءَ ۾ آهي، يا مراقبي ۾ آهي!
آڌيءَ رات جو!
آسمان تي تارا، اڄ ڪجهه وڌيڪ هيٺ لهي آيا آهن!
ٽيڙو، ڪــتي ۽ کير ڌارا پنهنجي پنهنجي سفر ۾، ابد کان ازل جي پنڌ ۾، پنهنجيون مقرر منزلون طئه ڪري رهيا آهن ...
پر هو قطب پنهنجي جاءِ تي اٽل بيٺو آهي!
ڇا هو سچ پچ پنهنجي جاءِ تي بيٺو آهي يا هو به گردش ۾ آهي؟
هي سڄو مانڊاڻ گردش ۾ آهي.
پر ان گردش ۾ هر هڪ جسم ۽ وجود جي جاءِ مقرر آهي!
ڇا هيءَ سچ پچ آڌي رات آهي؟
جنهن کي آئون بار بار چوان پيو، ’آڌيءَ رات جو!‛
هر ڪنهن جي پنهنجي پنهنجي سوچ ۽ نظر آهي
هيءَ ته زمان ۽ مڪان جي ڳالهه آهي!
هن وقت ڌرتيءَ جو هي حصو آڌيءَ جي اونداهيءَ ۾ آهي، هن ئي وقت ڌرتيءَ جو ڪنهن حصي تي پرڀات آهي، ڪنهن حصي تي شام جي لالي آهي
۽ ڪنهن حصي ۾ سج چوٽيءَ تي آهي.
ڪو بندو فجر پيو پڙهي، ڪو ظهر، ڪو عصر، ڪو مغرب، ڪو عشاءِ ته ڪو تو وانگر تهجد جي تياريءَ ۾ آهي ... اي زاهد!
ته پوءِ وقت ڇا آهي؟
ڇا وقت فقط ڌرتيءَ تي آهي؟
زمان ۽ مڪان ڪا شئ ڪونه آهي؟
ڇا هر ڌرتيءَ تي، هر چنڊ تي، هر سياري ۽ گرهه تي جدا جدا وقت ٿين ٿا؟ ايئن ڇو آهي؟
ڇا تون ڪجهه ٻڌائي سگھين ٿو اي عبادت گذار!
معاف ڪجانءِ! تون وضو ڪري رهيو آهين ... تون ڀلي پنهنجي عبادت ڪري وٺ!
تعجب آهي ته جڏهن ڪائنات ۾ زمان ۽ مڪان بي معنيٰ آهن، ۽ گھڻو ڪجهه زمان ۽ مڪان جي چڪر کان لاتعلق ٿو لڳي، تڏهن به اسان زمان ۽ مڪان جي گردش ۾ قيد آهيون!
گردش زمان ۽ مڪان جي آهي؟ ڌرتيءَ جي؟ يا قسمت جي؟
ڪجهه به هجي! هن ڌرتيءَ جي هيءَ رات، هيءُ افق، هيءُ شفق، هي سيارو، اونهارو، هي ٿڌيون هوائون ۽ هيرون، هي جهولا ۽ لـُـڪون، هي مـِـينهن چؤماسا، ساوا کيت، نيريون ڍنڍون، برف پوش پهاڙيون، ميٽوڙا درياهه ۽ سنڌو!
سڀ ڪجهه ڪيڏو نه حسين آهي!
هيءَ گردش آهي يا قيد خانو؟
هي زمان آهي يا مڪان؟
جيڪڏهن هي سڀ مايا ۽ فريب آهي ته پوءِ قسم آهي مانڊاڻ جوڙڻ واري جو، منهنجي ڪا به ڀـُـل، ڪا خطا ۽ ڪو ڏوهه نه آهي جو آئون ان ٽـِـڪساٽ ۾ واٽ وساري ويهان ٿو... ڪنهن جو به ڏوهه نه آهي!
هي سڀ ايڏو پُرفريب آهي جو اُن ۾ نه منڊجڻ، خود ان مانڊاڻ کي منڊڻ واري کان انڪار ٿي پوندو!
آئون اکيون پوري ڇڏيان ٿو، آڌيءَ رات ۾ ...
۽ زمان ۽ مڪان جو رشتو ٽوڙي وڃان ٿو، آڌيءَ رات جو!
هاڻي، منهنجي چوڌاري اونداهي ڪونه آهي.
چئو طرف روشني آهي
زندگي آهي،
ڪائنات جي خاموشيءَ ۾ مندر جو گھنڊ وڄي رهيو آهي
جهرڪين جي چرچر ۽ ڪوئل جي ڪوڪو آهي ...
ڳيرا ”الله هـُـو!“ جو وِرد ڪري رهيا آهن ۽ سندن آواز پري تائين سفر ڪري رهيو آهي ...
۽ هي چَــڙن جو آواز آهي، شايد اڃايل مال تڙ ڏانهن وڃي رهيو آهي!
۽ هوڏانهن هاريءَ جي ڪلهي تي ڇا آهي؟ هو پنهنجي ڏاندن جي جوڙيءَ سان کيتن ۾ الله جي زمين کيڙي رهيو آهي.
ڇا هيءَ آڌي رات آهي؟
ته پوءِ منهنجي ذهن جي پڙدي تي هي ڪهڙي ڳوٺ جي صبح جو منظر اُڀري آيو آهي؟ اها ڪهڙي پهر جي ڳالهه هئي؟
جيڪڏهن منهنجو جسم زمان ۽ مڪان ۾ قيد آهي ته پوءِ منهنجي دل ۽ منهنجو ذهن زمان ۽ مڪان جي حدن کي اورانگھڻ جي ڪوشش ڇو ٿا ڪن؟
ڪجهه ته چئه اي تهجد گذار!
آئون ننڊ مان ڇرڪ ڀري ڇو اُٿي ويٺو آهيان؟
آڌيءَ رات جو ...
ڇا آئون بي سبب اُٿي ويٺو آهيان؟
يا مون کي ڌُونڌاڙي اُٿاريو ويو آهي ...
آڌيءَ رات جو!